ESSCHENAREN HOUDEN STIL PROTEST NA POLITIEK GEDRAAI IN PROVINCIEBESTUUR
Herindeling Esch bleef lang spannend in jaren '90
RENS VAN DEN ELSEN
Nog minder dan een jaar en Esch valt onder de vleugels van de gemeente Boxtel. Dit jaar brengt Brabants Centrum het dorp, dat van oudsher bekend staat als de 'Glimlach van Brabant', hernieuwd onder de aandacht bij de lezers. Want hoewel er nog altijd veel BC-leden wonen, was de focus van Esch in de laatste kwarteeuw vooral gericht op Haaren, waarmee het samen met Helvoirt en Biezenmortel één gemeente vormde. Vandaag deel 2 uit een tweewekelijkse serie.
In deze aflevering gaan we verder met de aanloop naar de herindeling in 1996. We pakken de draad op vanaf het moment dat de toen nog zelfstandige gemeenten Esch en Haaren toenadering tot elkaar zoeken, eind 1989. Een rapport van de commissie Schampers dat de houdbaarheid van kleine gemeenten weergeeft, ligt dan net een half jaar op tafel. Het is voor de provincie Noord-Brabant de aanleiding om het herindelingsproces in gang te zetten.
TE VAAG
Door samen met Haaren op te trekken, denkt Esch zich te kunnen onttrekken aan het advies van de commissie Schampers. Beide gemeenten ondertekenen een intentieverklaring om zo'n samenvoeging te onderzoeken. Maar nog geen twee maanden later trekt de provincie aan de bel; tot ongenoegen van de Essche burgemeester Wim Letschert. De intentieverklaring tussen Haaren en Esch is te vrijblijvend, te vaag en ... eigenlijk een paar dagen te laat ingeleverd.
Daarop reageert het gemeentebestuur door in een maand tijd een raadsvoorstel te formuleren, waarmee een officieel verzoek tot samengaan met Haaren kan worden ingediend bij de Kroon. Dat voorstel wordt aangenomen, zij het niet unaniem (de fractie Van der Zanden wil meer tijd en stemt bij monde van toenmalig raadslid Adri Verbruggen tegen).
Het verzoek wordt in maart 1990 via de provincie naar de minister van Binnenlandse Zaken gestuurd. Echter met de opmerking vanuit Gedeputeerde Staten om met een beslissing te wachten tot de commissie Schampers met haar herindelingsadvies zou komen. Dit schiet bij de colleges van B en W van zowel Haaren als Esch in het verkeerde keelgat. Zij willen hier juist buiten blijven door vrijwillig met elkaar op te trekken, in plaats van gedwongen te worden door een externe partij.
Als Schampers in juni van dat jaar adviseert om Esch, Haaren, Helvoirt en Cromvoirt samen te voegen tot een nieuwe gemeente, ziet het dagelijks bestuur van het dorp dat dan ook als een overwinning. Het liefst gaat dit dan ook direct aan de slag met de herindeling, maar Helvoirt trapt daarbij op de rem. Pas eind 1992 gaan ook de raadsfracties in die gemeente akkoord.
BEL: DRIE DORPEN
Ondertussen begint ook Boxtel zich te roeren. Want die gemeente wil graag verder met zowel Liempde als Esch. In maart 1991 trekt een Boxtelse bestuursdelegatie langs de collega's in de regio om het rapport 'Boxtel, Esch en Liempde (BEL) Samen sterk tussen drie steden' te presenteren. Hoewel beide gemeenten bij hun standpunt blijven, is het onderzoek vooral bedoeld om druk uit te oefenen op Den Haag en de provincie.
Naarmate de tijd vordert voert Boxtel die druk bij de voor de herindeling verantwoordelijke instanties verder op. De Essche gemeenteraad is het echter niet eens met de ideeën van buurgemeente Boxtel. Volgens raadslid Verbruggen zijn er meer overeenkomsten van Esch met Haaren en Helvoirt dan met Boxtel. ,,Daar waar die problemen het grootst zijn, zullen die het eerst worden opgelost, dus zal er minder aandacht zijn voor de problemen van Esch", is zijn redenatie in de raadsvergadering van januari 1993.
Bovendien handelt Boxtel volgens Esch niet correct door de Provinciale Statenleden en de betrokken gemeenten met notities op te zadelen. De gemeente Boxtel is echter bang dat ze failliet gaat als Esch, Liempde en ook Gemonde zich niet bij haar voegen.
SCHERTSVERTONING
Als dan ook de provinciale CDA-fractie in juni 1993 overweegt om, buiten het advies van de commissie Schampers om, Esch toch bij Boxtel te voegen, zijn de rapen gaar. De Boxtelse campagne lijkt haar vruchten af te werpen. Esch is echter met stomheid geslagen en vreest dat drieënhalf jaar voorbereiding in rook opgaat. Daarom houdt een flinke delegatie van deze gemeente bij het provinciehuis een stil protest. Maar tot opluchting van de aanwezigen trekt het CDA haar amendement uiteindelijk in. Burgmeester Letschert heeft er geen goed woord voor over: ,,Wat een belachelijke vertoning. Dit is toch geen besturen meer; dat kan toch niemand meer serieus nemen?"
Na deze, in de ogen van veel Esschenaren, schertsvertoning gaat het relatief snel tot de beoogde herindelingsdatum van 1 januari 1996. Als het wetsvoorstel voor de herindeling op 12 september 1995 akkoord wordt bevonden door de Eerste Kamer, valt het doek voor de gemeente Esch en starten de voorbereidingen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Op 29 december wordt in dorpshuis De Es definitief afscheid genomen van de gemeente.
Hoe Esch zich dat eerste jaar binnen de nieuwe gemeente Haaren voelde, komt later in deze serie aan bod.
LIEMPDE IS EVEN NIET BIJ DE TIJD
Kerkuurwerk krijgt na 125 jaar 'n opknapbeurt
Waar normaal gesproken wijzerplaten prijken, zijn nu ronde muuropeningen dichtgetimmerd. Het uurwerk van de Sint-Jans Onthoofdingkerk in Liempde is verwijderd en ondergaat een grondige revisie.
De platen van de uurwerken waren aan het roesten, meldt de Heilig Hartparochie. Ze hingen er dan ook 125 jaar. De verlichting was bovendien kapot en diverse verbindingen waren slecht. De firma Daelmans heeft zes tot acht weken nodig om de uurwerken te reviseren; gedurende die periode ontbreekt de tijdsaanduiding. Ook de luidklokken worden gerepareerd en bijgesteld; daarom zullen zij soms onregelmatig beieren. De aansturing van de klokken wordt gedigitaliseerd.
q De kerktoren van Liempde, zonder uurwerken. De ronde openingen waar de wijzerplaten zaten zijn dichtgetimmerd. (Foto: Gerard Schalkx).
