BOXTELAAR EN GEMONDENAAR WERKEN AAN VIRUSREMMER
Komt Covid-pil uit Boxtelse hoed?
RENS VAN DEN ELSEN
Komt de oplossing voor het coronavirus - of eventuele varianten erop - wellicht uit Boxtel en Gemonde? Het is zomaar mogelijk. Wetenschappelijk ondernemers Hans Platteeuw uit Boxtel en Bernd van Buuren uit Gemonde werken momenteel aan een medicijn om de gehele coronavirus-familie aan te pakken. Dit om een eventuele volgende pandemie te kunnen beteugelen. Al kost het ontwikkelen van een vaccin de nodige tijd...
Platteeuw en Van Buuren runnen beiden een bedrijf dat actief is in het ontwikkelen van antivirussen en andere medicijnen. De eerste maakt met zijn zaak Avivia de producten die uiteindelijk op de markt kunnen komen, zoals pillen en poeders. De Gemondenaar op zijn beurt zoekt met diens onderneming Protinhi Therapeutics naar manieren om het vermenigvuldigen en verspreiding van de viruscellen in het lichaam af te remmen.
De twee ondernemers kennen elkaar sinds hun studieperiode en zitten met hun bedrijf in hetzelfde pand in Nijmegen. Dat ze samen werken aan een medicijn, komt dus niet zomaar uit de lucht vallen. ,,Bernd kwam bij mij om eens te sparren over de ontwikkeling van een mogelijk medicijn tegen het coronavirus. We waren het al snel met elkaar eens dat we op een andere manier naar de materie moesten kijken dan andere onderzoekers. We wilden het probleem grootser aanpakken", aldus Platteeuw.
'Op een andere manier naar de materie kijken'
Omdat Van Buuren al bezig was om virusgroepen op een andere manier 'aan te vallen', was het idee snel geboren om samen op te trekken. Zowel Prothini Therapeutics als Avivia zijn echter kleine bedrijven en dus werden er partners gezocht die bij het onderzoek konden helpen. Onder de naam PanCoroNed werken de twee ondernemers nu samen met de Radboud Universiteit in Nijmegen, Leiden UMC en Universiteit Utrecht. Onlangs kreeg het project een financiële bijdrage van Health Holland, een aan het Rijk gelieerde organisatie die innoverende zorg- en farmaceutische bedrijven samenbrengt en subsidieert.
De bijdrage heeft er mede voor gezorgd dat het onderzoek snel gaat, want deze week zijn de eerste testen in Leiden. ,,Let wel, het gaat hier om het testen van nieuwe én bestaande stoffen van het virus. Het duurt nog wel even voor we daadwerkelijk een product hebben dat je bij de apotheek kunt halen, want we zitten pas in de ontdekkingsfase. Voor we een kandidaat-medicijn hebben, zijn we wel een jaar verder", tempert Van Buuren de verwachtingen.
'Middel moet ook werken bij de hele virusfamilie'
Simpel gezegd ontwikkelen Van Buuren en Platteeuw een pilletje dat coronapatiënten minder ziek moet maken. Maar tegelijkertijd werkt het medicijn dus ook tegen andere virussen die familie zijn van Covid-19. Het is dus een geneesmiddel dat moet bijdragen aan het verlagen van de druk op de ic's. Nu en in de verre toekomst, als een soortgelijke pandemie de kop opsteekt.
De wetenschappelijke oplossing ligt volgens Van Buuren bij de zogeheten 'proteasen'. Dit zijn stofjes (essentiële virale enzymen) in het lichaam die werken als een soort 'schaartje' dat het virus in hapklare brokjes knipt. Deze stukjes kunnen eenvoudig veel nieuwe virussen vormen in menselijke cellen, om zich daar te vermenigvuldigen. Op die manier kan een ziekte zich eerst door het lichaam en daarna de samenleving verspreiden.
Virussen die aan elkaar verwant zijn, delen allemaal dezelfde protease. Door dat te blokkeren, kan het virus niet meer zo snel in de menselijke cel komen en zich dus ook niet meer vermeerderen. Daardoor zijn zogeheten proteaseremmers goed te gebruiken als antiviraal middel.
'We focussen ons niet op één virus tegelijk'
Het bedrijf van Van Buuren is al enkele jaren bezig met deze ontwikkeling, maar dan bij flavivirussen. Dit is een groep van tropische infectieziekten zoals knokkelkoorts (dengue), zika en het westnijlvirus. ,,We focussen ons met deze techniek dus niet op een specifieke ziekte tegelijk, maar we tackelen meteen de hele 'corona-familie'. Dat zijn we nu dus ook aan het doen voor Covid-19 en al zijn 'neefjes en nichtjes'", aldus Van Buuren.
De grootste uitdaging voor een dergelijk onderzoek is het vinden van voldoende financiële middelen om de ontwikkeling op te schalen. Maar met wat voor bedrag zouden Van Buuren en Platteeuw dan écht uit de voeten kunnen? ,,Tien miljoen euro", zegt de Gemondenaar resoluut. ,,Dat bedrag zou bijvoorbeeld de Nederlandse overheid kunnen investeren. Dan kunnen we echt een medicijn ontwikkelen en op de markt brengen dat voor iedereen betaalbaar is. Daarna zouden we nog naar Europese subsidies kunnen kijken. Gelukkig staan er al partijen klaar die bij ons op de wagen willen springen."
Die zoektocht naar geld vraagt veel van de twee ondernemers. ,,De grote farmaceutische bedrijven investeren alleen als ze dit uiteindelijk dubbel en dwars terugverdienen. Daarom verdwijnen onderzoeken naar vaccins voor virussen die kortstondig opleven vaak weer in de ijskast. Er is dan ineens geen markt meer, dus stopt de financiering. Dit is bijvoorbeeld bij zika gebeurt", geeft Van Buuren aan. Platteeuw vult zijn compagnon aan: ,,Het is eigenlijk veel slimmer om vaccin-onderzoeken af te ronden, zodat je een eventuele volgende golf te lijf kunt en de economische schade beperkt houdt."
'Zie het als een soort volle kist met gereedschap'
Overigens juicht het duo het ontwikkelen van een vaccin tegen alleen Covid-19 toe, maar: ,,Virussen zitten te gecompliceerd in elkaar om met één middel aan te pakken. Ons medicijn zou daar dan ook prima naast kunnen bestaan. Zie het als een gereedschapskist, waarbij je meerdere werktuigen gebruikt om iets te maken."
q Hans Platteeuw uit Boxtel (links) en Bernd van Buuren uit Gemonde zien graag een toekomst waarbij virussen niet zomaar meer de overhand nemen. Het is echter een vooruitzicht dat veel investeringen vraagt... (Foto: eigen collectie).