Binnendommeltjes: oplossing wateroverlast
bedreigt volksgezondheid in hartje Boxtel
Eeuwenlang zorgden de zogeheten Binnendommeltjes ervoor dat het centrum van Boxtel werd gevrijwaard van overstromingen. Maar de in de jaren dertig van de vorige eeuw gedempte kanaaltjes vormden ook een open riool en daarmee een bedreiging voor de volksgezondheid. Heemkundigde Ruud van Nooijen vertelt erover tijdens een lezing, zondag 12 november vanaf 11.15 uur in museum MuBo aan de Baroniestraat. Het weekend erna start een expositie met pentekeningen van wijlen Frans Heerschop.
Bij het ontstaan en de groei kampte Boxtel met twee waterproblemen. Enerzijds trad de Dommel regelmatig buiten zijn oevers. Anderzijds was het drinkwater kwalitatief niet best en bovendien niet altijd in voldoende mate voorhanden. Het probleem van de wateroverlast werd opgelost door het graven van de Binnendommeltjes. Voor het garanderen van voldoende drinkwater werden putten geslagen, maar de kwaliteit bleef tot het begin van de vorige eeuw problematisch.
Ondanks de voorschriften voor het schoonhouden van de Binnendommeltjes groeiden ze uit tot open riolen. Het gevolg was ondraaglijke stank in de zomer bij lage waterstand. Daarnaast drong, dankzij de huisartsen als Hoek en Wösten, vanaf het begin van de 20e eeuw ook het besef door dat de kanaaltjes niet bevorderlijk waren voor de volksgezondheid.
Tijdens de ambtsperiode van burgemeester Frans van Beek (1919-1941) nam het gemeentebestuur zich voor het tweevoudig waterprobleem op te lossen: Binnendommeltjes dempen en drinkwaterleiding aanleggen. Dat dit niet allemaal zonder slag of stoot verliep, wordt tijdens de lezing haarfijn uit de doeken gedaan. Van Nooijen geeft daarbij ook een historische inkijk op de ligging van de Binnendommeltjes, die de dorpskern de naam 'Boxtel Binnen' (Boxtel binnen de bruggen) gaven. Een actueel onderwerp in het licht van de discussie om de Binnendommeltjes vanuit cultuurhistorisch oogpunt weer (deels) in ere te herstellen.
Ruud van Nooijen (70) is geboren en getogen Boxtelaar. In zijn werkzame leven was hij van 1964 tot 2002 als militair in diverse functies werkzaam bij het ministerie van Defensie. Door een VN-uitzending naar voormalige Joegoslavië in 1993 is hij tevens veteraan. Hij is medeoprichter van de in 2010 opgerichte Stichting Veteranen Boxtel. In 1979 was hij als secretaris lid van het bestuur van de stichting 'Red de Toren', die tot doel had de restauratie van de Sint-Petrustoren. Naast fervent fotograaf is Van Nooijen tevens amateur-historicus en als zodanig oud-secretaris van de Heemkunde Boxtel en medeoprichter en bestuurslid van de stichting Cultuurgeschiedenis Boxtel-Meierij Hendrik Verhees. Hij heeft veel cultuur-historische artikelen op zijn naam en is als deskundige ook verbonden aan Museum Boxtel (MuBo).
De lezing over de Binnendommeltjes start om 11.15 uur; MuBo is een halfuur geopend. De entreeprijs bedraagt 3,50 euro voor volwassenen; kinderen van 12 jaar en ouder betalen twee euro. Belangstellenden dienen zich aan te melden via e-mail: info@muboboxtel.nl of op 06-16 04 18 98.
PENTEKENINGEN
Deze week is in MuBo gestart met de inrichting van een nieuwe wisselexpositie. Die toont pentekeningen en andere verrassende kunstuitingen van de hand van Frans Heerschop (1940-2011). De creatieve Boxtelaar legde tal van bekende en onbekende plekjes treffend vast op papier. De tentoonstelling is te zien tot en met 4 februari en te bezoeken op zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur. Zondag 14 januari houden Ben van der Veer en Jacques Habraken in MuBo een lezing over Heerschop en zijn werk.
BOVENSTE FOTO: Gezicht op de villa die huisarts Piet Hoek in 1903 liet bouwen op de hoek Clarissenstraat/Koppel. Op de voorgrond de brug over een van de Binnendommeltjes. (Foto: collectie Heemkunde Boxtel).
