WAAROM EEN PANNENKOEK TRADITIE IS TIJDENS DE JAARMARKT
De spekstruif en de Boeremèrt
PÅL JANSEN
Ieder jaar weer wordt de term 'spekstruif' in één adem genoemd met de Boeremèrt. De pannenkoek met spek is sinds de start van de feestelijke Liempdse jaarmarkt onlosmakelijk verbonden met het evenement. Maar waarom?
In traditioneel kostuum zitten Jos van der Leest, Henrike van der Vleuten, Susanne Welvaarts en haar dochter Dieuwke Scheutjens aan de keukentafel. Drie van hen bedienen al zo'n acht jaar een van de spekstruifkramen tijdens de Boeremèrt, Dieuwke staat dit jaar voor het eerst achter de bakpan. Allemaal zijn ze tevens vrijwilliger bij de Jeugdvakantieweek Liempde (JVW). ,,Zo is de organisatie van de Boeremèrt ooit bij ons gekomen", vertelt Jos. Henrike: ,,Iedere vereniging wordt gevraagd om mee te helpen." Susanne vult aan: ,,Zo werkt het in Liempde ook; help je de één, dan krijg je die hulp ook terug. De JVW krijgt zo ieder jaar ijs."
BOEGEND MEEL
Op initiatief van de verslaggever, werden gistermiddag spekstruiven gebakken bij Jos thuis, in de buurtschap in Kasteren. Alhoewel: met een pannenkoekenmix van Koopmans, ontbijtspek en een fles stroop werd de plank toch een beetje misgeslagen. Alleen de eieren en volle melk bleken juist. ,,In een spekstruif gebruiken we alleen bloem, met eieren en melk", vertelt Susanne. Nog terugkijkend in het naslagwerk 'Van Liemt en de Boeremèrt' uit 1981 van Roger van Laere dient het beslag volgens 'grootmoeders recept' met boegend meel gemaakt te worden: boekweitmeel. En dan hoort unne lippel of drie timper (beslag) in de pan te gaan.
De pannenkoek is nog steeds enorm populair op de Boeremèrt. Jos: ,,Op een gegeven moment op de dag staan doorlopend zes pannen op het vuur." Henrike: ,,Er zaten jaren bij dat we 's middags al uitverkocht waren." Jos vervolgt lachend: ,,Tijdens één editie hebben we bij een eierenman die toen rondliep op de Boeremèrt maar eieren gekocht en die gebakken."
Waarom de spekstruif zo ingebakken is bij de jaarmarkt, is ook voor het viertal gokken. ,,Makkelijk te maken", denkt Jos. Boeren hielden het bloem apart. ,,En overal in het dorp was het ingrediënt eenvoudig aan te komen", meent Henrike. Toch helemaal zeker zijn ze er niet van, dus werd heemkundige Jan van de Sande van Kèk Liemt gebeld. ,,Dat is boerenkost. Vroeger kreeg je niet zomaar een spekstruif. Alleen als er iets aparts te doen was", licht hij toe. ,,Dat was ook een bijzondere traktatie. In die tijd had je alleen boterhammen, soms met spek. Of pap met oud brood erin. Een spekstruif betekende feest."
Met 'in die tijd' praat Jan over begin 19e eeuw. ,,Tussen 1800 en 1850 had je in Liempde ook een grote markt waar beesten werden verhandeld. Daar kwam je ook niet zomaar: zoiets werd één keer, hoogstens twee keer in een jaar georganiseerd. Ik geloof dat de eerste werd gehouden in 1812. Dan werd er gehandeld, dronk je daarna een borrel met wat lekkers. Toen was het feest."
VIJF VOOR TIEN EURO
En zo is ook de spekstruif onlosmakelijk verbonden geraakt met de Boeremèrt. De lekkernij zal op tweede paasdag niet aan te slepen zijn, denkt Jos: ,,We staan met twee andere kraampjes op de Boeremèrt en gaan natuurlijk voor de gouwen pollepel: de prijs voor de mooist versierde kraam." Wie de meeste spekstruiven verkoopt, is eigenlijk minder relevant. Desalniettemin heeft de kraam van Jos, Henrike, Susanne en Dieuwke alvast een mooie actie. Susanne, grappend: ,,Eén spekstruif kost twee euro, maar voor vijf stuks betaal je een tientje." Dieuwke tegen haar moeder: ,,Maar dat is toch hetzelfde?"
FOTO BOVEN: Dieuwke Scheutjens zal voor de eerste keer spekstruiven bakken tijdens de Boeremèrt op tweede paasdag, dus onder toeziend oog van de ervaren Jos van der Leest (links), Henrike van der Vleuten (achter) en moeder Susanne Welvaarts (rechts) is ze al flink aan het oefenen. (Foto: Gerard Schalkx).