EVALUATIE: 'FUSIEORGANISATIE DRIJFT AF'
Wisseling van de wacht deed MGD geen goed
HENK VAN WEERT
Door het vertrek van bestuurders én topambtenaren in zowel Boxtel als Sint-Michielgestel is de steun voor MijnGemeenteDichtbij (MGD) weggevallen. Dat concluderen onafhankelijke onderzoekers die de samenvoeging van de ambtenarenbedrijven van beide gemeenten evalueerden.
In Boxtel toonde zowel toenmalig burgemeester Mark Buijs als diens rechterhand, gemeentesecretaris Harry van Berkel, zich een warm pleitbezorger voor de ambtelijke fusie die 1 januari 2016 van start ging. Beiden vertrokken een kleine drie jaar later; Buijs werd burgemeester van de grotere gemeente Oosterhout, Van Berkel ging met pensioen.
In buurgemeente Sint-Michielsgestel voltrok zich een soortgelijk proces. Daar ging burgemeester Jan Pommer in 2019 met pensioen en vertrok Dagmar van Deurzen in 2018 naar Uden om daar haar rol als gemeentesecretaris voort te zetten.
Deze - en waarschijnlijk ook andere - wisselingen van de wacht in de top van zowel het gemeentebestuur als de ambtelijke organisatie zijn de ontwikkeling van MGD niet ten goede gekomen. Althans, dat is op te maken uit het evaluatierapport van het Utrechtse adviesbureau Berenschot dat eind januari openbaar werd. Sinds die publicatie belicht Brabants Centrum vrijwel wekelijks een onderdeel ervan nadat zij vorig jaar al diverse malen kritisch publiceerde over het functioneren van de ambtenarenorganisatie.
Met de wisseling van sleutelfiguren viel de oorspronkelijke steun weg. Zeker na de verkiezingen van 2018 waren er veel nieuwe bestuurders. Die kenden de eerdere kleinere zelfstandige organisaties (met de nadelen daarvan) niet. Bovendien beoordeelden zij MGD als een gegeven op haar merites. ,,Het draagvlak voor de fusie is minder geworden. De verschillen in bestuurscultuur en karakter tussen de gemeenten worden beklemtoond. Dat is een risico voor de samenwerking", zo is letterlijk te lezen in een van de conclusies.
GEEN ZELFREFLECTIE
Er is nooit kritisch gereflecteerd op de uitgangspunten en doelstellingen van het ambtenarenbedrijf. Bovendien was er onvoldoende sturing in de ogen van Berenschot. De eigenaren van MGD (de twee colleges van B en W én beide gemeenteraden) bleven in gebreke.
Niet alleen onderling was de betrokkenheid tussen Boxtel en Sint-Michielsgestel ondermaats, maar ook naar MGD toe beneden peil. Terwijl de ambtenarenorganisatie toch het belangrijkste instrument is om bestuurlijke ambities en opgaven voor inwoners waar te maken.
Door dat gebrek aan betrokkenheid dreigt MGD 'af te drijven' van beide gemeenten. Als er onvoldoende eenheid is, gaat 'des te meer de vraag opspelen ‘what’s in it for me?’. Dat zien we hier ook gebeuren', stellen de onderzoekers. Zij waarschuwen ervoor dat MGD niet als 'uitzendbureau' moet worden gezien. Ook adviseren zij te zoeken naar eenheid om de voordelen van samenwerking te verbeteren.
STRATEGIE BEPALEN
Een sleutelrol bij de (sturing) op samenwerking is volgens Berenschot weggelegd voor de twee huidige gemeentesecretarissen: Astrid Kraal (Boxtel) en Marloes van Rijswijk (Sint-Michielsgestel). Zij moeten de besturen en het management ondersteunen en prioriteiten stellen alsook de strategie bepalen.
Kraal en Van Rijswijk vormen het dagelijks bestuur van MGD samen met de nog niet zo heel lang geleden benoemde Jeroen van Delden. Hij is de derde voorzitter in vijf jaar tijd van dat bestuur en trad aan nadat de functie een jaar lang vacant bleef. Het drietal is aangewezen door het algemeen bestuur van MGD, dat bestaat uit de Boxtelse en Gestelse colleges.
Het volgende en laatste artikel over het evaluatierapport van MGD handelt over toekomstige ontwikkeling.