VIER BOXTELAREN STAAN OP OM CONCRETE STAPPEN TE NEMEN VOOR TERREIN AAN HET KLAVERBLAD

Oud-bestuurders grijpen in voor toekomst De Kleine Aarde

PÅL JANSEN

Het is tijd voor een vernieuwde aanpak van De Kleine Aarde (DKA). Komend najaar wordt een plan gelanceerd voor herontwikkeling van het voormalige milieueducatiecentrum aan het Klaverblad. Tot de zogeheten initiatiefgroep DKA-2021 behoren niet de minsten: onder hen de oud-wethouders Anton van Aert en Ger van den Oetelaar.

Het idee voor de initiatiefgroep komt van Theodoor van Leeuwen, voormalig voorzitter van de Voedseltuin op het DKA-terrein. Die heeft naast de twee oud-gemeentebestuurders ook Frans Hoeks, tot 2013 directievoorzitter van Helicon Opleidingen, gestrikt. De onderwijsinstelling stapte vorig jaar uit het zogeheten Collectief, die sinds enkele jaren werkt aan een nieuwe toekomst van DKA.

Van Leeuwen maakt zich zorgen over de toekomst van De Kleine Aarde, maar ook over die van de door hem opgerichte Voedseltuin op het terrein. ,,Tot op de dag van vandaag heeft de Voedseltuin geen gebruikersovereenkomst met de gemeente Boxtel. De tuin is afhankelijk van fondsen en de geldverstrekkers willen natuurlijk weten of die er volgend jaar nog zit. Dat blijft onzeker als er geen overeenkomst is. Maar ik heb begrepen dat daar intussen hard aan wordt gewerkt."

VRIJWILLIGERS

De Boxtelaar stapte in het najaar van 2019 uit het bestuur van de Voedseltuin en droeg de dagelijkse leiding over. Zo kon hij als onafhankelijke inwoner onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om DKA toekomstbestendig te maken. En wie met hem deze handschoen wilde oppakken. Daarvoor heeft hij dus naast Hoeks ook twee voormalige gemeentebestuurders bereid gevonden. Van Aert maakte namens PvdA/GroenLinks deel uit van het college van B en W in de tijd dat Van den Oetelaar voor Combinatie95 wethouder was. Die laatste was in die functie vanaf 1998 betrokken bij DKA. ,,Nu ben ik er dus weer bij, maar dan zet ik me vrijwillig in. Met daarbij een netwerk dat goed van pas zal komen. Ook de anderen in onze groep brengen dit met zich mee. Het gaat mij uiteindelijk om het doel", aldus de Liempdenaar.

Van een politieke gevoeligheid met huidig wethouder en partijgenoot Peter van de Wiel, die nu DKA in zijn portefeuille heeft, is volgens Van den Oetelaar geen sprake: ,,Binnen alle mogelijkheden die de gemeente heeft, voel ik steun. Het gaat niet om status en partijpolitiek: die moeten we zien te overbruggen om hier een mooi duurzaam initiatief tot stand te brengen."

Dit beaamt ook Van de Wiel. De wethouder is niet bezorgd over de toekomst van DKA, maar vindt dat alle hulp is meegenomen: ,,Het is alleen maar fijn dat iedereen in Boxtel meedenkt."

VOORTZETTING

In principe worden veel ideeën voortgezet die 't Collectief al op tafel legde. Dit samenwerkingsverband voor ontwikkeling van het DKA-terrein tussen de gemeente Boxtel en zes andere organisaties werd in 2017 bekrachtigd en is intussen voortgezet als stichting De Kleine Aarde. Voorzitter Antoine Wintels: ,,Woonstichting Joost en aannemer Heijmans zijn druk bezig 22 duurzame sociale huurappartementen tot stand te brengen. Ook de ontwikkelingen rondom de Van Coothoeve passen binnen dat plan. En de vaste gebruikers van DKA kunnen er allerlei duurzaamheidsinitiatieven blijven ontplooien."

Wintels, die vanuit onderwijsinstelling Summa College in het DKA-bestuur zit, staat positief tegenover het initiatief van de vier Boxtelaren. Ook hij vindt dat er concrete stappen moeten worden gezet. ,,Daar is iedereen zich, denk ik, wel bewust van. We zijn blij met het initiatief, grofweg 80 procent is ook al opgenomen in de huidige ideeën voor DKA."

REÏNTEGRATIE

In het nieuwe plan komt in principe een veel grotere rol voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, vergelijkbaar met wat er nu in de Voedseltuin gebeurt. Van Leeuwen: ,,Denk aan de mensen die 'zeven keer pech' hadden in hun leven. Sommigen die hier aan het werk zijn geweest, reïntegreren ook op de arbeidsmarkt. We vermenigvuldigen deze succesformule over het hele terrein: bij het voedselbos, het bezoekerscentrum enzovoort. De Voedseltuin werkt al op deze wijze en zo kunnen veertig tot vijftig mensen op jaarbasis hun levensgeluk weer vinden."

Er zal een nieuwe organisatiestructuur komen, aldus de initiatiefgroep. En als die er komt, dan zal Reclassering Nederland gaan deelnemen als partner. Momenteel werkt deze organisatie al samen met de Voedseltuin, waar al zo'n 25 mensen werkstraffen uitvoeren. Zo heeft de initiatiefgroep nog allerlei andere partijen benaderd, stelt Van Leeuwen.

BOUWEN

Desalniettemin worden er al sinds 2010 plannen gemaakt om De Kleine Aarde te herontwikkelen, en die zijn allemaal (nog) niet van de grond gekomen. Er is echter al concrete interesse van diverse organisaties om in te stappen, geeft Van Leeuwen aan. Ook alle politieke partijen in Boxtel zijn benaderd. ,,Een enkeling in de raad denkt nog aan bouwen. Die verleiding is groot, gezien de financiële situatie van de gemeente. Maar dat gaat gewoon niet", zegt de Boxtelaar. ,,Er is nog één hectare over, maar daar liggen het Voedselbos, een vijver en de insectentuin die noodzakelijk is voor de voedselproductie. Bovendien loopt de hoofdader van de gasvoorziening onder het terrein door."

Geld is echter zeker een kwestie, gezien de financiële tekorten waarmee Boxtel kampt. Daar wordt rekening mee gehouden, aldus de initiatiefgroep: ,,Het financiële deel werken we nog verder uit. Stel dat we dit plan uitvoeren en er kunnen daardoor zo'n acht tot tien mensen per jaar weer de arbeidsmarkt op, dat scheelt een hoop maatschappelijke kosten. Ons idee levert de gemeente uiteindelijk besparingen op."

De komende maanden wordt het plan verder ontwikkeld. Daarin worden alle organisaties die deel gaan nemen en wat hun bijdragen zijn, concreet benoemd.

GEMEENTE CONTROLEERT ZOMEREIK JAARLIJKS IN SPARRENRIJK

‘Wereldboom kan 1.000 jaar worden’

MARC CLEUTJENS

Een ‘takincident’ aan de Baandervrouwenlaan heeft ook elders in Boxtel tot ongerustheid geleid. Bewoners aan de rand van Sparrenrijk uiten hun zorgen over de onderhoudstoestand van de majestueuze zomereik aan de Vekemans van Lieshoutlaan, die in 2015 werd ingehuldigd als ‘wereldboom’. Onderzoek van de gemeente Boxtel en de Bomen Brigade leerde deze week dat de eeuwenoude boom - omtrek 471 centimeter! - gezond is, maar dat onderhoud vereist is.

De eikentak aan de Baandervrouwenlaan viel vorige week spontaan naar beneden door een plakoksel, een kwaal die wordt veroorzaakt door takken of boomtoppen die niet goed aan elkaar groeien. De zomereik aan de Vekemans van Lieshoutlaan verliest volgens bezorgde buurtbewoners regelmatig dikke takken. ,,Levensgevaarlijk omdat hier veel wandelaars en fietsers passeren”, aldus een buurtbewoonster die liever anoniem wil blijven. ,,Het is echt zaak dat snel onderhoud gepleegd wordt en het dode hout verdwijnt.”

Dat gaat volgens een woordvoerster van de gemeente Boxtel dit najaar gebeuren. De zomereik is volgens haar in goede conditie. ,,De boom heeft wat dood hout dat bestaat uit korte dikke takken. Het wordt de komende maanden door onze aannemer verwijderd.” Bij de inspectie is ook duidelijk geworden dat de wereldboom aan de voet van de stam rottingsverschijnselen laat zien. ,,Dat is de reden dat we de boom jaarlijks controleren.” De woordvoerster benadrukt dat er geen plannen zijn om de zomereik te kappen.

SCHAAFWONDJES

De Bomen Brigade, een werkgroep die in Boxtel bomen bestudeert en het gemeentelijk kapbeleid kritisch volgt, kwam naar aanleiding van de berichten over de wereldboom ook in actie. ,,We maken ons vooral zorgen over de droogte”, reageerde brigade-lid Mirjam Bemelmans. ,,Eiken en beuken hebben het zwaar te verduren. We moeten zorgvuldig met bomen omgaan en ze goed onderhouden.”

Op verzoek van de Bomen Brigade verrichtte ‘boommakelaar’ Christian van Zogchel dinsdagavond onderzoek bij de zomereik. Ook hij ontdekte, net als de gemeente Boxtel, een aantal dode takken. Aan de hand van grondmonsters constateerde Van Zogchel bovendien dat het in Sparrenrijk - net als in de rest van Nederland - kurkdroog is. ,,Maar deze eik ziet er prima uit en kan makkelijk duizend jaar oud worden.”

De Boxtelse boommakelaar omschreef de bladgrootte van de eik als normaal. ,,Als een boom niet gezond is of echt last heeft van de droogte, ontdek je veel kleine blaadjes. De stam en het motief van de bast zijn kaarsrecht, ook een bewijs dat de boom in goede gezondheid verkeert. De eikels die de boom laat vallen, zien er prima uit. Ik zie wat rottingsverschijnselen maar voor deze mammoetboom zijn dat onschuldige schaafwondjes.”

BESCHERMHEREN

De zomereik aan de Vekemans van Lieshoutlaan werd omstreeks 1803 geplant door de Bossche familie De Wijs. Waarschijnlijk markeerde de boom de grens tussen Boxtel en Esch. In september 2015 vierde de Werkgroep Natuur- en Landschapsbeheer Boxtel (WNLB) haar 25-jarig bestaan in Sparrenrijk en bij die gelegenheid werd de zomereik ingehuldigd als wereldboom. Dat gebeurde onder regie van de stichting Wereldboom.

Tijdens de inhuldiging werden in Sparrenrijk tal van festiviteiten georganiseerd. Ook werden beleidsmedewerker Erik ter Heide van de gemeente Boxtel en directeur René Fraaije van het nabijgelegen Oertijdmuseum benoemd tot beschermheer. ,,Ik kom niet elke dag in Sparrenrijk, maar deze boom gaat me aan het hart”, reageerde Ter Heide deze week toen hij de berichten hoorde over dood hout. ,,Ik ga meteen op onderzoek uit.”

BETERE BESCHERMING

Als het aan José Poort van de WNLB ligt, krijgt de wereldboom in Sparrenrijk meer aandacht. Ze was deze week nog niet op de hoogte van de laatste perikelen rond de zomereik, maar gaf aan dat de leden van de Sparrenrijk-werkgroep van de WNLB regelmatig dode takken verwijderen. ,,Als het om hele dikke takken gaat die hoog in bomen hangen, melden we dat bij de gemeente omdat we er zelf niet bij kunnen.”

Poort vindt dat de Boxtelse wereldboom beter beschermd moet worden. ,,De Vekemans van Lieshoutlaan is doodlopend en er mag niet geparkeerd worden. Dat gebeurt helaas toch en dat beschadigt de wortels. We hebben al eens geopperd om de slagboom een paar meter te verplaatsen, maar dat idee wekte weerstand.”

Tijdens de fotoreportage bij de wereldboom in Sparrenrijk werd duidelijk dat tijdens de laatste zomerstorm een dikke tak van een andere eik aan de Vekemans van Lieshoutlaan was afgebroken. Die hing vervaarlijk boven de laan. Een melding bij de gemeente Boxtel werd snel opgevolgd. Dinsdagochtend in alle vroegte is de tak afgezaagd alsook dode takken van andere eikenbomen. De wereldboom werd ongemoeid gelaten.