GROOTSCHALIG NATUURHERSTEL KAMPINA IN NIEUWE FASE
Kappen en plaggen rond Huisvennen
MARC CLEUTJENS
Flora en fauna zijn in Kampina nog steeds de baas. Plannen van een aannemer om bij het Kogelvangersven een begin te maken met grootschalig natuurherstel zijn enkele weken uitgesteld. De reden? Rode bosmieren! In opdracht van Natuurmonumenten wordt wel gestart met werkzaamheden rond het Flesven en het Meeuwenven. Het doel: terugkeer van natte heide en droge stuifzandheide. ,,Als we niets doen, is er in Kampina geen redden meer aan”, sombert boswachter Irma de Potter.
,,Moet je kijken! Waanzinnig!” De Potter is lyrisch als ze tijdens een rondgang door Kampina stuit op alweer een reusachtige mierenhoop. Vooral in de reliëfrijke bossen en rond de paraboolduinen nabij het Kogelvangsven struikel je over de burchten die rode bosmieren gebouwd hebben. Dit exemplaar is minstens een meter hoog en gaat op de foto. ,,Mierenhopen zijn beschermd en worden tijdens de werkzaamheden natuurlijk ontzien”, legt de boswachter uit. ,,Pas als de mieren over enkele weken in winterrust gaan, is de aannemer hier welkom. De mierenhopen zijn gemarkeerd met rood-witte linten.”
Op meer plekken zijn markeringen aangebracht die bezoekers van het prachtige Huisvennengebied attenderen op werkzaamheden. Grote berken en dennen bij het Flesven zijn voorzien van blauwe stippen. ,,Die bomen blijven behouden”, aldus De Potter. Verderop langs een wandelpad richting het Meeuwenven vallen juist oranje markeringen op. ,,Die geven de grens aan waar de aannemer aan het werk gaat.”
DIKKE GRASPOLLEN
Wat gaat er gebeuren? Natuurmonumenten werkt al sinds 2015 aan een plan om de natuur op de noordelijke oevers van de Huisvennen en aan de oostkant van het Kogelvangersven te herstellen. ,,We willen de natuur die zo kenmerkend is voor de Huisvennen weer ruimte geven”, vertelt De Potter. Aan de oevers wil Natuurmonumenten de natte heide terug laten keren. ,,Dat zo’n project kan slagen zie je aan de noordkant van het Kogelvangersven”, gaat de boswachter verder. Als ze even knielt, valt op dat dopheide hier weer welig tiert.
De reliëfrijke delen van de Kampina - in de volksmond bij veel Boxtelaren bekend als de Witte Bergen en de Zwarte Bergen - krijgen de kans om zich weer te ontwikkelen als droge stuifzandheide. ,,Om dat te bereiken gaat de aannemer jonge berken en dennen verwijderen op plekken die eerder nog niet aan bod kwamen voor natuurherstel”, vertelt De Potter. Ze vervolgt: ,,Ook wordt de bodem op kleine schaal afgeplagd. Daarbij verdwijnt onder meer het pijpenstrootje dat nu alles overwoekert.”
STIKSTOFUITSTOOT
Waar Natuurmonumenten recent werkzaamheden liet uitvoeren rond het Staalbergven en het Belversven, zijn nu de Huisvennen aan de beurt. De aandacht rond de Boxtelse vennen is gericht op het verwijderen van bomen en planten die door stikstofverbindingen explosief groeien. ,,Ammoniak en stikstofoxiden slaan neer in de natuur”, legt De Potter uit. ,,Sommige planten gedijen graag in zo’n voedselrijk milieu, zoals berken, dennen en grassen.”
Ze erkent dat de werkzaamheden rond de Huisvennen misschien een druppel op een gloeiende plaat zijn. De stikstofuitstoot blijft immers hoog en het is, om met de woorden van de bezorgde boswachter te spreken, dweilen met de kraan open. ,,Maar”, benadrukt ze, ,,we vertrouwen er wél op dat iedere ingreep effect heeft. We proberen te redden wat er te redden valt. Als we niets doen, is er geen redden meer aan.”
Op plekken waar eerder natuurherstel plaatsvond, zijn de successen te zien. ,,Ik heb de dopheide dit jaar uitbundig zien bloeien”, straalt De Potter als ze langs het Meeuwenven struint. ,,En kijk eens: zonnedauw! Een prachtig vleesetend plantje.”
PIONIERVEGETATIE
Natuurmonumenten verwacht dat de zogeheten pioniervegetatie van Kampina met het kappen en plaggen rond de Huisvennen weer ruim baan krijgt. Vlakbij de natte oevers zullen naast moeraswolfsmelk ook zonnedauw en snavelbiezen terugkeren. De Potter: ,,Op de iets drogere delen verschijnen dopheide en klokjesgentiaan, terwijl hogerop struikheide en korstmossen hun plekje weer opeisen.”
Het natuurherstel zal bezoekers van Kampina de komende weken niet ontgaan. Dichtgegroeide oevers worden vrijgemaakt van bomen, op een aantal plekken worden dikke graspollen afgeplagd. ,,De aannemer zet mechanisch materieel in omdat het een groot gebied is”, legt de boswachter uit. Maar: niet alleen veel grote bomen blijven staan, ook veel dode exemplaren zullen niet verdwijnen. ,,Ze dienen als voedselbron voor insecten en vogels.”
OMLEIDING
Natuurmonumenten heeft rond de Huisvennen informatiebordjes opgehangen die wandelaars wijzen op de werkzaamheden. Op sommige dagen worden wandelpaden kortstondig afgesloten. Aan de hand van pijlen kan een omleiding gevolgd worden. De verwachting is dat het natuurherstel rond de Huisvennen twee maanden gaat duren.
p Boswachter Irma de Potter aan het werk nabij het Kogelvangersven in de Kampina. Dichtgegroeide oevers worden vrijgemaakt, dichte pollen van het pijpenstrootje worden afgeplagd. (Foto: Marc Cleutjens).
