GROOTSCHALIGE RE-ENACTMENT 75 JAAR NA DE OORLOG
Esch herbeleeft vier dagen bevrijding
Dinsdag 24 oktober 1944. Bij hun terugtrekking over de Essche Stroom blazen de Duitsers de Gasthuisbrug omstreeks half elf 's ochtends op, waarna de rivier een natuurlijke verdedigingslinie vormt. Even daarvoor was de Baarschotse brug vernietigd en de spoorbrug werd medio september al platgelegd door de bezetters.
De twee dagen erna wordt flink gevochten met veel slachtoffers tot gevolg. In het toen nog 880 zielen tellende dorp, worden veertien geallieerde militairen gedood, nog eens negen piloten en 63 Duitse soldaten. Ook zes burgers sneuvelen, van wie twee na de bevrijding door achtergebleven oorlogsmaterieel.
COMMISSIE
Dankzij een commissie Esschenaren met daarin Nettie van de Langenberg, broers Bert en Jan van Gerven, Marina van Grinsven, Paul van den Dungen en Hans van Bussel en re-enactment-vereniging War Department worden de gebeurtenissen rondom de bevrijding opnieuw in beeld gebracht in het laatste weekend van oktober. Donderdag 24 oktober wordt een authentiek kampement met zeventig soldaten ingericht aan de Haarenseweg. Van de Langenberg: ,,En vrijdag 25 oktober zijn alle basisscholen van de gemeente Haaren aangeschreven om naar Esch te komen. Er worden allerlei displays, situaties die refereren aan de oorlog, opgesteld. Bij iedere situatie klinkt de vraag: wat zou jij doen?"
GEEN TRAUMA'S
Sommige soldaten maken hun geweer schoon, maar ook gewonden lopen rond. Bert van Gerven: ,,Natuurlijk gebeurt alles wel op een verantwoorde manier. Het is voor de oudste basisschooljeugd van de groepen zeven en acht. Die gaan hier natuurlijk niet getraumatiseerd weg."
,,Het zijn in ieder geval situaties waarover de kinderen moeten nadenken", vervolgt Van de Langenberg. En daarbij wordt het hen niet eenvoudig gemaakt: het menselijke van beide kanten, geallieerden en bezetters, komt in beeld. Van de Langenberg: ,,De 'Duitsers' doen ook mee. Die jongens gaan dan uitleggen dat ook zij gezinnen hadden, een vader en een moeder. Niet om hen te verheerlijken, maar om de andere kant van het verhaal te laten zien. Daar zaten ook veel jongens tussen van zestien, zeventien, achttien jaar."
Het belooft een grootse happening te worden in en rond het dorp. Er komen schuttersputten, oorlogsmaterieel, een veldhospitaal en een keuken. Zaterdag 26 oktober wordt ook het Marktplein ingericht zoals het was tijdens de bevrijding. Van Gerven: ,,De re-enactment wordt een echte herbeleving, het is niet zomaar een toneelspelletje."
Inmiddels klinkt er al 'geroezemoes' in het dorp. Door onder meer het naderende evenement in oktober staat de Essche bevrijding weer helemaal op de agenda. Bert van Gerven: ,,Ik denk dat de oorlog steeds meer leeft. Mensen weten ook: er komt iets aan. Straks worden ook nog interviews uitgezonden op de lokale omroep met mensen die de oorlog meemaakten." Van de Langenberg: ,,De herdenking op 4 mei werd ook deels door jongeren georganiseerd. De meeste geluiden waren positief. Mensen vonden het mooi dat dit werd opgepakt."
IETS GROTERS
Frappant detail: het idee kwam tot stand tijdens Op Drift tijdens de dodenherdenking op 4 mei vorig jaar in 't Haventje in Esch. Van de Langenberg: ,,De re-enacters deelden ook chocolade uit op die dag. Een aantal kwam naar mij toe." Van Gerven grinnikt: ,,Zij hadden een plan. Wij dachten in eerste instantie aan iets kleiners. Maar die mannen hadden meer in gedachten."
De kosten voor het vierdaagse evenement worden gedekt door het Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg (Vfonds) en een gemeentelijke subsidie, aldus Van Gerven en Van de Langenberg. Vorig jaar maakten provincie en het Vfonds bekend gezamenlijk 10,3 miljoen euro te investeren in alle herdenkingen in Brabant.
Op zaterdag en zondag is tevens de expositie Esch in Oorlogstijd in Dorpshuis De Es en op zondag 26 oktober vindt een herdenking plaats bij 't Haventje. Ook komt er een heruitgave van het boek 'Esch 1930-1950, een dorp voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog'.
OP DE FOTO'S: Op deze pagina staan nog niet eerder in de krant gepubliceerde beelden van Esch ten tijde van de bevrijding in oktober 1944. Deze werden indertijd gemaakt door wijlen journalist Antoon van den Braak, geboren Esschenaar (23 augustus 1915). De originele afbeeldingen zijn in bezit van zijn dochter, die ze voor deze publicatie beschikbaar stelde.
