GEMEENSCHAPSARCHEOLOGIE VAN START IN HET GROENE WOUD
Erfgoedclubs in de ban van Care
PÅL JANSEN
Aardewerk, granaatscherven, misschien wel een Romeinse schat. Wie weet wat er nog onder de grond zit verstopt in Liempde, Esch en Gemonde. Inwoners kunnen, onder begeleiding van de Universiteit van Amsterdam (UvA), vanaf het weekend van zaterdag 6 en zondag 7 juli archeoloog zijn in eigen dorp. Dan start namelijk het project Care in Liempde: de eerste groots opgezette archeologiestudie in Nederland waarbij bewoners zelf meewerken aan het onderzoek. Gemonde, Esch en Boxtel volgen later.
Care staat voor Community Archaeology Rural Excavations. Daarin werkt een team van zeker tien tot vijftien onderzoekers van onder meer de UvA in deeltijd aan het project. In Nederland wordt de studie in Liempde, Esch en Gemonde, maar ook Woensel, Oirschot, Best en Schijndel uitgevoerd.
TRY-OUT
Onder begeleiding van het onderzoeksteam gaan inwoners zelf putjes graven van één bij één meter en tachtig centimeter diepte. Dit vraagt ook van de UvA om een compleet nieuwe manier van onderzoek doen. Afgelopen weekend vond de pilot in Woensel plaats en voor het eerste weekend van juli moet alles op de rit zijn voor Liempde. Voorzitter Els Vissers van erfgoedvereniging Kèk Liemt: ,,Voor ons is het niet zo ingewikkeld, maar voor de organisatie van Care is het wel lastig. Een dezer dagen kan de UvA ons naar aanleiding van de try-out meer vertellen."
KORT DAG
Naar verwachting komen er nog informatieavonden. De verdeling van materialen, opslag van vondsten, hoe deelnemers begeleid gaan worden: het wordt kort dag, weet ook Arnold van den Broek van Kèk Liemt. ,,6 en 7 juli is het te doen natuurlijk. En ik heb contacten met Johan Verspay (UvA, red.): we zitten te springen om informatie."
Inmiddels is wel het eerste gereedschap al binnen: een troffeltje (zie foto). ,,En daarmee gaan we het dus doen hé", lacht Vissers. Bij het graven van het gat van één bij één kunnen mensen niet zomaar een spaai in de grond steken. ,,Er wordt altijd gerekend dat tien centimeter grond honderd jaar is", aldus Vissers.
GEMONDE GRAAFT
Waar Liempde al redelijk snel aan de beurt is, komt Gemonde iets later dit jaar aan bod: op 31 augustus en 1 september vindt daar de aftrap van Care plaats. Als lid van de archeologiewerkgroep van heemkundekring Den Hogert maakte Wim Wijnands alvast de Facebookpagina Gemonde Graaft Geschiedenis aan. ,,De achterliggende gedachte van het Care-project, is om de dorpsontwikkeling in beeld te brengen. Over die van Gemonde is nog relatief weinig bekend. Het dorp lag vroeger dichter bij de Dommel; bij De Hogert. Daar bevond zich vroeger ook de kerk", vertelt hij.
Wijnands verwacht met name in dat gebied 'iets' aan te treffen. ,,In de buurt zijn al een Romeinse dakpan, stenen en zelfs een munt gevonden. Zelf hebben we er nauwelijks gegraven", aldus de Gemondenaar. ,,Voor de kerk is 'Romeins spul' gebruikt. We denken dan ook dat als er bijvoorbeeld ooit iets van een Romeinse villa of iets dergelijks is geweest, dat die niet ver weg kan zijn."
HEZELAARSE AKKER
In Liempde licht de focus met name op de velden rond de Hezelaarse akker. Vissers: ,,We doen met een werkgroepje van zeven mensen huizenonderzoek met de kadastergegevens van 1832; welke huizen stonden er toen rond de grote akker?" Door rond de erven te graven van woningen die er voor 1832 ook al stonden, is de verwachting dat deelnemers leuke vondsten kunnen doen. Vissers: ,,En we liggen hier natuurlijk aan de Dommel. Als hier ooit iets Romeins is geweest, zou het aan de randen van de rivier moeten zijn. Zo was er richting Kasteren een doorwaadbare plaats."
Romeinse vondsten zouden voor de heemkundigen bijzonder zijn en die zijn zeker niet ondenkbaar in deze streek. Aan de Pastoor Dobeleijnstraat - zo'n beetje het begin van Liempde - is in 1969 nog een put gevonden met Romeinse spullen.
ESCH EN DE ROMEINEN
Esch stond in het middelpunt van de landelijke belangstelling toen in de jaren vijftig zeven puntgave Romeinse graven werden ontdekt. ,,Het zou mooi zijn, maar de verwachting is niet dat er spectaculaire vondsten worden gedaan", nuanceert Theo van Dooren van de heemkunde in Esch. Daar wordt pas ergens in het voorjaar van 2020 gestart, vanwege allerlei evenementen als Samenloop voor Hoop, maar ook om te leren van andere heemkundekringen. ,,Vooral interessant is het om verbanden te ontdekken. Binnen de naburige dorpen, maar wellicht ook tussen de omliggende kernen", denkt Van Dooren. ,,Dan is het voor de geschiedschrijving erg interessant om te kijken wat die gedeelde geschiedenis is."
Ook in Boxtel zal het archeologieproject plaatsvinden. Meer informatie hierover wordt later bekendgemaakt.
Wie in zijn eigen dorp mee wil doen, kan zich in Liempde aanmelden via e-mail: info@kekliemt.nl. In Esch bij Van Dooren via e-mail: theo.v.dooren@gmail.com of door te bellen naar 06-15 13 11 07. En in Gemonde melden mensen zich bij Wijnands via e-mail: w.h.b.wijnands@home.nl. Meer informatie is ook te vinden op www.gemeenschapsarcheologie.nl.
FOTO BOVEN: Overal in Liempde kunnen materialen uit het verleden worden aangetroffen, weten Els Vissers en Arnold van den Broek van Kèk Liemt. Vanaf zaterdag 6 en zondag 7 juli gaan Liempdenaren op zoek naar historie onder de grond. (Foto: Bas van den Biggelaar).