BOXTELS OORLOGSSLACHTOFFER FRANS VAN ROOSMALEN UITGELICHT
Verzetsman sterft in Bergen-Belsen
JAN HERMENS
Twee dagen geleden vierden we Bevrijdingsdag, voor zover mogelijk in coronatijd. Drie dagen geleden herdachten we degenen die in de Tweede Wereldoorlog en in oorlogssituaties en vredesoperaties daarna gevallen zijn. Ook Boxtel kent slachtoffers van de Duitse bezetting. Op de website brabantsegesneuvelden.nl van het Brabants Historisch Informatie Centrum staan vele verhalen opgetekend. Zoals dat van Frans van Roosmalen.
Wilhelmus van Roosmalen ziet op 21 april 1897 het levenslicht in Boxtel. Omdat er al veel mannen in de familie Wilhelmus heten, wordt het jongetje Frans genoemd. Hij groeit op in het Boxtel van begin twintigste eeuw, toen auto's een zeldzaamheid waren en elektriciteit en waterleiding in de kinderschoenen stonden. In zijn vroege jeugd was de Eerste Wereldoorlog nog niet aangebroken, laat staan de tweede, die hem het leven zou kosten.
Van Roosmalen trouwt in 1921 met Nel de Leeuw, samen krijgen ze zeven kinderen. Hij werkt bij de Boxtelse drukkerij Tielen, maar verlaat de firma in 1925 na een bedrijfsongeval en wordt zelfstandig ondernemer. Van Roosmalen runt met zijn vrouw thuis in de Julianastraat een snoepwinkeltje, hij heeft een boekbinderij, fungeert als verzekeringsagent en heeft agentschappen voor dag- en weekbladen die hij in Boxtel en omgeving bezorgt.
ILLEGALE KRANTEN
In de Tweede Wereldoorlog gaat Van Roosmalen in het verzet. Hij verspreidt in Boxtel de illegale bladen Trouw en De Oranjebode en helpt onderduikers aan distributiebonnen. In Winterswijk is neef Wim Koenen eveneens actief in de ondergrondse. Die wordt in juli 1944 gearresteerd waarbij de Duitsers een revolver aantreffen, die afkomstig is van de Boxtelaar. Op 29 juli doen de Duitsers een inval bij het gezin Van Roosmalen in de Julianastraat. Hoewel de bezetters geen belastend materiaal vinden, wordt Frans gearresteerd en overgebracht naar de strafgevangenis in Arnhem.
Vanuit de Gelderse hoofdstad wordt hij in augustus naar kamp Vught gebracht. Op Dolle Dinsdag, drie maanden na de landing van de geallieerde bevrijders in Normandië, gaat de SS over tot de evacuatie van Konzentrationslager Herzogenbusch. De mannelijke gevangen worden naar Sachsenhausen getransporteerd en van daaruit naar concentratiekamp Bergen-Belsen.
Dit wordt tegen het einde van de oorlog door de Duitsers steeds meer als ‘dumpplaats’ van zieke gevangenen uit de andere kampen gebruikt. Daar worden ze onder extreem slechte en smerige omstandigheden aan hun lot overgelaten. In het voorjaar van 1945 breekt hierdoor een vlektyfusepidemie uit die duizenden gevangenen het leven kost.
Bergen-Belsen wordt op 15 april 1945 bevrijd, maar in de maanden daarna overlijden nog eens 14.000 ex-gevangenen aan de geleden ontberingen, vlektyfus, uitputting en ondervoeding. Een van hen is Frans van Roosmalen. Volgens Het Rode Kruis is hij ergens tussen 5 april en 31 mei 1945 gestorven. Hij is dan 47 of 48 jaargeworden.
EREGALERIJ MUBO
In Museum Boxtel (MuBo) was vorig jaar de expositie Boxtel in de oorlogsjaren 1940-1945 te zien. Daarin was een eregalerij opgenomen van 26 gesneuvelde militairen en omgekomen verzetsstrijders uit Boxtel. Daar maakt Frans van Roosmalen deel van uit (in de lijst wordt zijn geboortenaam Wim gebruikt). Dit overzicht is opgesteld door MuBo en tot stand gekomen op basis van gedegen archiefonderzoek bij het BHIC, informatie van Heemkunde Boxtel en soms van particulieren.
NAMENLIJST
Tot de lijst behoren mensen die in Boxtel of Liempde geboren zijn en/of daar tijdens de Tweede Wereldoorlog woonden. Ze zijn als militair of verzetsstrijder omgekomen voor de vrijheid van Nederland of Nederlands-Indië. Het gaat tevens om mannen die zijn geëxecuteerd na feitelijke of vermeende verzetsactiviteiten (inclusief represailleslachtoffers).
De eregalerij in museum MuBo bestaat uit de volgende personen: Antoon van den Akker (1908-1940); Johannes Mallens (1908-1940); Hendrik Steenbekkers (1904-1940); Everard Traa (1904-1940); Cornelis Bullens (1909-1940); Johan Flint (1915-1940); Henk Timmermans (1918-1940); Arnold van den Broek (1911-1942); Ben Buunk (1917-1945); Johannes Dane (1907-1944); Peter Kamphorst (1894-1944); Petrus van Kuijk (1917-1942); Johannes Schouten (1899-1942); Joseph Steer (1906-1945); Antonius Bullens (1911-1943); Cornelis de Hond (1910-1943); Antonie Maas (1916-1944); Leonardus de Groot (1902-1945); Hein van Aken (1917-1944); Toon van der Meijden (1911-1944); Wim van Roosmalen (1897-1945); Gijs Schellen (1898-1944); Frans Bekers (1919-1944); Cornelis van de Sande (1923-1944); David Sonnenberg (1922-1945) en Adrianus Notten (1919-1945).
