PLEIDOOI VOOR HOMMAGE AAN CHIRURG DANIEL DE MOULIN
‘Verzetsheld verdient een straatnaam’
MARC CLEUTJENS
Veel oudere inwoners van Boxtel zullen zich herinneren dat Daniël de Moulin (1919-2002) als chirurg werkzaam was in het plaatselijke Liduinaziekenhuis. Wat velen niet weten - en waarover De Moulin zelf nooit sprak - is dat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog actief deelnam aan het verzet. Als het aan gepensioneerd gynaecoloog Friso Plantema uit Esch ligt, eert Boxtel zijn vroegere medische collega met een straatnaam.
De Moulin werd na de bevrijding in 1945 met vier onderscheidingen gedecoreerd. Naast het Oorlogsherinneringskruis en het Verzetsherinneringskruis ontving hij het Kruis van Verdienste en het Ereteken voor Orde en Vrede. Daarmee werd de in 1919 in Buitenzorg (het huidige Bogor op Java) geboren medicus gelauwerd voor zijn rol in het verzet tegen de Duitse bezetter en - na zijn vlucht uit Nederland in 1943 - zijn militaire strijd tegen de Japanse overheersers van ‘zijn’ Nederlands-Indië.
KUNDIGE CHIRURG
De Moulin was zwijgzaam over zijn oorlogsverleden. Volgens Esschenaar Plantema, die jarenlang voorzitter van de medische staf in het Liduinaziekenhuis was, heeft hij nooit over zijn verzetsdaden gerept. ,,We hebben heel wat uurtjes in de nacht- en avonddienst samengewerkt, maar het ging er nooit over”, herinnert Plantema zich. De gynaecoloog omschrijft zijn vroegere collega als een zeer kundige, maar ook wat gesloten chirurg. ,,Pas na zijn dood hoorden we over zijn vele verzetsdaden.”
,,Daan verdient een straatnaam in Boxtel”, betoogt Plantema in de week dat Nederland de doden uit de Tweede Wereldoorlog herdacht en de herwonnen vrijheid vierde. ,,Wat zou het mooi zijn als de gemeente waar hij zolang in het ziekenhuis heeft gewerkt een straat naar hem noemt.” Het idee krijgt bijval van heemkundige Nel van Doorn, die werkzaam was in het Liduinaziekenhuis en in 2017 een boek schreef over de plaatselijke ziekenhuiszorg. ,,Daniël de Moulin werd door iedereen op handen gedragen.”
Ook Martien van Beurden is enthousiast. Van Beurden werkte vele jaren als directeur in de Boxtelse ouderenzorg en noemt De Moulin zijn ‘leidsman’. ,,Ik werkte met hem samen in de jaren 1972-1979. Ik was waarnemend hoofd van de afdeling chirurgie in Liduina en hij raadde me aan om te kiezen voor de ouderenzorg, de zorg van de toekomst.” Over zijn verzetsdaden wilde De Moulin nooit praten. ,,Ik heb er wel eens naar gevraagd, maar hij wilde het verleden laten rusten.”
BARRE VOETTOCHT
In 2006 verscheen postuum onder de titel ‘Wij zijn niet bang, tenminste, niet erg’ het zogeheten Engelandvaardersdagboek van De Moulin. Daarin is te lezen hoe de latere Boxtelse chirurg tijdens de bezetting betrokken raakte bij het Utrechts studentenverzet en zich niet wilde onderwerpen aan de Duitse bezetter. De Moulin besloot in 1943 te vluchten en deed dat via België en Frankrijk richting Spanje. Een gevaarlijke reis door bezet gebied.
Een barre voettocht over de Pyreneeën werd enkele jaren geleden gereconstrueerd in NRC Handelsblad. De krant liet daarmee zien dat niet alle Engelandvaarders over zee naar het Verenigd Koninkrijk reisden. Velen kozen voor een veel langere route over land. Eenmaal in Spanje werd De Moulin gearresteerd. Uiteindelijk lukte het hem via Portugal naar Engeland te reizen. Daar kon hij zich aansluiten bij de geheime dienst.
De Moulin besloot echter anders. Hij werd dienstplichtig soldaat bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en vertrok in februari 1944 per schip naar Australië, waar hij begin mei arriveerde. Omdat bekend was dat hij geneeskundestudent was, nam hij niet alleen deel aan een geallieerd offensief tegen Japan in toenmalig Nieuw-Guinea. Hij werd ook belast met medische zorg voor soldaten en bewoners van de bevrijde gebieden.
BEROVING OP STRAAT
Na terugkeer in Nederland hervatte De Moulin zijn medische opleiding en slaagde hij in 1949 voor zijn artsexamen. Hij vervolgde zijn studie met de opleiding tot chirurg en was van 1958 tot 1964 hoofd chirurgie van het (oude) Liduinaziekenhuis op Duinendaal. In 1964 promoveerde De Moulin op een proefschrift over geneeskunde in de middeleeuwen en ging hij lesgeven op de John Hopkins University in Baltimore.
In 1969 keerde De Moulin terug naar Nederland en werd hij voorzitter van het Genootschap voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Wiskunde en Natuurwetenschappen. Twee jaar later hervatte hij zijn chirurgiepraktijk in het nieuwe Liduinaziekenhuis aan de Bosscheweg. Gelijktijdig was hij lector en hoogleraar in de geschiedenis van de geneeskunde aan de Nijmeegse universiteit.
Het noodlot sloeg toe in 1988, toen De Moulin bij een bezoek aan de Verenigde Staten het slachtoffer werd van een brute straatroof. Hij raakte ernstig gewond en kon zijn werkzaamheden nooit meer hervatten.
Daniël de Moulin overleed op 9 februari 2002 in Boxtel. Zijn naam leeft voort in de in 2007 opgerichte Medisch-Historische Club Daniël de Moulin. Deze club organiseert jaarlijks drie lezingen over medische geschiedenis.
Praatprogramma door Dommelland en bibliotheek
'Praat!' Dat is de titel van een nieuw praatprogramma op tv dat Bibliotheek Boxtel en Omroep Dommelland in de loop van dit jaar samen starten. Actuele maatschappelijke, sociale en culturele thema’s in de gemeente Boxtel komen daarin aan bod. De programmamakers zijn voor Praat! onder meer op zoek naar vrijwilligers voor de redactie en het camerateam.
Voor de redactie van Praat! worden mensen met een breed netwerk gezocht die weten wat er speelt in de lokale gemeenschap en niet bang zijn om iemand te benaderen en te vragen om mee te werken. Zij moeten situaties objectief kunnen bekijken en bereid zijn eigen mening soms opzij te zetten.
CAMERAMENSEN
Cameramensen die belangstelling hebben om mee te werken aan het nieuwe programma dienen kennis en ervaring of passie en interesse te hebben om in teamverband met beeldapparatuur te werken en oog te hebben 'mooie plaatjes'. Voorts zijn regelaars nodig: gastvrije en sociale mensen die snel in oplossingen denken.
Belangstellenden kunnen deelnemen aan een online scholing en worden na een proeftijd van drie maanden gratis lid van de bibliotheek. Geïnteresseerden e-mailen naar marliesgermanus@huis73.nl.
