'Ik had Jetty een veel mooier leven gegund'
In oktober vorig jaar overleed Jetty Buiks uit Boxtel op 72-jarige leeftijd na een slopend ziekbed. Haar man Gerard sloot zich aan bij een rouwverwerkingsgroep om inzicht te krijgen in zijn gevoelens.
,,Via Operation Match leerde ik Jetty kennen. Ik vulde in dit computerprogramma mijn karaktereigenschappen in en er rolde een lijstje met potentiële kandidaten uit. Het viel me op dat ze een zuidelijk accent had toen we elkaar voor het eerst aan de telefoon spraken. Dat schepte meteen een band. Later kwam ik erachter dat Jetty een vriendelijke en spontane vrouw was die zich altijd voor anderen inzette. Ze nam initiatief, was onafhankelijk en durfde álles. Een enorme wilskracht, dát had ze. Een fladderende vogel die niet te vangen was. Ondoordacht soms, maar altijd met lef. 'Zouden jullie dit wel doen'", zeiden mijn ouders, toen we vrij snel een huis in Boxtel kochten. 'Doen', dat was het enige wat Jetty zei."
,,Al haar hele leven struikelde Jetty gemakkelijk. Ze had vaak blauwe plekken. Ik weet nog dat ze tijdens een carnavalsfeestje in sporthal De Haagakker ineens achterover viel en een hersenschudding opliep. In de jaren tachtig, ze was ongeveer veertig jaar oud, liep ze al met een stok. Dat was het moment dat een zwager zei: 'Jetty, je zou eens een specialist moeten bezoeken. Dit is abnormaal'. De dokter dacht aan de spierziekte MS en adviseerde het huis aan te passen. Later werd de diagnose laterale sclerose gesteld, een aantasting van het zenuwstelsel die begint in het onderlichaam en zich steeds verder in het lichaam uitbreidt."
,,Jetty was blij met de diagnose. Dat klinkt gek, maar op dat moment kon ze allerlei dingen in gang zetten om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven. Bovendien is Jetty altijd een nuchter mens geweest die geen drama maakte van haar ziekte. Ik ben banger aangelegd, maar ging mee in haar nuchtere kijk op het leven."
MEER WILLEN DOEN
,,Ze vond het vreselijk dat haar zelfstandigheid en onafhankelijkheid werden aangetast. Na de stok volgden een jagerszitje, traplift en verlaagde keuken in huis, rolstoel en driewielfiets met rollator. Ik weet nog dat de gemeente adviseerde over te stappen op een scootmobiel, maar ze wilde per se haar fiets behouden, zodat ze zelfstandig kon blijven. Jetty was ondanks haar ziekte graag buiten en actief bezig. Kinderboerderij Boxtel, Wit-Gele Kruis, de gymclub voor gehandicapten: vele organisaties konden op haar rekenen. Zelfs nadat ze incontinent werd, bleef ze niet thuis. Tot twee weken voor haar overlijden, schilderde ze nog wekelijks, ondanks dat haar fijne motoriek was aangetast. Misschien ontkende ze haar ziekte ook wel deels. Ik weet zeker dat ze nog veel meer had willen doen dan ze al deed. Haar ziekte beperkte haar."
'Afscheid nemen van een geliefde doet altijd pijn. Maar zoals Jetty moest leven, was het bijna niet te doen.'
,,Geleidelijk breidde de ziekte zich steeds meer uit. We kregen een huishoudelijke hulp, die Jetty ook verzorgde. Ook ik hielp haar. Uit bed helpen, naar de badkamer, 's avonds weer in bed helpen en meerdere keren helpen met omdraaien. Onze twee dochters werden al op jonge leeftijd zelfstandig en hielpen mee met huishoudelijke klusjes. Jetty zette door, maar de ziekte werd haar langzaam de baas. In 2014 werd ze opgenomen in het ziekenhuis met een nierbekkenontsteking en zware bloedvergiftiging. Daarna werd ze angstig. Ze durfde niet meer naar buiten en was bang om alleen thuis te zijn."
,,Twee weken voordat Jetty overleed in oktober vorig jaar, zei ze tegen een van de hulpverleensters: 'Voor mij hoeft het niet meer'. Dat had ik haar nooit eerder horen zeggen. Op een zondagochtend stierf ze. Ik was al op en hoorde vreemde geluiden uit de slaapkamer. Toen ik de kamer in kwam, ademde ze al niet meer. Ik schrok me een ongeluk. De avond ervoor waren we nog naar een buurtfeest geweest en ook de verzorgster had geen vreemde dingen gemerkt. Ik had haar op bed gelegd en we dronken samen nog een borreltje. Dat deden we al jarenlang iedere dag; even samen de dag doornemen. Nu doe ik dat nog steeds, een borreltje voor het slapengaan."
,,Afscheid nemen van een geliefde, doet altijd pijn. Maar zoals Jetty moest leven, was het bijna niet te doen. In deze periode denk ik vaak terug aan onze jaren samen en ik vraag me steeds vaker af hoe ze het leven heeft kunnen volhouden. Ik weet zeker dat haar doorzettingsvermogen eraan heeft bijgedragen dat ze 72 jaar is geworden."
BERUSTING
,,Begin december kwam ik zelf in het ziekenhuis terecht. Het zag er niet goed uit. Hoewel de artsen geen verband zagen met het overlijden van Jetty, zag ik die connectie wel degelijk. Ik mocht immers niet ziek worden toen ze nog leefde. Dan zou ze in een verpleeghuis terechtkomen en dat was het laatste wat ze wilde."
,,Ik knapte op, kwam thuis en hoorde via via over een lotgenotengroep in Boxtel. Hoewel ik berusting voelde bij de dood van Jetty, leek het me goed om erover te praten met anderen. Ik sliep slecht in en werd steeds vaker ontroerd door muziek en gedetailleerde herinneringen. Ook bedacht ik me telkens wat Jetty gedaan en gezegd zou hebben op momenten dat ik ergens was."
,,Ik ben opgegroeid op een boerderij en kreeg dagelijks te maken met leven en dood. Misschien dat ik daarom berusting voelde. Wel vroeg ik me na de dood van Jetty af of ik genoeg voor haar had gedaan. Ik had haar een veel mooier leven gegund en zie nu pas in hoe pijnlijk het was voor haar om dingen in te leveren. Zoals het oppassen op de kleinkinderen. Tegelijkertijd heb ik er nooit voor gekozen om zorgverlener te zijn en dat zorgde bij ons allebei wel eens voor frustratie. Door de lotgenotengroep heb ik geleerd dat ik me zo mag voelen. Je krijgt door de bijeenkomsten inzicht in wat je hebt meegemaakt. Iedereen rouwt op zijn eigen manier, maar je moet er wel aan werken. Mij hielp het om met mensen in gesprek te gaan. Zo heb ik veel steun gehad aan mijn buurtgenoten."
GENIETEN
,,Het gaat goed met me. Ik heb me nog niet eenzaam gevoeld, al doe ik nog steeds te veel boodschappen. En ik ben gevoeliger geworden voor muziek, kleuren en bloemen, dat had ik voorheen minder. 's Avonds heb ik de vrijheid om ergens te blijven. Voorheen had ik altijd de angst dat er iets met Jetty kon gebeuren. Ik probeer het leven te vieren. Dat heeft Jetty me geleerd. Niet zuinig zijn, maar genieten. En doorzetten."