ZWIJMELEN IN BEZOEKERSCENTRUM D'N LIEMPDSEN HERD OVER LIEMPDE VAN 'TOEN'
Melkscheppen en andere bezigheden uit de 20e eeuw
PÅL JANSEN
Historische vaandels van boerenorganisaties, kasboekjes, notulen, trofeeën, een ploeg, een oude stootkarn, honderden foto's van het platteland uit de vorige eeuw en wat dies meer zij: bezoekers kwamen ogen te kort in D'n Liempdsen Herd. Daar vond zaterdag en zondag de expositie 'Het Boerenleven in Liempde in de Twintigste Eeuw' plaats van stichting Kèk Liemt.
,,Tot 1942 bestonden er de Boerenbond-winkels. Maar vanwege de Tweede Wereldoorlog hielden allerlei organisaties op te bestaan", legt Kees Quinten uit. Op dat moment staat hij voor een van de vitrines die op de eerste verdieping staan uitgestald. ,,Die werden voortgezet als Coöperatieve Aankoop Verenigingen. Dat was wat nu het Pakhuis is." Zijn inmiddels overleden vader Jan Quinten was betrokken bij de oprichting daarvan. ,,Hoe dat ontstaan is en de ontwikkeling daarvan, heeft hij beschreven in dit document", wijst hij naar de vitrine. Daarnaast ligt nog een document: ,,Ook ben ik zijn notulenboekje uit 1942 tegengekomen. Ik kende het verhaal in grote lijnen wel, maar al deze documenten heb ik de afgelopen twee à drie weken pas tegengekomen."
Quinten is een van de zes organisatoren van de expositie, samen met Jan van de Sande, Theo Roovers, Mies Habraken, Wim van Erp en Jan van den Langenberg. De tentoonstelling is een voortzetting van de lezing die vanuit Kèk Liemt werd gehouden over het gelijknamige boek uit 1999 van historicus (en tevens huidig wethouder van gemeente Boxtel) Peter van de Wiel. ,,We hebben het er binnen de heemkunde al tijden over dat we hier 'iets' mee moeten doen."
KELDER
Met de lezing en de bijbehorende tentoonstelling was het zover. Onder meer de kelder van het voormalig raadhuis werd overhoop gehaald. ,,Daar lagen nog ontzettend veel spullen van de Katholieke Plattelands Jongeren (KPJ)", licht Quinten toe. Alle bekers van de vereniging, maar ook alle ledenpassen van de Liempdse jongeren die eind jaren tachtig en begin jaren negentig lid waren, stonden prominent opgesteld in het bezoekerscentrum. ,,De KPJ groeide in Liempde toen tot zo'n driehonderd leden. Er was tot op dat moment weinig te doen in het dorp: voetbal en tennis. Maar een paar jaar daarna werd de KPJ in het dorp al opgeheven: iedereen ging iets organiseren."
Als er activiteiten van de KPJ, maar ook van voorloper de Jonge Boerenstand, de Boerenbond of de Boerinnenbond plaatsvonden, hoorden daar vaandels bij. Ook die waren te bewonderen. Vreemde eet in de bijt tussen die vlaggen was het exemplaar van de Landbouwclub Liempde. Die vlag vormde hét grote mysterie van de tentoonstelling: er is weinig tot niets bekend over deze vereniging. ,,We hebben nog een subsidie-aanvraag bij de gemeente Liempde gevonden." Op het document, gedateerd op 20 september 1892, stond dat er dertig gulden gevraagd werd van de 'landbouwclub alhier'. Echter, de Boerenbond bestond pas vanaf 1899. Of het een voorloper was, of misschien een andere, niet-christelijke tak: het is vooralsnog een raadsel, aldus Quinten.
En dat bleek een zeldzaam gegeven tijdens de tentoonstelling: veel van het boerenleven is goed gedocumenteerd en bewaard gebleven: de uitslagen van het melkscheppen (meten van melk-kwaliteit), gewichten van vee, jaarverslagen van de KPJ en ga zo maar even door. Maar ook het beruchte en kritische rapport 'stand van de landbouw' uit de jaren vijftig van het toenmalige landbouwministerie. ,,Liempde was een van de eerste dorpen waarover het naar buiten kwam. Dat viel niet in goede aarde. Maar wel stond op papier hoe de situatie feitelijk was: hopeloos verouderd, te kleinschalig en versnipperd."
GEVOELIGE PLAAT
Wie minder van de boeken en geschriften was, kon zich vergapen aan tal van historische gebeurtenissen en personen die op de gevoelige plaat waren vastgelegd. Zoals een fotoreportage over boer Driek, de hoofdpersoon in het gelijknamige boek van voormalig huisarts en heemkundige Roger van Laere uit Liempde: ,,Met zijn twee broers runde hij nog op ouderwetse wijze het boerenbedrijf en bleef dat op die wijze doen. Het verhaal van hoe hij te werk ging, hebben we in foto's gevangen", aldus Quinten.
Het was een van de vele historische verhalen die de tentoonstelling rijk was. Bezoekers konden zo urenlang blijven zwijmelen in het agrarische Liempde van toen en zich zo wanen op het plattelandsleven van de twintigste eeuw...
Wie op de hoogte wil blijven van meer tentoonstellingen en activiteiten van Kèk Liemt, kan daarvoor terecht op de website van de heemkundestichting: www.kekliemt.nl.