WATERSCHAP DE DOMMEL EN NATUURMONUMENTEN BUNDELEN KRACHTEN
Ingrijpende maatregelen in de Kampina
MARC CLEUTJENS
De Beerze gaat nog meer meanderen. De Heiloop wordt gedempt. Een stuw in de Brinksdijk krijgt een nieuwe klep. En een vistrap is overbodig en verdwijnt. Waterschap De Dommel en Natuurmonumenten hebben ingrijpende maatregelen aangekondigd om de waterhuishouding in een van de meest kwetsbare gebieden van de Kampina te herstellen. Medio 2021 is de klus klaar. Dan zijn de Logtse Velden en Smalbroeken weer dé paradepaardjes van het Boxtelse natuurgebied.
De loop van de Beerze is al op meerdere plekken onder handen genomen. De beek kronkelt al tussen de watermolen in Spoordonk en de Logtsebaan. Enkele jaren geleden werd ook het beekdal tussen de Kempseweg en Banisveld aangepakt. ,,Nu is het tijd voor een nieuw project", vertelt boswachter Irma de Potter van Natuurmonumenten.
De Logtse Velden en Smalbroeken vormen samen een zogeheten Natte Natuurparel in de Kampina. Rondom de Beerze heeft zich door de eeuwen heen een uniek natuurterrein gevormd, dat deel uitmaakt van een Natura 2000-gebied. ,,De bijzondere waterhuishouding van het gebied maakt dat hier zeer zeldzame planten en dieren voorkomen", legt De Potter uit.
Aan weerszijden van de Beerze liggen blauwgraslanden. ,,De blauwgraslanden zijn de kroonjuwelen van de Kampina", stelt de boswachter. Waterschapsmanager Hein Elemans van De Dommel vult aan: ,,Hier vind je planten als de Spaanse ruiter, blauwe en blonde zegge en blauwe knoop. In de Beerze tref je de zeldzame rivierdonderpad aan en leeft de kwabaal, een soort zoetwaterkabeljauw."
VERVUILD BEEKWATER
De kronkelende Beerze werd tientallen jaren geleden rechtgetrokken om landbouwgronden te ontwateren en ruilverkaveling eenvoudiger te maken. Nieuwe inzichten in natuurbeheer en het verdwijnen van agrarische percelen maakten het mogelijk om de beek tussen Spoordonk en Boxtel weer te laten meanderen. ,,Maar het laatste stukje van 1,2 kilometer kon niet eerder worden aangepakt", vertelt De Potter.
Ze doelt op de Beerze tussen de Logtsebaan en de Brinksdijk. De 'hermeandering' zal behoedzaam gebeuren. Graafmachines mogen geen schade aanrichten in het kwetsbare natuurgebied. ,,De Beerze tussen de Brinksdijk en Banisveld - even verderop stroomafwaarts - meandert al", vult de boswachter aan. ,,Om te voorkomen dat vervuild beekwater de kwetsbare blauwgraslanden zou aantasten, is vroeger besloten om de Heiloop aan te leggen. Beekwater uit de Beerze, dat door overbemesting heel voedselrijk was, kon zo worden omgeleid om de schrale blauwgraslanden te beschermen."
Recent onderzoek toont aan dat de waterkwaliteit van de Beerze de afgelopen jaren sterk is verbeterd. Het water is veel minder vervuild door meststoffen. Dat maakt het mogelijk dat Waterschap De Dommel en Natuurmonumenten de handen nu ineen slaan om ook het laatste stukje van de beek onder handen te nemen.
HERSTELPLAN
De Potter zegt met trots dat natuurbeschermer Pieter van Tienhoven (1875-1953) de grote waarde van de Logtse Velden en Smalbroeken al onderkende. Van Tienhoven, die in 1905 aan de wieg stond van Natuurmonumenten en wiens grafmonument op de Kampina is gelegen, was eigenaar van het natuurgebied. ,,Toen al sprak hij over kroonjuwelen", stelt de boswachter. Ze vervolgt: ,,Kroonjuwelen moet je beschermen door ze in een kistje te stoppen. In het geval van de Kampina is honderd jaar geleden besloten om de blauwgraslanden te sluiten voor publiek."
,,We hebben een herstelplan opgesteld dat niet alleen de meanders terugbrengt, maar ook de Heiloop laat verdwijnen", vult waterschapsmanager Elemans aan. ,,Op sommige plekken schuiven we de wal die ontstond bij de aanleg van de Heiloop gewoon terug. Maar niet overal. Op één plek bevindt zich een dassenburcht die behouden moet blijven. Op andere locaties verblijven veel hazelwormen."
Waterschap De Dommel en Natuurmonumenten verwachten dat het herstelplan voor de Natte Natuurparel in de Kampina later dit jaar officieel wordt vastgesteld. De werkzaamheden gaan in het najaar van 2020 van start.
FOTO: Waterschap De Dommel en Natuurmonumenten gaan ingrijpende maatregelen nemen voor de waterhuishouding in de Kampina. Onder meer de Beerze gaat nog meer meanderen. (Foto: Marc Cleutjens).