Onderzoek balkenconstructie gaat terug tot 16e en 17e eeuw
Historie Hof van Vijfeijken schuilt in het gebint
Is Hof van Vijfeijken bijna tweehonderd jaar ouder dan gedacht? Die vraag is nog niet onomstotelijk met ja beantwoord. Wel staat vast dat delen van de monumentale boerderij aan Nergena 32 veel verder teruggaan in de geschiedenis dan 1740, het jaar waarin zij zou zijn ontstaan. ,,Een mooi cultuurhistorisch verhaal voor onszelf en voor onze gasten", vindt eigenaar Sjoerd Verstegen.
Na diverse generaties agrarische eigenaren komt de boerderij in 1971 in bezit van de familie Verstegen-van Vijfeijken. Sinds 2001 is zoon Sjoerd de eigenaar, hij runt er het conferentieoord Hof van Vijfeijken. Sjoerd wist nooit beter dan dat 1740 het ontstaansjaar van de boerderij is. Totdat vorig jaar enkele onderzoekers zich meldden met de vraag of ze de boerderij nader mochten bekijken voor een publicatie in het boek 'Het steenen huijs met gebinte, stal ende schuren'. Dit is een historisch onderzoek in boekvorm naar boerderijen in Boxtel, Lennisheuvel en Liempde. De onderzoekers maakten onder andere gebruik van dendrochronologie ofwel jaarringenonderzoek en koolstofdatering. Op negen plekken boorden ze gaten in de houten balkenconstructie, het gebint. Dat deden ze met een holle boor die een keurige boorkern produceert, een doorsnede van de balk die zich prima laat onderzoeken. Uit drie van de negen boringen konden de onderzoekers zelfs opmaken in welk jaar (ongeveer) de desbetreffende boom is gekapt: 1562, 1563 en 1677. Die gebinten zijn dus veel ouder dan 1740, het jaartal dat tot nu toe werd aangehouden als het waarschijnlijke ontstaansjaar van de boerderij.
Boorgaten
,,Ik heb er nooit bij stilgestaan dat delen van de boerderij zo oud kunnen zijn", vertelt eigenaar Verstegen. ,,Het was een fantastisch moment toen de onderzoekers dat vertelden. Ik vind het een mooi cultuurhistorisch verhaal voor onszelf en onze gasten." Dat de boorgaten zichtbaar blijven, vindt Sjoerd geen enkel probleem. Hij beschouwt de gaten als een mooie aanleiding om zijn gasten te vertellen over de historie van het pand. ,,Wat we nu weten, doet ons nog beter beseffen dat we slechts passanten zijn in de totale historie van deze plek, en dat we deze plek goed moeten achterlaten voor de generaties na ons."
Tijdens het onderzoek kwam nog een aardig detail naar boven: de verticale steunbalken in de voormalige koeienstal staan bijna allemaal op stenen voeten ter bescherming tegen ammoniakhoudende koeienstront. ,,Die bouwmethode zie je overal in deze regio. Een enkele balk staat zonder stenen voet rechtstreeks in de grond. Die is daar kennelijk gemonteerd door een timmerman van buiten deze streek", aldus Sjoerd. De witte voor- en achterdeur gaat hij zwart maken want wit kan echt niet, vinden de onderzoekers.
FOTO BOVEN: De voorgevel van Hof van Vijfeijken is nog authentiek met ijsselsteen in kruisverband. Onder het wolfeind (schuin dakje) bevinden zich een authentiek bolkozijn en een klein zolderlicht. (Foto: Ruud van Nooijen).
FOTO ONDER: Eigenaar Sjoerd Verstegen bij een van de balkenconstructies waaruit de onderzoekers kleine kernen boorden. De boorgaten vindt Verstegen een mooie aanleiding om de gasten van zijn conferentieoord te vertellen over de geschiedenis van de boerderij. (Foto: Peter de Koning).
