ZUSSEN NGUYEN HALEN JEUGDHERINNERINGEN OP AAN DE TIJD ALS VIETNAMESE VLUCHTELING IN ZUIDOOST-AZIË
'Dankbaar dat we in Boxtel terecht zijn gekomen'
JOLEEN VAN ROOIJ
Het is deze maand precies veertig jaar geleden dat het gezin Nguyen voor het eerst voet zette op Nederlandse bodem. Op 8 juli 1979 werd deze familie met destijds zeven kinderen opgevangen in het voormalig missiehuis Sint-Theresia bij kasteel Stapelen. Ze behoorden tot de eerste groep Vietnamese vluchtelingen die door de Nederlandse ambassade uit een kamp in de Thaise hoofdstad Bangkok gered werd. De zussen uit het gezin blikten zondag terug op deze ingrijpende periode. Nana voerde als oudste namens hen het woord.
Vader Loc Nguyen groeide op in Laos als jongste van een gezin met veertien kinderen. Op jonge leeftijd werd hij wees. Nguyen wordt daarna opgevoed door zijn jongste zus, maar besluit weg te lopen om een nieuw bestaan op te bouwen.
Na de Vietnamoorlog gaat Loc op zoek naar een baan. Omdat er in Laos nauwelijks werk is, verhuist hij naar het buurland. ,,In Vietnam ontmoette hij onze moeder in een restaurant. Het was volgens mij liefde op het eerste gezicht", vertelt Nana. Het jonge stel besluit te trouwen.
Moeder Nguyet kwam uit een streng katholiek gezin, ging niet naar school en werkte in de eetgelegenheid van haar ouders. ,,Zij had al een baby, een jongen. Wij kwamen hier echter pas veel later achter. Het verhaal gaat dat zij verkracht is, maar hier werd niet over gesproken." Een kind van een andere man dan van de echtgenoot zou destijds een schande kunnen betekenen voor het pasgehuwde koppel. Reden voor de oma om haar kleinzoon bij zich te houden.
CORRUPTIE
Nguyet en Loc verhuisden na hun huwelijk naar buurland Laos. Hier weet Loc een bloeiend garagebedrijf op te zetten. ,,Hij was autodidact en inmiddels een vakman in het repareren van fietsen en auto's." Het gezin had in die tijd, in tegenstelling tot veel andere families, een eigen inkomen wat serieus gevaar betekende. ,,In Laos overheerste corruptie. Veel gezinnen werden afgeperst en familieleden werden ontvoerd voor losgeld."
Moeder Nguyet maakte zich ernstige zorgen over de veiligheid van haar gezin en spoorde haar man aan om te vluchten toen het nog kon. Vader Loc wilde echter blijven. Hij had immers een eigen zaak en wilde niet met lege handen vertrekken. Uiteindelijk werd de dreiging te groot en besloot het gezin te vluchten naar Thailand.
MENSENSMOKKEL
,,Mijn ouders hebben geld aan een mensensmokkelaar betaald die ons naar de Mekong-rivier zou brengen. Ik weet nog dat we midden in de nacht rond drie uur vertrokken", vertelt Nana. Behalve wat kleding, sieraden en contant geld, moest het gezin alles achterlaten in Laos.
Inmiddels hadden Loc en Nguyet zes kinderen. Baby Lon kreeg een slaapmiddel toegediend om er zeker van te zijn dat zij geen geluid zou maken. ,,We moesten te voet door de jungle naar de rivier waar een kleine kano op ons lag te wachten. We mochten geen enkel geluid maken, in de bossen dreigde overal gevaar en we waren bang om neergeschoten te worden. Bij de kano bleek nog een jong echtpaar te staan. De vrouw was hoogzwanger. We kregen de peddels in onze handen en vanaf dat moment moesten we onszelf zien te redden".
De tocht over de rivier duurde een eeuwigheid en de boot bleek lek. ,,Mijn ouders riepen dat we allemaal moesten hozen. Met onze teenslippers hebben we toen steeds het water uit de boot geschept." Het gezin bereikte Thailand ongedeerd, maar eenmaal daar kreeg het te horen dat het stateloos was. De familie bivakkeerde geruime tijd voor de poorten van een vluchtelingenkamp voordat ze werd toegelaten. ,,Er waren heel veel vluchtelingen. De mannen werden gescheiden van moeders met kinderen. We sliepen onder een klamboe op een rieten matje in de modder. Hier hebben we gewacht tot we overgeplaatst zouden worden naar een ander kamp."
GEMARTELD
De familie Nguyen werd overgeplaatst naar een kamp in Bangkok waar ze uiteindelijk een jaar verbleef. Het was een zwaar bestaan. ,, Ik weet nog dat we uren in de rij moesten staan voor een beetje eten. We konden niemand vertrouwen. Wanneer iemand kwaad over je sprak kon dat levensbedreigende gevolgen hebben. Mijn moeder had extra voeding voor de baby nodig en verkocht daarom houtskool. Mijn vader ging werken in de keuken", vervolgt Nana.
De situatie in het kamp leek uitzichtloos. Er waren geen geldige papieren om het land in te mogen om een nieuw bestaan op te bouwen. Tot overmaat van ramp werd vader Loc plots onterecht van iets beschuldigd. Hij werd opgepakt en gemarteld met elektroden. ,,Mijn moeder heeft toen alles op alles gezet om hem vrij te kopen. Hij was meer dood dan levend toen hij na een week weer bij ons terug kwam", legt Nana geëmotioneerd uit.
Huang kwam in 1978 in het kamp ter wereld. De verloskundige vond het een prachtige baby en stelde voor haar te verkopen. Moeder Nguyet weigerde dit zeer beslist. Op een dag verschenen medewerkers van de Nederlandse ambassade in het kamp. Naast Koeweit, Beiroet en Frankrijk wilde ook Nederland vluchtelingen opnemen. Aan de familie Nguyen werd gevraagd of zij naar Nederland wilde vertrekken. ,,Mijn ouders vonden dat prima. Alles beter dan het kamp. Van het beetje geld dat mijn moeder nog had, kocht ze nieuwe kleding voor ons en gingen we allemaal naar de kapper. Ze vertelde destijds dat we er wel een beetje mooi uit moesten zien als we gingen vliegen." Lachend: ,,We kregen allemaal hetzelfde kapsel en werden stuk voor stuk misselijk en ziek tijdens de reis."
EENDEN PEUZELEN
Op Schiphol wachtte ook een delegatie uit Boxtel. Onder hen was Leni Simons uit Lennisheuvel. 'Madam Leni ', zoals de kinderen Nguyen haar noemden, heeft er voor gezorgd dat het gezin op Stapelen in Boxtel terechtkwam en zij heeft het gezin jarenlang ondersteund. Ze liet hen kennismaken met het Nederlandse en leerde het gezin de gebruiken en gewoontes kennen. Nana: ,,Het was een enorm grote overgang voor ons. We hadden bijvoorbeeld nog nooit een stofzuiger gezien en raakten allemaal in paniek als het ding aanging." Grinnikend: ,,Ook werden enkele eenden uit de kasteelvijver opgegeten. Tot we hoorden dat dit niet de bedoeling was... Oh ja, en in Laos hadden we een 'Frans toilet', dus gingen we hier op de wc-bril staan, haha." Het is duidelijk: de zussen koesteren de vele mooie herinneringen aan hun verblijf op Stapelen.
HOE GAAT HET NU?
Moeder Nguyet overleed in 1992. Vader Loc is hertrouwd en woont nog steeds in Boxtel. Net als Nana (51), Ke (46), Lon (42) en Huang (41). Nana werkt in de palliatieve zorg; Ke studeert binnenkort af als leerling-verzorgende; Lon is personeelsadviseur en Huang werkt in de thuiszorg. Nhung (48) is huisvrouw en woont in Liempde. Kim (47) woont in Limburg en werkt in een kledingzaak.
Halfbroer Chanh (52) is op vijftienjarige leeftijd in Nederland herenigd met zijn familie en woont inmiddels in Zwitserland, net als de 43-jarige Koen. Halfbroer Daan (19) studeert aan de universiteit in Utrecht. Broertje Son is geboren op Stapelen; hij overleed na drie maanden in het Liduinaziekenhuis aan wiegendood.
,,We maken het goed en zijn enorm dankbaar dat we in Nederland en Boxtel terecht zijn gekomen", besluit Nana.
