BEHOUD 'COULEUR LOCALE' SPELBREKER

Ambtenarenfusie leidt niet tot minder kwetsbaarheid

3 maart 2021, 17:34

HENK VAN WEERT

Het doel om minder kwetsbaar te worden, is niet behaald door de ambtelijke fusie van Boxtel en Sint-Michielsgestel. Dat concludeert het Utrechtse adviesbureau Berenschot vier jaar na de start van MijnGemeenteDichtbij (MGD) in zijn eerste evaluatierapport op basis van gesprekken met bestuurders en medewerkers van beide gemeenten.

In 2016 bij de vorming van MGD bepaalden beide gemeenten dat zij elk hun eigen identiteit moesten behouden, hun couleur locale. Dat gebeurde vooral om te benadrukken dat er dan weliswaar een ambtelijke, maar geen bestuurlijke fusie startte. Met name in Sint-Michielsgestel was zo'n bestuurlijke fusie onbespreekbaar, terwijl Boxtel dit nog wel als 'stip op de horizon' zag. Overigens staat in beide gemeenten een bestuurlijke samensmelting op dit moment niet op de agenda.

HARMONISEREN

Het vasthouden aan de lokale eigenheid is volgens Berenschot een belangrijke reden waarom het capaciteitsprobleem van MGD niet of nauwelijks verbeterde ten opzichte van de afzonderlijke ambtenarenorganisaties.

Dat een onderwerp bij afwezigheid van een ambtenaar niet door een collega kan worden opgepakt (kwetsbaarheid, dus), is niet het enige risico door het handhaven van de afzonderlijke kleur van beide gemeenten. Ook kostenbesparing en kwaliteitsverbetering worden erdoor bemoeilijkt. Deze zogeheten drie K's hebben immers vooral baat bij het feit dat beleid voor de twee gemeenten zoveel mogelijk wordt afgestemd. Maar dát gebeurt niet.

De onderzoekers stellen dat bij sommige ambtelijke fusies elders in het land wél taken en beleid worden geharmoniseerd. Tenzij het niet anders kan of onwenselijk is. Boxtel en Gestel bleven echter van meet af aan vasthouden aan hun eigen werkwijzen. Met name op aandringen van de beide gemeenteraden. De roep om beleid eenduidig te maken, klinkt wel binnen MGD, maar er wordt (te) weinig mee gedaan. Hoewel harmonisatie geen doel was voor MGD, adviseert Berenschot de gemeenteraden hier toch werk van te gaan maken, want alleen dan zijn schaalvoordelen te bewerkstellingen.

VEEL VERLOOP

De ondersteuning van MGD aan zowel de colleges van B en W als de gemeenteraden is beter noch slechter dan voor de fusie, maar staat wel onder druk als gevolg van de capaciteitsproblemen. Wat ook niet hielp, zijn de vele veranderingen in het gemeentebestuur en onder de ambtenaren. 'Nieuwe bestuurders kenden de oude situatie in de gemeenten niet en zien een grote(re) ambtelijke organisatie waarvan zij dienstverlening verwachten', aldus de analyse van Berenschot.