KUUS: IS HET EEN KOE OF EEN VARKEN?
Omroep Brabant belicht Liempdse Kuusepaol
JULES HAMELEERS
Wanneer Brabanders het dialectwoord 'kuus' in de mond nemen, hebben ze het dan over een koe of een varken? In verschillende dorpen zullen ze een ander antwoord geven op die vraag. Naar aanleiding van een discussie over deze 'taalbarrière' plaatste Liempdenaar Frank van Bommel in 2000 een grenspaal bij herberg De Schutskuil op de grens van Boxtel en Oirschot. Het kunstwerk krijgt twintig jaar later opnieuw aandacht in het tv-programma Brabantse Grenzen van Omroep Brabant.
Liempdenaren Frank van Bommel en Piet van Liempd fietsten in 1992 naar hun werk, toen Piet iets zei over een 'kuus' in de wei. Frank reageerde dat hij toch echt geen varken zag staan. De discussie heeft tot aan de poorten van het Philipsgebouw in Best geduurd: betekent het Brabantse woord varken of koe? Na wat onderzoek bleek beide waar te zijn. In onder andere Oirschot wordt met een kuus een varken bedoeld, wat meer oostelijk in onder meer Liempde spreekt men dan over een koe.
DE PLOEGERS
Naar aanleiding van deze discussie organiseerde Frank in samenwerking met prinsenvereniging De Ploegers een activiteitendag in het teken van dit taalconflict. Daar hing onder andere een kaart van de regio, waarop mensen uit verschillende dorpen een vlaggetje konden prikken met een koe en een varken erop. Zo ontstond er een kuusgrens. Acht jaar later na de eerste discussie, werd de kuusepaol geplaatst aan de Oude Grintweg, voor herberg De Schutskuil.
En nu is er dus weer aandacht voor het houten object dat gemaakt werd door boombeeldhouwer Theo Sonnemans. Aan de ene kant van de paal is een varken te zien, aan de andere kant een koe. Wanneer een wandelaar de grens passeert richting Liempde, kijkt de koe hem aan. Andersom is het varken te zien.
,,Ik vind het wel bijzonder dat er nu ineens weer aandacht is voor de grenspaal", aldus initiatiefnemer Frank. ,,Het blijft ook interessant voor mensen: een keer in de zoveel jaar belt er weer iemand die ernaar vraagt."
Naast de uitleg over de grenspaal, draagt dichter en fotograaf Gerard Schalkx iets voor uit zijn boek in de aflevering van Omroep Brabant. Daarnaast wordt gefilmd bij de Sint-Antoniuskapel in buurtschap Kasteren.