NIEUWE FOTOCOLLECTIE OP WEBSITE BHIC TOONT NOSTALGISCH BOERENLEVEN IN ONDER MEER LIEMPDE EN ESCH
Lekker op de trekker, de boer hij ploegde voort...
JAN HERMENS
Bejaarde boeren herinneren zich het misschien nog wel: hoe ze een paard voor de ploeg spanden en samen het land bewerkten. De nostalgie van het boerenleven van weleer herleeft op de website van het Brabants Historisch Informatiecentrum (BHIC). Daarop is namelijk een fotocollectie van het Consulentschap voor Akkerbouw en Rundveehouderij, afdeling Tilburg, geplaatst. Er zijn onder meer beelden te vinden die in Liempde en Esch gemaakt zijn.
Een boer die zijn grasland bemest, een perceel met goed opgestelde ruiters waarop gras en hooi ligt te drogen, een blik op het achterwerk van runderen in de oude potstal en een boerin die vroeg uit de veren is om de koeien te melken in de wei.
Het is zomaar een greep uit de fotocollectie van het Consulentschap voor Akkerbouw en Rundveehouderij, afdeling Tilburg, die het BHIC onlangs heeft gekregen en nu online heeft gezet. De verzameling bestaat uit ongeveer 270 foto’s van verschillende fotografen die in de jaren ’50 tot ’70 van de vorige eeuw de dynamiek in boerenbedrijven in de wijde omgeving van Tilburg op de gevoelige plaat hebben vastgelegd. Van Oss tot Liempde en van Nuland tot Esch, in tal van Noord-Brabantse dorpen zijn opnames gemaakt.
VOORLICHTING
Het consulentschap hield zich bezig met het agrarisch bedrijf en gaf voorlichting, onderwijs en deed onderzoek. Destijds gaf onder andere de toenmalige landbouwuniversiteit Wageningen voorlichting over innovaties in de agrarische sector. Die vernieuwingen waren van een heel andere orde dan nu, maar uiteindelijk niet minder ingrijpend. Ze vormden de aanloop richting de moderne, grote boerenbedrijven van de eenentwintigste eeuw.
,,De afbeeldingen geven een mooi tijdsbeeld en een nostalgische inkijk. Niet alleen van het werk op het land, maar ook op de boerderij. Je ziet hier bijvoorbeeld nog een boerderij met rieten dak, een houten schuur, een hooiberg en een grote moestuin. Nu is die hooiberg vaak weg, is het huis opnieuw gebouwd en zijn schuren vervangen door moderne stallen”, vertelt Joost Hoedemaeckers, beheerder audiovisuele collecties bij het BHIC.
Wie door de collectie bladert ziet bijvoorbeeld een melkkamer waar alle melkbussen schoon geboend zijn en uitdruipen op een rek, maar ook weckpotten die zorgvuldig gerangschikt in de voorraadkelder staan en koffie die op de kachel warm gehouden wordt. Maar er zijn ook foto's waarop te zien is hoe bieten voor het inkuilen met de hakselmachine kapot worden gesneden, waar melkbussen ’s ochtends vroeg opgehaald worden om ze naar de zuivelfabriek te brengen en boeren van de Rooms Katholieke Jonge Boerenstand (RKJB) die gymnastiek- en behendigheidswedstrijden houden.
Behalve veel foto’s van paard en wagens en driespannen zijn in de verzameling ook nieuwere landbouwtechnieken en machines te ontdekken die zo ongeveer halverwege de twintigste eeuw al werden ingezet om te zaaien, oogsten en het land te bewerken.
TRACTOR
In de eerste jaren na de oorlog waren er in de landbouw nog geen grote veranderingen gaande. De meeste Brabantse boeren hadden een gemengd bedrijf met wat akkerbouw, koeien, kippen en een paar zeugen. Daarnaast wat aardappels, rogge, knollen, bieten en grasland. Het zwaardere werk gebeurde met paarden, maar er werd ook veel handmatig gedaan met schop, mestvork, hark en schoffel. In 1950 kwam door de Marshallhulp de mechanisatie flink op gang. Paard en wagen maakten plaats voor de tractor, die veel sneller was en waaraan boeren grotere landbouwmachines konden koppelen.
De Bels raakte werkloos, Holders, John Deeres en Lanz-Bulldogs trokken de ploeg voortaan door zand en klei. Melken was nog tot diep in de vorige eeuw handwerk. Met slechts een paar koeien kan dat ook wel. Dat is tegenwoordig compleet anders. Imposante melkrobots legen nu de uiers van het rundvee. Binnen de agrarische sector is veel veranderd. Dankzij foto's en verhalen blijft bekend hoe het ooit was.
Het BHIC heeft de collectie van het Consulentschap voor Akkerbouw en Rundveehouderij openbaar gemaakt, maar beschikt niet bij alle foto's over beschrijvingen. Het historisch informatiecentrum houdt zich aanbevolen voor extra informatie.
