DORP STAAT OP INDRUKWEKKENDE WIJZE STIL BIJ BEVRIJDING
Schoten klinken door Essche straten
RENS VAN DEN ELSEN
,,Alaaaarm, alaaaarm", schreeuwde zaterdag even na elf uur een Duitse soldaat over het Marktplein in Esch. Hij zag Engelse en Schotse soldaten vanaf de Leunisdijk oprukken om het dorp te bevrijden van de bezetter. Er klonk geratel van machinegeweren door de straten en er vielen 'gewonden' en 'doden'. Wie dit weekend in Esch was, waande zich even in oorlogstijd. Het dorp stond drie dagen lang op indrukwekkende wijze stil bij de bevrijding die 24 en 25 oktober precies 75 jaar geleden plaatsvond.
Zo'n zestig acteurs van onder meer de re-enactmentgroep War Department sloegen donderdag hun tenten op in een Brits en een Duits kampement. Zaterdag bevochten ze elkaar in een levensecht tafereel, waarin de bevrijding van Esch werd nagespeeld. Een kleine duizend bezoekers zagen hoe de geallieerde soldaten de Duitsers verdreven. Historisch gezien was het niet geheel accuraat, want de eerste 'aanval' van de middag vond plaats vanaf de Leunisdijk, terwijl dat 75 jaar geleden direct vanuit Sint-Michielsgestel gebeurde. Dat was gedaan als extraatje om het voor alle toeschouwers goed zichtbaar te maken.
Het maakte voor de bezoekers niet veel uit. Zij werden getrakteerd op een spectaculaire vertelling van de gebeurtenissen in oktober 1944. Ook al was het spel door de indeling van het plein niet overal even goed te volgen, toch was vrijwel iedereen lovend. ,,Je kunt wel weer een defilé of iets dergelijks houden, maar dit komt écht binnen", aldus Cees van Rooij, die zaterdag het evenement in het Essche centrum bezocht. Ook inwoner Karel Doggen was zichtbaar trots. ,,Ik ben ook naar de bevrijdingsevenementen in Gemonde en Sint-Michielsgestel geweest, maar hier was het totaalplaatje echt af. Buitengewoon fantastisch", vertelde hij na afloop.
TENTOONSTELLING
Nadat om half een de kerkklokken begonnen te luiden, als teken dat de bevrijding een feit was, openden de deuren van dorpshuis De Es. Daar was een tentoonstelling ingericht over de impact die de oorlog in Esch heeft gehad. Verschillende verzetsstrijders en gebeurtenissen uit de oorlogsjaren werden middels oude krantenartikelen, correspondentie en veel beelden uiteengezet.
Buiten op het plein was het nog mogelijk om de soldaten aan te spreken en vragen te stellen. Daar werd veelvuldig gebruik van gemaakt. Veel kinderen waren nieuwsgierig naar de 'gewonden' en naar de kleding die de verschillende rangen droegen.
Naast soldaten liepen ook verschillende als burgers verklede acteurs rond. Die maakten de gehele presentatie nog meer waarheidsgetrouw. Ybo de Hair (10) van de Angelaschool uit Boxtel speelde een van de kinderen. ,,Ik mocht in het begin de Duitsers treiteren", vertelde hij met een grijns. ,,Maar toen het schieten eenmaal begon, moesten we naar binnen. Dat was wel spannend", gaat Ybo verder.
GEDREVEN
Het Comité Esch in Oorlogstijd, 75 jaar bevrijding kijkt terug op een bijzonder geslaagd weekend. Medeorganisator Jan van Gerven: ,,Fantastisch om te zien hoe gedreven de mannen en vrouwen van de verschillende re-enactmentgroepen zijn, dat heeft echt bijgedragen aan de oorlogsbeleving voor de bezoekers. Het kost een hoop tijd om het allemaal te regelen, maar dan heb je ook wat. Esch heeft nooit een echte traditie gehad qua herdenken. Dat hebben we met dit evenement wel rechtgezet."
p Duitse soldaten in afwachting van de volgende Schotse aanval. In oktober 1944 viel de 51. Highland Division Esch binnen om het dorp te bevrijden van de bezetters. (Foto's Gerard Schalkx).
