OUDER WORDEN: WAT HOUDT DAT EIGENLIJK IN? 'IK HAD DAAR EIGENLIJK NOOIT OVER NAGEDACHT'
Senioren hebben veel te bieden, als de samenleving dat wil...
PÅL JANSEN
Niets eenzaam, zwak en zielig. Ouderen hebben veel meer in hun mars dan de samenleving hen toebedeelt. En ook meer dan senioren zelf soms denken. Het is vrij vertaald een les die is blijven hangen bij de Boxtelse Agnes Räkers. Zij interviewde een tiental ouderen over het thema ouder worden, onder hen Bep Bekers (73).
Bep is meer dan trots op haar 'bonuskleinkinderen' van zes en acht jaar, de kinderen van haar nichtje. ,,Kinderen zien je niet als gehandicapt. Als ik in mijn rolstoel of trippelstoel zit, springen ze op schoot. Ze zien dat als speelgoed", glimlacht de Boxtelse.
Spelen doet ze graag met de kinderen en gevoelsmatig haalt het eenvoudig tien jaar van haar leeftijd af. ,,Ik was vroeger kleuterleidster, dus ik heb ook veel ideetjes en knutselspullen."
Beps nichtje heeft geen ouders meer, dus bouwde zij een goede band op met Bep en man Gerard. Echter, toen de nicht kinderen kreeg, was het de vraag of het wel zo'n goed idee was als haar tante zou gaan oppassen. ,,Op een gegeven moment was de nood hoog. Mijn nichtje kon niemand vinden. Dus vroeg ze toch of ik op kon passen. 'Als je me dat toevertrouwt', zei ik nog."
Bep dacht eerst dat het om een kwestie van vertrouwen ging: dat haar nichtje bang was dat de Boxtelse senior haar kind niet goed kon verzorgen. Maar die maakte zich zorgen om haar tantes gezondheid, niet dat er iets zou gebeuren met haar kind. ,,Ik zat er zelf dus ook naast!" Bep schatte in dat ze het fysiek prima aankon. Grinnikend: ,,Ik heb nog nooit zoveel luiers verschoond."
VOOROORDELEN
Niets menselijks is ons vreemd, maar vooroordelen spelen overal. Op individueel, maar ook op maatschappelijk niveau. En die kunnen nogal belemmerend werken, ervoer Agnes tijdens haar gesprekken met senioren.
,,We gaan te weinig met deze groep in gesprek. Welke idealen hebben zij, welke dromen? Ik heb dikwijls de vraag gesteld: hoe ziet u uw toekomst voor zich? Als antwoord krijg ik vaak: 'Tja, toekomst, toekomst... is die er nog wel?' Ja, natúúrlijk! Maar als je daar niet meer mee bezig bent, ontneem je jezelf ook de kans om plannen te maken."
Soms is een vraag stellen al voldoende om mensen tot inzichten te laten komen over ouder worden. Dat gold ook voor Bep: ,,Ik had het voorheen eigenlijk nooit over ouder worden. De vragen die Agnes stelde, openden al voor een groot deel mijn ogen. Bijvoorbeeld: waarvoor kunnen ouderen zich nog inzetten in de samenleving?"
Al stond ze er voorheen nooit echt bij stil, Bep zet zich al op veel manieren in die impact hebben op de samenleving. Zoals met het schrijven van kaartjes. ,,Toen onze huishoudelijke hulp zag hoeveel kaartjes ik schreef, begon zij ook te schrijven. Daar was ik me eerst niet zo van bewust, maar begrijp inmiddels dat zoiets ook invloed heeft op anderen." En dat werkt motiverend. ,,Nu met Pasen schrijf ik extra veel kaartjes naar mensen." Ook bezoekt zij al jaren medebewoners van appartementencomplex Smalwaterhof aan de Annastraat waar zij met haar man Gerard woont. ,,Bij mensen die wat eenzamer zijn. Dan kom ik op de koffie voor een praatje."
GRIJZE MOTOR
De vergrijzing van de samenleving is in volle gang en Agnes ziet veel kansen om de grijze motor meer toeren te laten draaien. ,,We hebben overal tekorten op het werk. Waarom zou je niet naar die steeds groter wordende groep kijken?"
Agnes is van huis uit verpleegkundige, maar raakte zelf steeds verder geïnteresseerd in het thema ouder worden. Zo zeer zelfs dat de 50-plusser inmiddels ook haar carrière om is gaan buigen: naar verwachting rondt ze volgend jaar haar hbo-studie toegepaste gerontologie af.
Vanwege die studie kwam Agnes dan ook met het plan om senioren te interviewen over het ouder worden. ,,Wat is nou 'goed ouder worden'? Vaak is het beeld dat dit gepaard gaat met ongemakken, ellende, hulp... Maar belangrijk om te onthouden, en dit zegt Bep ook: het een valt misschien weg, maar daar komt iets anders voor in de plaats."
BORSTKANKER
Bep werd een kleine dertig jaar terug gediagnosticeerd met borstkanker. Daarop volgde een waslijst aan andere aandoeningen. Ze belandde daarna in een dip. Alhoewel... van echtgenoot Gerard oogstte ze juist lof voor haar positieve omgang met de ziekte. Haar werk als kleuterleerkracht moest ze echter opgeven.
Kleine stukjes lopen gaat nog wel, maar over het algemeen moet ze een rolstoel of scootmobiel gebruiken. Veel was simpelweg niet meer mogelijk. Ze kwam in een groep terecht van lotgenoten. ,,Daarvan was ik een jaar of tien lid. En dat heeft me ook gevormd. Zij hebben geleerd contacten te maken en iets voor anderen te blijven betekenen."
Bep heeft meer fysieke tegenslag gehad dan de gemiddelde mens. Maar ouder worden gaat sowieso gepaard met lichamelijke ongemakken, weet ook Agnes. ,,Kijk, ouderen moet je natuurlijk niet meer veertig uur per week op een steiger laten werken", vertelt ze. ,,Maar senioren worden vaak automatisch ingedeeld tot de kwetsbare groep terwijl ze zich niet zo voelen. Een van de mensen die ik sprak, was zijn hele leven manager geweest. De zeventiger wilde heel graag nog doorwerken als zelfstandige. Hij heeft de competenties. Maar op een gegeven moment werd die persoon ziek, moest een half jaar revalideren. Zijn klanten keerden niet meer terug..."
DOORWERKEN
Dus ook als senioren bijvoorbeeld willen doorwerken, is het nog de vraag of de samenleving daar wel altijd op zit te wachten. Dat denkt ook Beps man Gerard. ,,Als je wilt, kan je als oudere overal als vrijwilliger aan de slag. Maar geld verdienen en werken voor een baas: dan kom je nergens aan de bak."
Agnes denkt dat daar meer mogelijkheden liggen voor de maatschappij: ,,Waarom zou je als zeventigjarige niet meer kunnen werken als je dat wilt? Ik denk dat er stiekem nog veel mensen zijn die zo denken. Maar dan moet het natuurlijk wel op een manier die bij de levensfase past."
Als we het dan toch over de toekomst van ouderen hebben: Bep wil vooral doorgaan met het bezoeken van haar buurtgenoten. Ook staat er nog een vakantie op de planning met Gerard. ,,Maar het allerliefste wil ik mijn bonuskleinkinderen groter zien worden." Tot twee volwassenen? Bep blijft nog bescheiden. Lachend: ,,Laat ze eerst maar eens puberen."