EERSTE RESULTATEN GEMEENSCHAPSARCHEOLOGIE IN GEMONDE BEKEND
Mysterieus metalen object blijkt een oud olievat
JAN HERMENS
De eerste resultaten van Gemonde Graaft Geschiedenis zijn bekend. Archeologen hebben een deel van de vondsten bestudeerd. Goed nieuws voor het overkoepelende project Care - Gemeenschapsarcheologie in Het Groene Woud: het is genomineerd voor twee grote prijzen, namelijk de Brabantse Erfgoedprijs 2019 en De Grote Archeologieprijs.
De winnaar van de Brabantse Erfgoedprijs wordt donderdag 7 november bekendgemaakt. In oktober worden er uit de genomineerde projecten drie gekozen waarop iedereen mag stemmen.
Publiek kan eveneens zijn stem uitbrengen op de genomineerden voor de Grote Archeologie Prijs. Dit is sinds 1 oktober mogelijk via de website www.grotearcheologieprijs.nl. De prijsuitreiking is op 26 oktober tijdens de Nacht van de Geschiedenis in het Rijksmuseum.
Het meest recente gemeenschapsarcheologieweekend in deze contreien was op 31 augustus en 1 september in Gemonde. Archeologen analyseren momenteel de vondsten die daar gedaan zijn, meldt Johan Verspay, senior-onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam en verbonden aan het Care-team. Dit projectteam organiseerde samen met Den Hogert, de plaatselijke heemkundevereniging Gemonde Graaft Geschiedenis.
Leek de opkomst aanvankelijk bescheiden te worden, uiteindelijk deden er meer mensen mee dan Verspay had durven dromen. ,,Toen zich meer dan 110 inwoners aanmeldden, was ik verbluft. Tel daarbij op de buurtbewoners die een kijkje kwamen nemen en we naderen de 150 mensen die mee zijn gegaan op ontdekkingsreis in hun eigen dorp."
OLIEVAT
Er is behoorlijk wat boven water gekomen. Soms dateerden de bodemschatten uit lang vervlogen eeuwen, maar niet altijd. Het mysterieuze metalen voorwerp dat de familie Van Deutekom in haar achtertuin aan de Lariestraat aantrof, was geen zwaard, geen ploeg en ook geen ketel. Het bleek een oud olievat uit de twintigste eeuw.
12E-EEUWS AARDEWERK
Hoewel nog lang niet alle scherfjes en pijpenkoppen nader bestudeerd zijn, is Verspay enthousiast over de eerste resultaten: ,,Rond de Hogert hebben we aardewerk gevonden dat erop wijst dat dit gebied wellicht ononderbroken bewoond is geweest van de Romeinse tijd tot in de vroege middeleeuwen."
In de bocht van de Boomstraat en de Kriekelaar blijken eerder mensen gewoond te hebben, dan verwacht. Onder de resten van de negentiende-eeuwse boerderij die daar tot in de jaren zestig stond, kwamen fraaie stukken aardewerk uit de twaalfde eeuw tevoorschijn. ,,In combinatie met de bijzondere vorm van de oude perceelring denken we nu dat hier destijds al een hoeve heeft gestaan."
Aan de andere kant van het dorp, nabij de kruising Bodem van Elde/Broekstraat groeven gelegenheidsarcheologen aardewerk uit de achttiende eeuw op, relatief jong materiaal dus. Eerder al had de eigenaar van de boerderij daar bij een verbouwing een haardbalk gevonden met het jaartal 1697 erin gekerfd. Verspay: ,,De boerderij lijkt te zijn gesticht met de ontginning van het oude leembos."
De sporen uit het verleden leveren soms antwoorden op, al is juist Gemonde een dorp waarvan de bewoningsgeschiedenis vragen oproept. ,,Gemonde had vermoedelijk tot in de zestiende eeuw nog geen echte kern", aldus Verspay. ,,Het was zelfs tot 1996 verdeeld over vier gemeenten. Dat komt doordat de hertog van Brabant in 1341 de Bodem van Elde, een onontgonnen gebied, in gebruik gaf aan de inwoners van Boxtel, Sint-Michielsgestel, Schijndel en Sint-Oedenrode. De Gemondse parochie lag daar halverwege tussenin, maar was nog geen dorp."
FOTO ONDER: In dressuurstal Petra van Esch werden eind augustus alle opgegraven objecten verzameld. Meer foto's op www.gemeenschapsarcheologie.nl/gemonde. (Foto: Gerard Schalkx).