MARC CLEUTJENS VINDT HET ONBEGRIJPELIJK ALS BOXTELAREN GEEN ABONNEMENT HEBBEN
'Internet, zou dat iets voor Brabants Centrum kunnen zijn?'
JULES HAMELEERS
Marc Cleutjens (53) maakte op de basisschool een cartoon over wat hij later wilde worden: journalist bij Brabants Centrum. En dat is gelukt: hij werkte bijna 25 jaar voor de krant en was er achttien jaar hoofdredacteur. Zijn grootste uitdaging: de nieuwe digitale nieuwsstroom. ,,Ik weet nog dat we met elkaar om de tafel zaten en de vraag stelden: 'Zo'n website, zou dat iets voor ons zijn?'
Er moest eens dringend orde op zaken worden gesteld in het archief van de krant. Daarom belde Piet van Oers, die directeur en hoofdredacteur was in 1993, Marc Cleutjens. Die laatste was destijds net afgestudeerd historicus en had ervaring met archiveren. Maar hij begon al snel met schrijven voor de krant. ,,Mijn eerste artikel was een wedstrijdverslag van de voetbalclub RKSV Boxtel. Dat was natuurlijk wel een dingetje, voor mij als ODC'er..."
Piet besloot in 1999 samen met het bestuur de taken van hoofdredacteur en directeur te scheiden. Marc ging de redactie leiden. Van 2005 tot 2014 werden de functies weer verenigd en voerde Marc deze uit. Waar hij altijd voor stond en nog steeds voor staat, is de functie van de krant als waakhond van de lokale democratie. ,,Ik vind die onafhankelijke positie ontzettend belangrijk. Er moet over alles geschreven worden, en als dat kritisch is, moet dat ook kunnen."
'BC vind ik net zoiets als Asterix en Obelix'
Daarnaast ging het voor Marc om 'gewoon een goede krant maken'. ,,De naam Brabants Centrum staat echt ergens voor", vindt hij. ,,Ik zie de krant altijd als het Gallische dorpje in de stripboeken van Asterix en Obelix. Zo'n enclave waar alles anders gaat. Een eigenwijs iets, dat altijd maar blijft bestaan." En dan gaat het niet alleen om de diepgaande journalistieke verhalen: ,,Mensen zijn vaak verbijsterd dat hier vijf journalisten voltijds werken, maar die heb je gewoon nodig. De krant is alles: van voetbaluitslagen tot politieke stukken. Mijn vader kijkt in Brabants Centrum wanneer mijn zoon moet voetballen. Dat heeft hij altijd gedaan en dat moet ook zo blijven."
Dat Marc veel mooie woorden voor zijn tijd bij de redactie over heeft, betekent niet dat er geen uitdagingen zijn waren. Dat de stichting diep geworteld is in het dorp, is een mooie en ook een ingewikkelde positie. ,,Brabants Centrum staat midden in de gemeenschap. Je staat echt voor de krant. Daarom vind ik het belangrijk dat verhalen juist en op een integere manier gemaakt worden. Je loopt daags nadat de krant verschenen is, ook weer over de Markt. Dan trekken mensen je letterlijk en figuurlijk aan je jas en die moet je wel recht in de ogen kunnen kijken."
'Door internet moest alles moest steeds sneller'
De grootste horde die Marc moest nemen in zijn BC-tijd, was het omgaan met de digitale revolutie, die in sneltreinvaart het dagelijks (kranten)leven veranderde. ,,Er hadden maar enkele Boxtelse verenigingen of bedrijven een website. Ik zat met Piet om de tafel en we hebben overlegd of zo'n website wel iets voor ons zou zijn. Ik kan me nog goed herinneren dat we onze website lanceerden op een nieuwjaarsborrel in 2001: vanaf toen brachten we ook via dat medium nieuws naar buiten."
En dat veranderde natuurlijk wel wat: alles moest steeds sneller en je moest de eerste zijn die het nieuws bracht. ,,Toen zijn we ons ook gaan afvragen: moeten we de eerste zijn of de tijd nemen om even beter na te denken? Door dieper in onderwerpen te duiken en de achtergrond te bieden, wilden we ons onderscheiden."
Maar internet was niet alleen een horde die voor uitdagingen zorgde, het bood ook veel mogelijkheden. ,,Tot september 2014 maakten we de krantenpagina's op door knippen en plakken op de drukkerij in Gennep. Het was een welkom uitstapje: je zag de krant fysiek voor je ogen groeien." Vóór het huidige digitale opmaaksysteem, konden teksten naar de uitgeverij gestuurd worden via een modem, maar moesten foto's ingescand worden. En dat zorgde voor enerverende donderdagochtenden: ,,Bijvoorbeeld toen de Boxtelse vijfling in 1984 werd geboren. Ik weet nu al dat Piet van Oers dat verhaal gaat vertellen", zegt Marc grinnikend. ,,Wanneer er zoals toen een foto op het laatste moment in de krant moest, dan reed iemand van de redactie naar de ontwikkelservice, die foto's binnen één uur kon afdrukken. En vervolgens reed diegene naar Gennep om de foto af te leveren."
'Mijn hart ligt nog altijd bij Brabants Centrum'
Naast het belang dat Marc hecht aan de onafhankelijke positie van Brabants Centrum, gunt hij de krant ook om achtergrondverhalen te blijven brengen. ,,Ik weet hoe het werkt, je verliest je in de hectiek van de dag. Toch hoop ik dat er mooie, menselijke verhalen worden gebracht. Laat eens iemand helemaal leeglopen", geeft hij als advies mee.
Marc werkt nu als zelfstandig journalist en tekstschrijver, maar voelt nog een hechte verbintenis met Brabants Centrum. Hij schrijft bijvoorbeeld als freelancer regelmatig verhalen voor de krant. ,,Als me een goed verhaal ter ore komt, dan denk ik wel meteen aan BC. Ik ga niet naar andere media of zo, hier ligt mijn hart." Hij koestert veel warme gevoelens voor Brabants Centrum ,,Ik ben ook ontzettend trots dat de krant na 75 jaar nog bestaat. Ik zou ook echt willen dat meer mensen zouden zien hoe bijzonder dat is. Ik vind het onbegrijpelijk dat je geen abonnement hebt als je in Boxtel woont en werkt."
VIER DIRECTEUREN BLIKKEN TERUG OP 75 JAAR BRABANTS CENTRUM: 1944-2019
DE 'ONDERNEMER' HENK VAN DER ZEE EN DE ZOEKTOCHT NAAR EEN DUURZAAM VERDIENMODEL
'Machthebbers willen natuurlijk veel liever likes krijgen'
PÅL JANSEN
Brabants Centrum zal online met iets innovatiefs op de proppen moeten komen om journalistiek relevant te blijven, weet huidig directeur Henk van der Zee. Hij is er druk mee bezig, maar meer nog is hij in de weer om de stichting opnieuw uit te vinden. De papieren krant is het vlaggenschip. Belangrijker echter vindt hij de rol die Brabants Centrum met haar werknemers vervult. Dáár moeten inwoners voor betalen en niet om een krant in de bus te krijgen, vindt hij. Probeer daar maar eens iedereen van te overtuigen...
In 2014 werd Henk binnengehaald om de stichting meer als ondernemer te runnen. De economische crisis had er flink ingehakt: de advertentiemarkt zakte in, lezers kozen steeds vaker om de krant 'met de buren' te delen, vonden het internet genoeg of kwamen te overlijden. Brabants Centrum had een ander verdienmodel nodig. ,,Toen ik binnenkwam, merkte ik een ongelofelijk enthousiaste groep mensen die zich in wilde zetten. En nog steeds. Maar we worstelden ook met onze identiteit. Met het bestuur, dat louter uit vrijwilligers bestaat, zijn we om tafel gaan zitten: wat zijn we en waar doen we het voor? We hoeven geen winst te maken, alleen een duurzaam verdienmodel te hebben zodat we quitte spelen aan het einde van het jaar."
'Winst maken is iets anders dan uitpersen'
21 jaar lang werkte Henk bij commerciële uitgevers. ,,Begin 2000 behaalde Brabants Dagblad een winstmarge van 23 procent: dat was ontiegelijk veel. Toch vonden de aandeelhouders dat dit naar 25 procent moest. Abonneegelden gingen omhoog en er kwam een kaalslag bij de dagbladen: het was geen duurzame winst. Ik ben niet vies van geld verdienen. En in die tijd moesten media ook reorganiseren, maar dat is iets anders dan uitpersen. Dan staat winst maken in het teken van aandeelhouders, niet van de maatschappelijke doelstellingen van een bedrijf. Frits Philips zag dit wel goed: die besefte dat de winst werd gemaakt door zijn mensen."
De huidige BC-directeur liet de commerciële uitgeverswereld achter zich, besloot om een 24 uurs-contract in Boxtel te tekenen: ,,Binnen die 24 uur uur blijven is me nog nooit gelukt", lacht Henk hardop. Als oud-topsporter - de Vughtenaar werd onder meer Nederlands jeugdkampioen tafeltennis - wil hij de strijd aanknopen voor deze stichting én winnen. ,,Ik kijk altijd naar hoe het beter kan en wil daarom ook onze doelen bereiken. Gekscherend heb ik eens tegen het bestuur gezegd dat ik tot mijn 72e doorga."
'Doelen van onze stichting klinken niet erg sexy'
Henk wil niet het minste: inwoners ervan overtuigen dat Brabants Centrum een jaarlijkse bijdrage waard is vanwege haar maatschappelijke rol. Die is meer dan journalistiek. De werknemers van de stichting gaven afgelopen jaar aan bijna veertig lokale initiatieven extra ondersteuning. ,,Die vrijwilligersclubs kunnen gratis reclame maken voor hun evenement in Brabants Centrum, maken gebruik van ons netwerk, soms helpen helpen we letterlijk een handje mee en natuurlijk schrijven we er veel over. Denk bijvoorbeeld aan Stapel op Sint, dat nu in volle gang is."
De directeur hamert op de maatschappelijke rol van Brabants Centrum. In de statuten staat (kort samengevat) dat de stichting 'een positieve bijdrage levert aan een betrokken en levendige gemeenschap' door 'te verbinden, over alles te berichten én met onafhankelijke journalistiek'. Niet bepaald een sexy krantenkop... ,,Maar steeds meer 'beslissers' in de dorpen krijgen wel door waarom dit belangrijk is. Zoals bestuursleden van verenigingen en stichtingen... En ondernemers. We hebben al ruim zestig businesspartners; organisaties die hun reclamebudget voor lokaal adverteren bij ons besteden, ook omdat ze onze functie belangrijk vinden."
Bij inwoners blijkt dit een grotere uitdaging. ,,Net hadden we het over Stapelen: stel dat het kasteel wordt platgegooid, dan staat iedereen op zijn achterste poten. Maar als onze stichting zou verdwijnen, zullen veel mensen dat jammer vinden. Maar daar houdt het mee op. Terwijl wij zo veel betekenen voor de omgeving. Meer steun vanuit de inwoners is nodig."
De gedachte is vaak dat mensen een krant 'kopen' en Brabants Centrum maakt dat product. Zo gaat dat al 75 jaar lang. Een misvatting, vindt Henk. Mensen voelen zich nauw verbonden met de krant en gaven zelf al aan 'lid' te zijn van Brabants Centrum. Het 'abonnement' op de krant is daarom enkele jaren geleden vervangen door een lidmaatschap van de stichting. Juridisch is dat wellicht niet mogelijk, maar gevoelsmatig is het een betere benaming, licht Henk toe: ,,Mensen steunen de stichting. En krijgen dan de beste lokale media. Van het ledengeld kunnen wij ons inzetten voor de samenleving. De stichting is daarom ook van haar leden: eigenlijk vormen we een professioneel clubje dat voor hun werkt. Daar hoort onafhankelijke journalistiek bij: dingen uitzoeken hoe het zit, het controleren van de machthebbers zoals de gemeente..."
'We hoeven niet per se een krant uit te brengen'
Het lijkt natuurlijk een tegenstrijdige ontwikkeling. Henk verlegt de focus van de krant - het journalistiek vlaggenschip van Brabants Centrum - naar de maatschappelijke rol van de stichting. Maar feitelijk investeert de stichting meer dan ooit in journalistiek. Enkele jaren geleden werd de redactie uitgebreid met één journalist. Ook ontwikkelt Brabants Centrum een app die journalistieke vernieuwing met zich mee moet brengen. De provincie ziet heil in het plan: die ondersteunt het initiatief met 22.500 euro. ,,We hoeven niet per se een krant uit te brengen. Als ons platform straks online is, gebruiken we dat - hoewel ik ook nog steeds in print geloof."
Er zijn niet minder, maar juist meer journalisten nodig, weet Henk. Sociale media-groepen waar telkens dezelfde boodschap wordt uitgedragen, online discussiefora waar veel reageerders hun eigen perspectief kiezen en natuurlijk machthebbers die zichzelf online profileren, vormen uitdagingen van deze tijd. ,,Dat bijvoorbeeld politici hun eigen boodschap zenden, neemt ongelofelijk toe. Ze brengen een eenzijdig verhaal en leggen van alles in hun eigen voordeel uit. Het is natuurlijk ook fijner om veel likes te krijgen in plaats van een kritisch verhaal over jezelf te lezen. Dus als er nu iets nodig is, zijn het juist journalisten die uitzoeken hoe iets echt zit en dat uitgelegd krijgen in een medium waar ze op kunnen vertrouwen."
