AANTEKENINGEN COMMISSARIS VAN DE KONINGIN ONLINE
Smeuïge details over Boxtel van toen
Bestuurders die kiezers paaiden met jenever en bier, huisbezoeken van vrouwen met een slechte reputatie, een analfabeet in de gemeenteraad: de aantekeningen van Arthur Eduard Joseph, baron Van Voorst tot Voorst, barsten van de smeuïge details. De edelman was tussen 1894 en 1928 commissaris van de koningin in Noord-Brabant en bezocht in die hoedanigheid ook deze regio diverse malen.
JAN HERMENS
Van Voorst tot Voorst legde in de hele provincie bezoeken af en hield daarvan een dagboek bij. Het Brabants Historisch Informatiecentrum (BHIC) heeft zijn pennenvruchten nu ondergebracht op de website Door de ogen van de Commissaris van de Koningin. De complete link is: https://www.bhic.nl/ontdekken/ons-brabant/door-de-ogen-van-de-commissaris-van-de-koningin. Hier kunnen geïnteresseerden niet alleen per plaats onderzoek doen naar het Brabant van honderd jaar geleden, gezien vanuit het perspectief van de commissaris, maar ook chronologisch en thematisch.
Over Boxtel, maar ook over Liempde en Esch, heeft de baron het nodige opgetekend. Hij schuwt daarbij het noemen van namen niet. Hoewel zijn dagboek geen wetenschappelijk document is, bevat het wel momenten die van grote betekenis waren voor de lokale geschiedenis. Zo kreeg Boxtel 120 jaar geleden als eerste Brabantse gemeente elektrisch licht. ,,Na een speech van den burgemeester en van den Directeur der Haarlemsche Machinefabriek verzocht men mij de knop om te draaien en het licht in Boxtel te ontsteken", noteert de baron na zijn bezoek op 17 juni 1899. ,,We gingen vervolgens Boxtel rond rijden om het licht te zien branden; niet alleen in de kom van de gemeente, maar ook daarbuiten, op drukke plaatsen of op kruiswegen, is het electrisch licht aangebracht."
WEGOMLEGGING
Van Voorst tot Voorst deed Boxtel achtmaal aan. Zijn eerste bezoek dateert van 1898, het laatste van 1923. Dat de historie zichzelf herhaalt, of dat er in veel opzichten weinig verandert, bewijst een citaat uit 1923: ,,Het Rijk nam van Den Bosch den grooten weg Bosch-Vught-Boxtel-Best over. Die weg is bij den ingang van Boxtel veel te nauw; bovendien in Boxtel twee scherpe draaien. Er schijnen plannen te bestaan, om daarin groote verbetering te brengen, door den weg gedeeltelijk om Boxtel heen te leggen."
Pagina 20: 'Heerlijk snoepje voor lokale geschiedvorsers'.
FOTO BOVEN: De voormalige elektriciteitscentrale in Boxtel aan de Van Leeuwenstraat. Op 17 juni 1899 schakelde de commissaris van de koningin hier elektrisch licht in, meldt hij in zijn dagboek dat nu online is in te zien. (Foto: Fotocollectie BHIC).