‘Amerika is journalistieke goudmijn'
,,Ik verlaat een land dat als het ware twee presidenten heeft.” In het NOS Journaal van 6 november waren dit de laatste woorden van Amerika-correspondent Arjen van der Horst (47). De in Esch opgegroeide journalist heeft zijn standplaats Washington verruild voor Donegal, een schilderachtig kustplaatsje in Ierland waar zijn vrouw Clare vandaan komt. ,,Ik wist in 2014 dat ik naar een verdeeld land zou gaan. De polarisatie is alleen maar erger geworden.”
Het valt niet mee om Arjen te bereiken. Hij heeft er na zijn vertrek uit Washington even de stekker uitgetrokken, letterlijk en figuurlijk. ,,Mijn telefoon ligt diep verstopt in een la, op Twitter zul je me even niet vinden”, vertelt hij vanuit Donegal. ,,De laatste maanden waren slopend”, gaat Arjen verder. ,,2016 was door de strijd tussen Donald Trump en Hillary Clinton al zo’n absurd verkiezingsjaar. Vier jaar later is duidelijk geworden dat het nóg gekker kan. 't Land verkeert in chaos.”
Hoewel Arjen in Ierland wil bijkomen van zes jaar correspondentschap in de Verenigde Staten - hij heeft na aankomst dagenlang geslapen - volgt hij alle ontwikkelingen op de voet. ,,Amerika heeft als het ware twee presidenten: de nieuw verkozen Joe Biden én Donald Trump, die zijn nederlaag niet wil toegeven en zelfs partijgenoten aanvalt als ze hem smeken om de strijd op te geven.”
ALLESKUNNER
Arjen wist al op jonge leeftijd dat hij journalist wilde worden. ,,Ik ben geboren in Boxtel en opgegroeid in Esch waar mijn moeder nog steeds woont”, blikt hij terug. Na het Jacob-Roelandslyceum koos hij voor de Academie voor Journalistiek en studeerde hij geschiedenis aan de UvA. ,,Ik schreef mijn eerste stukjes voor Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad en Nieuwsblad van het Zuiden.”
‘Ik ben weinig hoopvol weggegaan uit de Verenigde Staten’
Maar het buitenland lonkte. ,,Met mijn studievriend Bram Vermeulen (nu NOS-correspondent in Zuid-Afrika – red.) vertrok ik in 1996 naar Zuid-Afrika waar Nelson Mandela zojuist president was geworden. We praatten met veel buitenlandcorrespondenten en leerden dat je dan van alle markten thuis moet zijn. Omdat ik vooral schrijvend journalist was, moest ik dus iets gaan doen met televisie en radio om die alleskunner te worden.”
Arjen ging aan de slag bij RTL Nieuws en trad na een wereldreis in dienst bij SBS6, waar hij reportages maakte voor Hart van Nederland. ,,Het laatste puzzelstukje kreeg ik in handen toen ik op de buitenlandredactie van de NOS ging werken. Mijn springplank naar het buitenland. Op die redactie kwam ik terecht in een netwerk van ruim dertig correspondenten.”
Een bijzondere anekdote is dat Arjen bij de NOS solliciteerde op 11 september 2001. ,,9/11. Het sollicitatiegesprek was ’s morgens om negen uur. Nadat zich ’s middags twee vliegtuigen in de Twin Towers hadden geboord, hoorde ik drie weken niets. Maar toen ging de telefoon. Of ik de volgende dag wilde beginnen. Ja natuurlijk!”
TRUMPISME
In 2007 begon Arjen aan zijn eerste correspondentschap in Londen, waar hij met Tim Overdiek dagelijks nieuwsitems maakte over Groot-Brittannië en Ierland. In 2014 maakte hij de overstap naar Washington. ,,Ik zag dat niet zozeer als een promotie”, vertelt hij. ,,Het was een nieuwe uitdaging. Ik ging naar een land dat in Nederland altijd kan rekenen op veel belangstelling.”
Op zijn eerste werkdag was Ferguson het toneel van hevige onlusten. Daar was eerder de 18-jarige Afro-Amerikaanse jongen Michael Brown doodgeschoten door een blanke politieagent. ,,Toen de agent vrijuit ging, brak de hel los.” Hij vervolgt: ,,Je zou kunnen zeggen dat hier het begin lag van de Black Lives Matter-beweging. Dit was de rode draad van mijn correspondentschap met als climax in 2020 de gewelddadige dood van George Floyd in Minneapolis.”
Donald Trump was die andere rode draad. ,,Trump was én is nog steeds een heel ongebruikelijke president”, blikt Arjen terug. In zijn laatste bijdrage aan het NOS Journaal gaf hij aan dat Trump weliswaar vertrekt uit het Witte Huis, maar dat het ‘Trumpisme' blijft. ,,Ik ben weinig hoopvol weggegaan”, zegt hij somber. ,,Meer dan 70 miljoen Amerikanen hebben níet op Joe Biden gestemd. Vroeger was het gebruikelijk dat álle Amerikanen zich na de inauguratie achter hun president scharen. Het lijkt er nu op dat velen ook na 20 januari vinden dat er in het Witte Huis geen rechtmatige president zit.”
ELKE TWEET WAS NIEUWS
Sinds de verkiezing van Donald Trump in 2014 ging er geen dag voorbij of de president bepaalde Arjens journalistieke agenda. Hij herinnert zich een hectisch bezoek aan het Witte Huis waar Trump minister-president Mark Rutte ontmoette. ,,Normaal gesproken niet interessant voor de Amerikaanse media. Maar door Trump stond het mudjevol met journalisten die allemaal een quote wilden van de president. En om die te krijgen moet je keihard schreeuwen en hopen dat hij reageert.”
,,Soms hebben we te veel aandacht aan Trump besteed”, gaat Arjen verder. ,,Op een gegeven moment was elke tweet nieuws en kwam ik niet meer toe aan het maken van reportages over andere interessante onderwerpen. Dat lijstje werd steeds langer en dat vond ik frustrerend.” Pas halverwege Trumps ambtstermijn zag hij kans om zich meer te richten op achtergrondverhalen. ,,Amerika is een journalistieke goudmijn.” Arjen reisde naar Alaska om verhalen van de Inuït-bevolking op te tekenen. In de Canadese provincie British Columbia maakte hij een indringende reportage over Highway 16, ook wel bekend als de ‘Highway of Tears’. Het is een verlaten snelweg waar sinds 1970 veel moorden op meisjes zijn gepleegd.
In arctisch Canada belichtte hij de militarisering van het poolgebied. ,,Trump mag het ontkennen, maar het klimaat verandert echt, ook in Noord-Amerika. Kijk naar de enorme bosbranden in Californië en het smeltende poolijs. Dat zorgt ervoor dat een vaarroute ontstaat in de Noordelijke IJszee. Canada wil niet dat allerlei landen daar illegaal op zoek gaan naar delfstoffen.”
SLOPEND
In Donegal komt Arjen bij van zijn uitputtende correspondentschap. ,,Het is fijn om weer bij mijn gezin te zijn”, zegt hij. ,,Clare is kort na de zomer met onze kinderen Luka (15), Kai (12), Xavi (9) en Phoenix (7) al naar Ierland gereisd waar ze aan het nieuwe schooljaar zijn begonnen. Ik heb ze dus lang moeten missen, al had ik ze ook als ze in Amerika waren gebleven waarschijnlijk niet veel gezien. Het werk als correspondent is slopend en gaat altijd door, de telefoon gaat nooit uit.”
Met collega’s Wouter Zwart en zijn opvolger Lucas Waagmeester versloeg Arjen de verkiezingscampagnes van Donald Trump en Joe Biden. En dat deden ze vaak de klok rond, van het Radio 1 Journaal om middernacht via Nieuws en Co, het NOS Journaal, Nieuwsuur en tenslotte Met het oog op morgen. ,,Eerder dit jaar hakte ik met Clare de knoop door en zou ik stoppen op de dag na de presidentsverkiezingen. Omdat de uitslag op zich liet wachten, ben ik doorgegaan tot 6 november.”
Nu is het tijd voor iets anders. ,,Na veertien jaar in de frontlinie van het nieuws te hebben gestaan, word ik freelancer. Ik ga voor de NOS als correspondent aan de slag in Groot-Brittannië en Ierland, achter eerste man Tim de Wit. Wat ik echter vooral ga doen is nieuwe wegen bewandelen. Documentaires maken, mooie verhalen schrijven, een boek misschien...”
Kerstmis viert Arjen met Clare, Luka Kai, Xavi en Phoenix in Ierland. ,,De coronapandemie maakt het nu onmogelijk om naar Esch te gaan, al zou ik mijn moeder, mijn broer en alle andere familieleden heel graag zien. Maar naar Nederland reizen betekent daarna in Ierland in quarantaine gaan. En dat is niet handig omdat ik op 1 januari 2021 mijn nieuwe toko open.”
En op 20 januari? ,,Dan wordt Joe Biden geïnaugureerd als de 46e president van de Verenigde Staten. Ik voorspel dat Donald Trump zal schitteren door afwezigheid en die dag bekendmaakt in 2024 terug te willen keren in het Witte Huis.”
FOTO LINKS
Arjen van der Horst aan het werk met NOS-collega Wouter Zwart (rechts) en producer Ryan Hermelijn. In St. Louis doen ze verslag van het tweede presidentiële debat tussen Donald Trump en Hillary Clinton. (Foto: collectie Arjen van der Horst, 2016).
