ELKE DRUPPEL TELT: LANGER VASTHOUDEN VAN WATER VOOR DROGE PERIODEN KRIJGT TOPPRIORITEIT
Waterschap De Dommel gooit roer komende jaren rigoureus om
RENS VAN DEN ELSEN
Het beheer van het water van rivier de Dommel moet de komende jaren flink veranderen. In plaats van water snel wegwerken, moet het juist zo lang mogelijk vast worden gehouden, aldus waterschap De Dommel. De nieuwe aanpak vraagt verandering van alle gebruikers: burgers, boeren, gemeenten en natuurorganisaties.
De waterhuishouding in Nederland moet in de toekomst beter toegerust zijn op extreme droogte en dito regen. In 2050 willen alle waterschappen in Nederland dat voor elkaar hebben, ook De Dommel die in Boxtel is gevestigd. Er staan drie speerpunten op het programma: voldoende water (ook bij droogte), schoon water en droge voeten. Met het Waterbeheerprogramma 2022-2027 wil het waterschap grote stappen zetten.
De reden voor de koerswijziging is het veranderende klimaat. Het warme, droge weer, afgewisseld met steeds hevigere buien zorgen voor veel problemen. Bij langere droogte wordt het bijvoorbeeld voor boeren steeds lastiger om hun gewassen met grondwater te besproeien waardoor oogsten kunnen mislukken. Datzelfde geldt voor als er veel regen in een korte periode valt. Door deze vele extremen is het huidige watersysteem te kwetsbaar geworden en is er dus een andere werkwijze nodig. Het waterschap wil meer water langer vasthouden, zodat het gebruikt kan worden voor de droge periodes. Dit heeft topprioriteit.
VOORRAAD
Er moeten meer klimaatbuffers worden aangelegd: percelen grond met een watervoorraad voor droge perioden als aanvulling van grondwater. Dat grondwater wil De Dommel dan weer zo minimaal mogelijk verspillen.
Alle veranderingen die hiervoor nodig zijn, moeten in goed overleg gaan met overheden, zoals de gemeente Boxtel, maar ook met (groot)verbruikers van water zoals agrariërs, burgers en natuurorganisaties. De Dommel wil hen van advies voorzien, brengt de nodige kennis mee en stelt data beschikbaar. Samen zoeken naar oplossingen is daarbij het motto.
SCHOON WATER
Op de tweede plaats staat schoon water op het programma. Om dat in de toekomst extra zuiver te krijgen, voorziet watergraaf Erik de Ridder van De Dommel de komende jaren veel gesprekken. Vooral bij boeren. Daar ligt namelijk veelal de oorzaak van de vervuiling. Samen met hen wil het waterschap kijken naar hoe het gebruik van bestrijdingsmiddelen of het uitrijden van mest anders kan. Dat zakt immers in de grond en komen in het grondwater terecht.
Maar ook zal er intensief overleg volgen met andere verbruikers van water. Zo wil De Dommel in 2027 ervoor zorgen dat er 15 procent minder regenwater in de rioolzuiveringen terecht komt. Dat hoopt De Ridder te bereiken door burgers nog meer te stimuleren om regenpijpen van daken af te koppelen, maar ook door extra wadi's aan te leggen waar regenwater in wordt opgevangen. Een ander project is het terugdringen van medicijnresten in het riool, hiervoor is al een samenwerking met ziekenhuizen.
DROGE VOETEN
Alles bij elkaar komt het er op neer dat het waterschap straks niet meer alleen kijkt naar het beekdal van de rivier en alle aansluitende beken en sloten, maar ook naar de directe omgeving. Dat zijn de zogeheten flanken, hoge zandruggen en het bebouwd gebied, de plekken waar water neerkomt en vanwaar het onder de grond terug naar de Dommel stroomt.
Daarnaast blijft het werk aan waterkeringen gewoon doorgaan. Dit past ook in het kader van het derde speerpunt: droge voeten. Het waterschap kijkt de komende jaren naar de belangrijkste knelpunten, plekken waar bij hevige regenval snel wateroverlast ontstaat. Daar worden de dijken verhoogd of wordt er gekeken naar uitwijkmogelijkheden, zoals weilanden die onder water gezet kunnen worden. In Esch is van dit beleid al een voorbeeld te zien, daar wordt nog het hele jaar gewerkt aan het ophogen van de keringen.
DUURZAME OPLOSSINGEN
Het waterschap wil de kosten voor het omzetten van de werkwijze niet (te veel) afwentelen op de belastingbetaler. Toch bedraagt de extra investering zo'n 100 miljoen euro, bovenop de al geplande 300 miljoen euro. Dit geld moet voor een groot deel komen uit (Europese) subsidies.
Het uiteindelijke doel is dat in 2050 het waterbeheer toekomstbestendig is, met een goede kwaliteit van het water. De Ridder: ,,Deze nieuwe aanpak raakt ook andere opgaven vanuit natuur, stikstof, economie, landbouw, energie, biodiversiteit, mobiliteit en woningbouw. We zijn ervan overtuigd dat we samen duurzame oplossingen kunnen vinden.”
* * *
Het Waterbeheerprogramma 2022-2027 van De Dommel is nog in de ontwerpfase. Dat betekent dat er nog aanpassingen mogelijk zijn. Het document is nog tot en met dinsdag 18 mei in te zien op www.dommel.nl/wbp.
LANDSCHAPSTRIËNNALE IN LIEMPDE
'Populieren: meer dan
alleen waaibomenhout'
RENS VAN DEN ELSEN
De Landschapstriënnale is 1 april van start gegaan. Donderdag 22 april staat het populierengebied in Liempde centraal tijdens het vier weken durende evenement over de toekomstmogelijkheden van ons landschap. Verschillende lokale ondernemers en creatieve ontwerpers laten die dag van zich horen en zien.
De Landschapstriënnale vindt eens in de drie jaar plaats op wisselende locaties in Nederland. Het programma ging vanwege de coronacrisis flink op de schop. Het evenement zou eigenlijk vorig jaar zomer worden gehouden, maar moest zijn activiteiten noodgedwongen opschuiven. Was in het oorspronkelijke programma sprake van veel workshops en publieksactiviteiten, nu is alles vooral online te volgen via livestreams. Publiek is sowieso niet welkom vanwege de regels rondom Covid-19.
Als decor voor de triënnale is dit keer gekozen voor het Van Gogh Nationaal Park, grofweg het gebied binnen de driehoek 's-Hertogenbosch, Tilburg en Eindhoven. Reden voor Job Wittens van Peppelhout uit Haaren om zich als ambassadeur op te werpen. Zijn bedrijf, waar ook Frans van Boeckel van het Liempdse landgoed Velder bij is betrokken, verkoopt producten en toepassingen gemaakt van populierenhout en zoekt nadrukkelijk de verbinding in het lokale landschap.
PLATTE KAR
Wittens gaat volgende week met Harrie Hekhuis van Staatsbosbeheer in gesprek over de opgave hoe te bouwen met natuurlijke materialen. Dat doen zij vanaf een platte kar, op een vanwege de coronamaatregelen niet nader te noemen locatie in het buitengebied van Liempde.
De betrokken ondernemer legt uit waar het gesprek over zal gaan: ,,We bekijken de mogelijkheden van het landschap in de toekomst door een creatieve bril. Omdat we voor zoveel opgaven staan: stikstof terugdringen, woningen bouwen, enzovoorts, zullen we functies moeten gaan combineren. Niet alles kan natuur worden. Een agrariër kan wel een bos aanleggen op zijn grond, maar daar haalt hij 25 jaar geen inkomsten uit. Hij zorgt er echter wel voor dat er koolstof wordt opgeslagen in de bomen en planten. Waarom belonen we zo iemand daar niet voor?"
Waar vroeger bossen puur werden aangeplant voor de productie van hout, moet er nu een gulden middenweg komen tussen natuur en het economisch denken. Dat hout uit de buurt komt, speelt daarbij ook een grote rol, weet Wittens. ,,Bij voedsel is dat al goed merkbaar, mensen willen weten waar en hoe hun eten wordt geproduceerd. Datzelfde geldt binnen de bouwsector, waar de vraag naar lokaal hout groeit. Bij Peppelhout beheersen we het hele proces, van de aanplant tot het eindproduct en zoeken we lokale partners", legt hij uit.
Onder leiding van Saskia van Stein worden verschillende voorbeelden aangehaald en zijn er beelden te zien van bestaande projecten waarin populierenhout wordt gebruikt. Het gesprek wordt tussen 17.00 en 18.00 uur live uitgezonden via de livestream op de website: www.landschapstriennale.com/editie-2021/nu-live/.
FIETSROUTE
Eerder op de dag wordt er in besloten kring een fietsroute geopend. Onder de naam 'Expeditie Knapzak' kan iedereen straks langs de mooiste plekjes in onder meer het Liempdse en Gemondse populierenlandschap fietsen. De route wordt 22 april bekendgemaakt.
Om te laten zien wat er allemaal kan met populierenhout heeft de Liempdse meubelontwerper Jurre Mattheeuwse de stoelen gemaakt waar de sprekers en gespreksleider tijdens de gehele triënnale op plaatsnemen. Wittens: ,,Het geeft maar aan dat populieren meer zijn dan waaibomenhout. Het is niet alleen geschikt voor klompen en lucifers, maar veel breder toepasbaar."
p Op deze platte kar met Brabantse vlag worden op verschillende plekken in het Van Gogh Nationaal Park gesprekken gevoerd over de toekomst van ons landschap. De populierengeschiedenis van Liempde komt volgende week ook voorbij. (Foto: Landschapstriënnale).
u Populierenhout wordt steeds meer gebruikt in bouwprojecten, zoals dit plafond dat is gemaakt in kunstcafé Coupé aan het Stationsplein in Boxtel. (Foto: Job Wittens, Peppelhout.nl).
