ARCHEOLOGEN ZOEKEN NAAR ROMEINSE RESTEN OP HET PERCEEL VAN VOORMALIGE KWEKERIJ IN ESCH
Vrijwilligers helpen mee met opgraving aan Ruiting
JAN HERMENS
Aan De Ruiting in Esch, op het perceel waarop zich voorheen de kwekerij van Pieter van Overbeek bevond, ontwikkelt Ruimte voor Ruimte zes bouwkavels van elk ruim duizend vierkante meter. Voordat er gebouwd mag worden, moet er onder andere archeologisch onderzoek gedaan worden. In Esch is dat per definitie interessant, want daar hebben Romeinen rondgelopen.
Ingenieursadviesbureau Sweco Nederland is met een opgraving bezig. Eerder al zijn proefsleuven gegraven en boringen gedaan. ,,Aan de hand daarvan hebben we bepaald waar we zijn gaan graven", vertelt een woordvoerder. Een shovel schraapt de bovenlaag van de grond weg. Daaronder bevindt zich zand dat veel ouder is dan de Romeinse resten die erin te vinden zijn. ,,Het zand dateert uit de laatste IJstijd, maar de kans dat we daar overblijfselen van aantreffen, is klein. We hebben al wel aardewerken fragmenten aangetroffen van zo'n tweeduizend jaar oud."
De archeologen hebben cirkels in het zand getrokken. ,,Daarbinnen zie je verkleuringen, dat zijn Romeinse sporen. Mogelijk hebben er palen gestaan. Die zijn weggerot, maar dat ze er gezeten hebben, blijft zichtbaar." De onderzoekers moeten de verkleuringen stuk voor stuk couperen, om na te gaan of er zich objecten bevinden. En dat niet alleen, ze rapporteren elke handeling, elke vindplek en elke vondst. ,,Wetenschappers moeten op elk moment nog kunnen traceren wat we gedaan hebben en een eventueel nieuw onderzoek aan laten sluiten op het onze."
VRIJWILLIGERS
Het verder uitgraven en nader bestuderen van alle verkleuringen is een flinke klus, vandaar dat Sweco hulp heeft ingeroepen van vrijwilligers uit Esch. Theo van Dooren, Esschenaar en lid van heemkundekring De Kleine Meijerij, is een van hen. ,,Ik sta hier met een schop in de hand, samen met een paar andere vrijwilligers. We zijn voornamelijk bezig met kleursporen in de bodem, die plekken graven we verder uit en we maken notities."
In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw was in Esch een grootscheepse opgraving. Toen zijn Romeinse graven ontdekt en gaf de aarde een barnstenen Bacchus-beeldje prijs. Van Dooren: ,,Bij die graven zou een Romeinse villa hebben moeten staan. De vraag is: waar dan? De locatie van de huidige opgraving bevindt zich tussen de graven en het dorp, misschien stond hier wel ooit zo'n woning."
Volgend jaar op 17 en 18 april komt er mogelijk nog veel meer boven water in Esch, want dan staat gemeenschapsarcheologieproject Esch Graaft op de rol. Van Dooren: ,,Dat kon dit jaar niet doorgaan wegens de coronamaatregelen. Het is verschoven naar 2021. Wie mee wil doen, kan al contact opnemen met de organisatie via eschgraaft@gmail.com.
EIGENDOM PROVINCIE
Alles wat boven de grond komt tijdens de opgraving aan De Ruiting, wordt automatisch eigendom van de provincie Noord-Brabant. ,,Vondsten verdwijnen in depot of gaan eventueel naar een museum. Ze blijven beschikbaar voor nader onderzoek", aldus de woordvoerder van Sweco.
Ruimte voor Ruimte is opdrachtgever van de opgraving. Deze organisatie voert de zogeheten ruimte-voor-ruimte-regeling van het Rijk uit. Als ergens in het buitengebied stallen worden afgebroken en fosfaatrechten ingeleverd, mogen elders in de provincie aan de rand van steden en dorpen bouwkavels worden uitgegeven. Zo moet de hoeveelheid fosfaat in het milieu afnemen en ontstaan fraaie overgangen tussen dorpskern en buitengebied.
Caroline Smets, namens Ruimte voor Ruimte: ,,Dit is de derde actie binnen het archeologisch onderzoek. De proefsleuven vormden aanleiding voor een opgraving. Die beslaat ongeveer 1.200 vierkante meter en bevindt zich op het noordelijk deel van de bouwlocatie. De daadwerkelijke oppervlakte hangt af van de vondsten die worden gedaan."
Het plan voor de zes kavels op perceel De Ruiting 2b dateert niet van vandaag of gisteren, maar is al vijf jaar oud. Smets: ,,Dit project maakt deel uit van een totaalplan voor De Ruiting, waar meerdere initiatiefnemers bij betrokken zijn. Het afstemmen, voeren van overleggen en het uitvoeren van onderzoeken heeft de nodige tijd gevergd. We hopen dat de gemeenteraad van Haaren dit jaar het bestemmingsplan nog zal behandelen."
p Theo van Dooren (oranje hesje) overlegt met de archeologen van Sweco. (Foto: Bas van den Biggelaar).