HENNY (92) UIT DORDRECHT VERZORGDE KINDEREN VAN NSB'ERS IN 'NIEUW-LINDENLUST' AAN DE BOSSCHEWEG
'Juf, ik ben toch zo blij dat ik hier in Boxtel ben'
MARC CLEUTJENS
Henny uit Dordrecht verzorgde in 1946 tientallen kinderen van collaborateurs in Boxtel. Haar dagboek staat vol foto's en herinneringen. Een interview…
Veel voornamen kent ze nog: Griet, Diny, Renée, Jenny, Toos en Antoinette. En Paultje natuurlijk, een dreumes van amper anderhalf jaar oud die ze nog steeds omschrijft als haar hartendiefje. Henny (92) werkte een jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog in 'Vacantie- en Rustoord Sint-Antonius' aan de Bosscheweg - het huidige Lindenlust - waar onderdak werd geboden aan kinderen waarvan de ouders lid waren geweest van de Nationaal-Socialistische Beweging, de NSB. Na de bevrijding werden ze geïnterneerd. ,,De kinderen verdienden liefdevolle verzorging. Zij konden er niets aan doen dat hun ouders verkeerde keuzes hadden gemaakt", zegt Henny 73 jaar na dato.
'MANUSJE VAN ALLES'
Het is een vergeten stukje geschiedenis. De opvang en verzorging van NSB-kinderen in Boxtel is niet meer dan een voetnoot in 'Baanderheren, boeren & burgers', het standaardwerk over de Boxtelse geschiedenis van historicus Jean Coenen. Andere publicaties maken al helemaal geen melding van de zorg die in 1945 en 1946 in vakantiekolonie Sint-Antonius werd geboden aan kinderen van 'foute' Nederlanders. Het tehuis heette van 1945 tot 1948 'Nieuw-Lindenlust' en viel onder de Bijzondere Jeugdzorg die na de bevrijding in het leven werd geroepen en tot 1950 bestond.
Henny werkte als 'manusje van alles' in het koloniehuis. De in 1927 geboren verpleegster solliciteerde eind 1945 in Boxtel. ,,Ik had gereageerd op een advertentie in het Hervormd Weekblad en toog met mijn moeder vanuit Vlaardingen naar Boxtel. Ik had mijn costumière-diploma behaald en bij Nieuw-Lindenlust was een vacature in de naaikamer."
Henny herinnert zich dat ze met haar moeder een nachtje bij de dominee logeerde. ,,We waren met de trein naar Boxtel gereisd en konden niet op dezelfde dag naar huis", vertelt ze. ,,Pas toen ik op 12 februari 1946 in Boxtel aan het werk ging, werd me duidelijk dat in het tehuis kinderen van collaborateurs werden verzorgd."
'NSB' DOORKRASSEN
Daags voor haar vertrek naar Boxtel kreeg Henny van haar ouders een dagboek. En dat dagboek ligt nu op de salontafel in haar woning in Dordrecht. ,,We mochten eigenlijk geen dagboek bijhouden van de directrice", herinnert Henny zich. ,,En toen ze zag dat ik op het titelblad had geschreven over de verzorging van NSB-kinderen, moest ik de letters 'NSB' doorkrassen. Er mocht niet over de NSB gepraat of geschreven worden."
Op 4 mei was
in Boxtel niet
veel te beleven
Henny ging aan het werk in het naaikamer, maar kreeg snel meer taken. Ze schrijft dat ze regelmatig wekdienst had en alle meisjes uit bed moest halen. Daarna werd het ontbijt klaargemaakt. ,,Op de benedenverdieping sliepen alle meisjes en de allerkleinste jongens. Ik denk dat het er ongeveer dertig tot veertig waren. De oudere jongens sliepen op de eerste verdieping."
Met de meisjes ging Henny soms op bezoek bij de geïnterneerde ouders. ,,Met een busje reden we dan naar de gevangenis in Tilburg, waar we met z'n allen in een zaaltje moesten plaatsnemen. Alle kinderen en moeders zaten dan bij elkaar, met een cipier."
Soms, zoals op 5 mei 1946, was er ook een bezoekdag in Boxtel en kwamen de vaders of moeders hun kinderen opzoeken. ,,Daags daarvoor was ik met enkele meisjes bij de herdenking van de oorlogsslachtoffers in Boxtel", citeert Henny uit haar dagboek. Ze schrijft dat de vlag 's morgens halfstok hing en later in top werd gehesen. 'In Boxtel was 's avonds niet veel te beleven', meldt het dagboek.
SCABIËS EN LUIZEN
De kinderen in Boxtel waren volgens Henny afkomstig uit Duitsland. Ze waren na Dolle Dinsdag (5 september 1944) gevlucht. Ze verbleven in Duitsland vaak in barakken totdat ze werden gerepatrieerd. ,,Weer terug in Nederland werden de ouders gearresteerd omdat ze lid waren geweest van de NSB. De kinderen werden in opvanghuizen of bij pleeggezinnen ondergebracht en zo vielen alle gezinnen uit elkaar."
Veel kinderen kwamen in kleine groepjes naar Boxtel. ,,Ze waren verzwakt", weet Henny nog. ,,Ze hadden ook scabiës (schurft – red.) en zaten vol met luizen. We brachten ze naar de zusters JMJ op Duinendaal waar ze werden ingesmeerd met ontsmettingszalf. Dat gebeurde met een grote kwast. De zalf moest twee dagen blijven zitten."
De kinderen verbleven meestal in of rondom het tehuis. Na het ontbijt kreeg de oudere jeugd onderwijs. Jonge kinderen kregen les van een kleuterjuf. 's Avonds was er ruimte voor ontspanning. ,,Ik herinner me dat we vaak lichtbeelden lieten zien met een toverlantaarn", vertelt Henny. ,,Het waren allemaal plaatjes van Bijbelverhalen. We zongen veel christelijke liederen en er waren toneelvoorstellingen."
DORPSHARMONIE
Het is opvallend dat de verzorging van kinderen van collaborateurs in Boxtel in handen was van protestants zorgpersoneel. De medewerkers, afkomstig uit onder meer Assen en Amsterdam, werden geworven door de dominee. ,,Er was nauwelijks contact met de Boxtelse mensen, al herinner ik me een optreden van de dorpsharmonie." Henny schrijft dat de muzikanten achter elkaar lopend door de gangen marcheerden.
,,Er verbleven destijds geen katholieke kinderen in Nieuw-Lindenlust", weet Henny. ,,De meesten kwamen uit West-Brabant. We gingen regelmatig met ze naar de kerk. Dan liepen we naar de kloosterkapel op Duinendaal waar de dominee van Boxtel onze voorganger was." Naast de kapel bevond zich ook het ziekenhuis waar alle kinderen ontsmet werden.
LIEFDEVOLLE VERZORGING
In de zomer van 1946 kwam het bericht dat alle kinderen moesten worden overgeplaatst. ,,De jongens gingen naar Lunteren", weet Henny. ,,Hun vertrek was emotioneel omdat broertjes van zusjes gescheiden werden." Op 23 juli 1946 reed de verhuiswagen voor om de spullen van de meisjes in te laden. Bestemming: Bergen op Zoom. ,,Ik ging mee naar kindertehuis Meilust. Daar heb ik nog een jaar voor de kinderen gezorgd."
Waar veel NSB-kinderen later repten over misstanden in kindertehuizen, spreekt Henny over de liefdevolle verzorging in Boxtel. ,,De kinderen konden er toch niets aan doen dat hun ouders in de oorlog verkeerde keuzes hadden gemaakt? Waarom zou je ze dan discrimineren of slecht behandelen? Het waren kinderen! Met mijn collega's heb ik altijd goed voor ze gezorgd. Ik herinner me wat een meisje ooit zei nadat we haar moeder hadden bezocht in de gevangenis. 'Juf, ik ben toch zo blij dat ik hier in Boxtel ben!'. Mooi hè."
HERINNERING
Henny vraagt zich nog vaak af wat er van alle kinderen geworden is die ze in Boxtel heeft verzorgd. Na haar verblijf in Bergen op Zoom verhuisde ze naar Dordrecht waar ze de verpleegopleiding doorliep en meer dan veertig jaar werkzaam was in het ziekenhuis. Haar dagboek over Boxtel koestert ze als een waardevolle herinnering. Op een van de foto's poseert ze met Paultje. ,,Wat zou er toch van mijn hartendiefje geworden zijn?"
* Henny wil niet met haar achternaam in de krant. Ze wil net als de kinderen die in 'Nieuw-Lindenlust' verbleven alleen bekend zijn met haar voornaam. Haar achternaam is bij de redactie bekend.
