GEMEENTE EVALUEERT STALBEZETTING
Brede Heide had sneller opgelost kunnen worden
PÅL JANSEN
Besluiten rondom de bezetting van de varkensstal aan de Brede Heide in mei 2019 hadden sneller gekund. Ook de communicatie richting de inwoners (tien uur na het incident volgde een Twitter-bericht van de gemeente) kwam te laat. Daarentegen zijn de verschillende omstandigheden (dierwelzijn, gezondheid) wel zorgvuldig afgewogen. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit een ambtelijke evaluatie naar de stalbezetting. Daarmee sluit de gemeente het dossier: het rapport wordt niet meer besproken in de gemeenteraad.
Ruim honderd dierenactivisten van Meat the Victims drongen op 13 mei vorig jaar rond het middaguur de varkensstal aan de Brede Heide binnen. Een paar honderd betogers bleven buiten om de actie te steunen.
Agrariërs uit het hele land werden op hun beurt boos dat het ruim tien uur duurde voordat de activisten uit de bezette stal werden verwijderd. Omdat er zoveel tijd overheen ging, nam de 'externe druk' toe, zo valt te lezen in de evaluatie. In de loop van de middag en het begin van de avond kwamen agrariërs vervolgens naar Boxtel om een tegenactie op touw te zetten.
Loco-burgemeester Peter van de Wiel, die waarnemend burgemeester Fons Naterop op dat moment verving vanwege een vakantie, werd verweten dat hij zichzelf niet liet zien tijdens de crisis. Hij verklaarde destijds dat hij niemand 'voor de voeten wilde lopen'. Daarbij haalde hij de complimenten aan van minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid voor het 'beheerste optreden' van de gezagsdriehoek - dit is het overleg tussen burgemeester, officier van justitie en de politiechef dat tijdens een crisis keuzes maakt voor openbare orde, veiligheid en hulpverlening.
Maar juist zichtbaarheid van een burgemeester is belangrijk in tijden van crises, oordeelt het rapport: ,,Ook al heeft de gemeente op dat moment formeel juridisch nog geen rol. Vertel dan vooral wat je wel weet, maar ook dat er nog veel is dat je niet weet. Maak hierin passende keuzes."
INFORMATIE OPHALEN
Het beleidsteam van de burgemeester en later de gezagsdriehoek had bovendien sneller informatie kunnen ophalen over het incident. In het eerste uur na een calamiteit is goede info belangrijk om incidenten juist aan te kunnen vliegen.
Tijdens een extra ingelaste raadsvergadering twee weken na de bezetting nam waarnemend burgemeester Naterop - nadat Van de Wiel 2,5 uur vragen had beantwoord - destijds het woord van hem over: ,,De vraag die geloof ik wel 80 tot 90 procent van Nederland beantwoord wil hebben: waarom heeft het zo lang geduurd? De informatieverstrekking was gewoon nog niet op orde. Er moest in eerste instantie nog de nodige informatie opgehaald worden bij de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO, een politieteam bij grootschalige incidenten - red.) omdat we te maken hadden met een nieuw fenomeen. Heb daar begrip voor."
Een informatiecoördinator was handig geweest. En vanuit het gemeentelijk beleidsteam en later de gezagsdriehoek kon proactiever worden gezocht naar meer details.
Uiteindelijk kwam de informatievoorziening wel op gang. ,,Hierbij is ook expertise ingezet vanuit verschillende derde partijen, zoals de GGD en NVWA, die ook als volwaardig partner hun inbreng hebben kunnen leveren", aldus het rapport. De focus lag op zorgvuldig handelen en adequaat ingrijpen. Daarnaast was er aandacht voor volksgezondheid in het kader van dierziekten.
UNIEK
Hoewel de sfeer richting de avonduren steeds grimmiger werd, is de stal uiteindelijk ontruimd zonder extra geweld of problemen. De twee groepen betogers die buiten stonden - die van Meat the Victims en de agrariërs - werden door de politie strikt van elkaar gescheiden. Het verwijderen van de activisten uit de stal, was vanuit het oogpunt van de boeren ook moeilijk zichtbaar.
Voormalig waarnemend burgemeester Naterop gaf nog een dankwoord in de evaluatie, die hij ruim twee maanden inzag. Hij benoemt de unieke situatie van de stalbezetting en complimenteert de gezagsdriehoek van de gemeente Boxtel die 'binnen moeilijke omstandigheden en een beperkte informatievoorziening' zijn best heeft gedaan. ,,Laat iedereen z’n voordeel doen met deze inzichten."
In november werden 67 van de dierenactivisten, die voornamelijk uit het buitenland kwamen, veroordeeld tot een boete van driehonderd euro. Zij kregen bovendien twee jaar voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar. Er volgt nog een hoger beroep van enkele tientallen activisten bij het gerechtshof in 's-Hertogenbosch. De datum van de behandeling is nog niet bekend. (Foto: Rens van den Elsen).
Gewaarschuwd kiezer telt voor twee
Ik heb het al eerder via deze rubriek betoogd. We moeten naar grotere gemeenten. Besturen van een kleine gemeente is duur en ook niet meer democratisch. Voor Boxtel kost het besturen liefst 1,35 miljoen euro per jaar, zo kopte Brabants Dagblad recent. Naast ambtelijk ook bestuurlijk fuseren met Sint-Michielsgestel levert dus zeker een flinke besparing op. Bestuurlijk fuseren heeft ook ambtelijk grote voordelen. Veel minder nota’s en rapportages, niet meer voor gemeente A dit moeten doen en voor gemeente B dat, al het dubbele werk eruit.
Bij de vorige gemeentelijke fusieronde heeft Boxtel de boot gemist en raakt nu steeds verder achterop. Met een lege kas moet Boxtel alsmaar verder bezuinigen, of het nu goed met de economie gaat of niet. Voor een gemeentelijke fusie is het nodig dat bestuurders over hun eigen schaduw heen stappen en dat is moeilijk. In Boxtel domineren lokale partijen de politiek, deze zijn daartoe evenmin geneigd. Bij de komende verkiezingen kunnen wij weer 'kiezen' tussen mooie beloften en oppositiepartijen die denken het beter te kunnen. Onder de streep telt echter wat je daarvan waar kunt maken en dat is niet zo veel met een lege kas en te hoge bestuurskosten. Bovendien hangen de meeste belangrijke besluiten regionaal samen en daarin heeft Boxtel als kleine gemeente maar een beperkte stem.
Ik ben benieuwd welke politieke partijen bereid zijn om over hun eigen schaduw heen te stappen en bij de komende verkiezingen te gaan voor een bestuurlijke fusie. Anders valt er denk ik weinig te kiezen en zijn we als burgers de komende jaren gedoemd tot hogere lasten en minder voorzieningen. Een gewaarschuwd kiezer telt voor twee.
JOOST VAN DER PLUIJM