Boxtelaar Ben Valks springt in de bres voor bedreigde natuur in Brazilië

,,Iedereen heeft dromen. Pas als je geen stress ervaart, komen deze naar boven.” Wijze woorden van Ben Valks (49) die met een team gepassioneerde medewerkers, vrijwilligers en sponsors bezig is met het realiseren van zijn droom: het herstellen van het Amazonegebied. Dit doet de oud-Boxtelaar met zijn Black Jaguar Foundation (BJF). Hoe? Door op enorme schaal inheemse bomen te planten langs de rivier Araguaia in Brazilië. Het doel is het maken van de langste natuurbrug ter wereld. En dat in het hart van het immense Zuid-Amerikaanse land.

Enthousiast loopt Ben door zijn gesponsorde kantoorruimte in het splinternieuwe pand in Amsterdam. ,,We zijn zojuist verhuisd. Het oude gebouw waarin we zaten, wordt gesloopt. Het was een prima plek hoor, maar dit is wel heel gaaf.”

Midden in de vergaderkamer prijkt een enorme poster op de wand waarop een deel van het Amazonegebied is afgebeeld. Zichtbaar zijn de grote kale plekken die de akkers laten zien. In de hoek staat een meer dan levensgroot beeld van een zwarte jaguar.

'Ik wilde ruiken, voelen, proeven in de natuur'

Ze hebben het goed voor elkaar, Ben en zijn collega’s, maar daar is een jarenlang traject aan voorafgegaan. Want voordat hij de redding van het Amazonegebied tot zijn persoonlijke missie bombardeerde, zette de rasoptimist zijn ondernemersgeest in om een bedrijf op te zetten dat Amerikaanse en Europese beursgenoteerde fabrieken vertegenwoordigde in continenten met hoge barrières voor export. ,,Ik begon met de uitvoering van mijn bedrijfsplan in het Midden-Oosten. Daar was ik nog nooit geweest en ik bedacht dat ik het beste kon beginnen in het moeilijkste continent.”

Een typerende actie voor de man die de slogan ‘No Risk, No Life’ als lijfspreuk heeft. Ben: ,,In het Midden-Oosten kreeg ik hulp van de juiste mensen en realiseerde ik me dat ik zeker niet álles kan. Dus slikte ik mijn trots in en verzamelde de juiste mensen om me heen om te helpen. Dit bleek een goede stap en uiteindelijk verkocht ik mijn bedrijf in 2004.”

Maar op je lauweren rusten komt niet voor in het vocabulaire van de oud-Boxtelaar en dus nam hij een jaar de tijd om nieuwe ondernemingen op andere continenten op te zetten. Zodoende ging Ben de eerste van vele avonturen aan in Noord- en Zuid Amerika. ,,Ik liet niets aan het toeval over: alles werd onderzocht. Mijn bedrijfsplan rolde ik daarna uit in nieuwe delen van de wereld.”

Toen Ben voor de zoveelste keer over het Amazonegebied vloog, besefte hij dat hij erdoorheen wilde: ,,Ik wilde de natuur in. Ruiken. Voelen. Proeven. Beleven. Op de motor. En dat deed ik. Ik gooide het vliegticket weg, dat ik kocht om te bouwen aan mijn nieuwe onderneming.”

'Ik had eerder een pony dan een fiets'

De liefde voor de natuur ontstond al in zijn kinderjaren. ,,Ik had eerder een pony dan een fiets. En ik als ik thuis kwam van school - ik was leerling van basisschool De Hobbendonken - reed ik uren door natuurgebied De Geelders dat bij ons thuis om de hoek lag en ging ik al galopperend naar mijn vriendjes. Ook stond ik regelmatig om half vijf ’s ochtends op om naar reeën te kijken en zorgde ik thuis voor de dieren.”

Aan de avontuurlijke reis die hij jaren later maakte en die vier jaar duurde, koppelde de oud-Boxtelaar een langgekoesterde wens: het zien van de zwarte jaguar in zijn natuurlijke leefomgeving. Ben: ,,Ik heb 10.000 kilometer gereden en ben op 22 expedities geweest met gidsen. Ik heb maanden hoog in bomen vertoefd, maar zag er geen. Ik heb er trouwens nog steeds geen in het wild gezien. De zwarte jaguar staat echter symbool voor wat ik wél zag. Ik heb de stichting die ik naar aanleiding van deze tocht opzette daarom Black Jaguar Foundation genoemd.”

Wat Ben opviel, was de enorme ontbossing van het Amazonegebied: ,,Extreem grote stukken bos zijn gekapt ten behoeve van onder meer de soja- en veeteelt. Ik en mijn gids schrokken tijdens onze tocht enorm van wat we zagen. We hadden een reis door de magische jungle gepland, maar al na negen uur akkerbouwvelden waren we op onze plaats van bestemming. Alles was kaal. Ik kon het niet aanzien en besloot er wat aan te gaan doen.”

Maar eerst liet de avonturier een andere wens in vervulling gaan: ,,Ik wilde heel graag in Alaska meedoen aan de Iditarod, een extreem zware hondenslederace. Na vier maanden trainen met een team van zestien honden en zevenhonderd kilometer aan kwalificatierondes bij een temperatuur van soms min zeventig graden Celsius mocht ik deelnemen aan de grote race: een tocht van 1.800 kilometer. Ik was de eerste Nederlander die zich kwalificeerde.”

Ben omschrijft de tocht als fantastisch en extreem. ,,De andere deelnemers waren zeer ervaren, ik was groener dan gras. Maar ik genoot het meest van allemaal. Zonder twijfel. En voor mij gold en geldt nog steeds: alles draait om de ervaring. En het voedde de connectie die ik altijd al had voor de natuur en dieren. En na deze geweldige ervaring besloot ik BJF op te richten en een solide plan te maken.”

'We willen meer dan anderhalf miljard bomen planten'

Dat was gemakkelijker gezegd dan gedaan en het kostte Ben en een enorme club bedreven medewerkers en vrijwilligers tien jaar om zijn idee goed uit te werken. ,,En nu is de basis klaar. Maar liefst 140 mensen en 120 bedrijven met een groen hart zetten zich inmiddels al in voor het werk van BJF. Zij dragen bij met werkzaamheden en giften. En de beste Braziliaanse en Amerikaanse wetenschappers werken mee aan ons project.”

Hij vervolgt: ,,We hebben zelfs een Braziliaanse partner gevonden voor de eerste miljoen bomen. En de eerste lokale boeren hebben samen met de BJF inmiddels inheemse bomen geplant die de biodiversiteit in Brazilië tot leven zullen brengen. Er zijn in totaal 13.000 landeigenaren. Maar ons voordeel is: elke eigenaar moet volgens de wet een deel van zijn land reserveren voor de natuur. Wij helpen hen door inheemse bomen te planten. 1.700 stuks per hectare. En we maken van elke deelnemende landeigenaar een held.”

Een miljoen bomen is een goed begin, maar er zijn er veel meer nodig om de natuurbrug in het Amazonegebied te realiseren. Wat heet: ,,We willen meer dan anderhalf miljard bomen planten in een gebied dat 2.600 kilometer lang is. Dit is de afstand van Boxtel naar Moskou. En het gebied is tot veertig kilometer breed, ofwel 10,4 miljoen hectare, lopend langs rivieren", aldus Ben en hij gaat verder: ,,Als het planten van al deze bomen lukt, wordt deze groene levensader een van de grootste ter wereld. Deze corridor is dan groot genoeg om echt het verschil te maken voor iedereen op aarde. Op dit moment is 70 procent van dit ooit zo rijke ecosysteem ontbost. Ik wil het laatste grote biodiverse gebied behouden. En het voelt goed om aan iets te werken dat écht belangrijk is.”

Meer weten?

De ijzingwekkende avonturen en de start van de BJF, staan beschreven in het boek ‘No Risk, No Life’ dat op de website van organisatie te bestellen is.

Lezers die willen bijdragen aan het immense natuurproject van Ben en zijn Black Jaguar Foundation, kunnen een of meerdere bomen sponsoren die langs ontboste oevers in het Amazonegebied geplant gaan worden. Alle informatie is te vinden op www.black-jaguar.org.

(Tekst: Linda van de Wiel).