ZIEKE PAARDENKASTANJE MAAKT PLAATS VOOR RODE BEUK BIJ ZWAANSE BRUG
Takken als bomen groeiden op stam van 'pap'...
HENK VAN WEERT
Boxtel is een markant ijkpunt armer. Maar de amputatie in het straatbeeld bij de Zwaanse Brug was onontkoombaar. Dat bleek al uit een twee weken geleden verricht onderzoek door deskundigen. Maar daarvan raakten zélfs de tegenstanders overtuigd toen zij maandag de afgezaagde stam van de waarschijnlijk al rond 1870 geplante witte paardenkastanje bekeken. Het hout was bijna volledig verrot en vervormd tot een soort papperige substantie...
Als eigenaar van de majesteuze kastanjeboom heeft horecaondernemer John van de Langenberg van restaurant De Rechter zich nooit gemengd in de discussie die losbarstte nadat hij in 2015 een kapvergunning aanvroeg: ,,Bewust niet, want alles wat ik erover zou zeggen, zou verkeerd uitgelegd kunnen worden."
Gisteren, nadat op de plek van de gerooide reus een circa 25 jaar oude rode beuk was geplant, blikte Van de Langenberg terug. ,,Toen ik twee jaar geleden dit restaurant startte, lag er al een rapport dat aantoonde dat de boom ziek was. Ik besefte me terdege dat het weghalen van de boom veel los zou maken en ontwikkelde met landschapsarchitect Edith Kolkman een mooi plan voor een alternatief."
Zover kwam het niet. ,,Ik heb steeds goed overleg gehad met het gemeentebestuur en uiteindelijk hebben we besloten alles op alles te zetten om de boom zo lang mogelijk overeind te houden. Onder meer door staalkabels in de takken aan te brengen." Ook kreeg Van de Langenberg opdracht om professionals de toestand van de boom nauwkeurig te laten monitoren.
VOEDINGSBODEM
,,Twee weken geleden bleek dat de veiligheid niet langer gewaarborgd was en hebben we het besluit genomen dat de boom gerooid moest worden", vertelde wethouder Herman van Wanrooij. Van de Langenberg draaide als eigenaar van de boom voor de kosten op om de boom te verwijderen. Dat gebeurde maandagochtend door bomenrooibedrijf Kuijpers uit Son en zorgde voor veel bekijks. Om zes uur werd begonnen met de werkzaamheden en rond het middaguur was het karwei geklaard. Veel mensen die stonden te kijken vonden het jammer dat de paardenkastanje het loodje moest leggen, maar hadden er uiteindelijk wel begrip voor. Veiligheid voor alles, was kort samengevat de reactie.
Burgemeester Mark Buijs meldde vorige week dat de gemeente zo'n tienduizend euro zou uittrekken om een nieuwe boom te planten. Omdat deze plek bij de Zwaanse Brug in hartje Boxtel een beeldbepalende boom verdient. Bij kwekerij Van den Berk in Sint-Oedenrode werd een rode beuk gekocht. Een exemplaar van circa negen meter hoog werd in het plantgat van de oude kastanje geplaatst. De stronk en wortels van de zieke reus waren weg gefreesd en er werd veertien kuub nieuwe grond aangebracht om de beuk een goede voedingsbodem te geven. Jan van Kempen van de kwekerij sprak gisteren de verwachting uit dat de boom goed zal wortelen op de oever van de Dommel.
BUCHESTELLE
Heemkunde Boxtel stelde twee jaar geleden al voor dat áls de kastanje gerooid zou worden het best een beuk herplaatst zou kunnen worden. De naam Boxtel stamt van het oud-Nederlandse Buchestelle en Buxtel. ,,Beide namen komen rond 1100 voor in de eerste geschreven bronnen over ons dorp. Buxtel is zeker afgeleid van Buchestelle. Stelle is oud-Nederlands voor plaats of locatie. Buche kan naar een beuk verwijzen, maar taalkundig gezien net zo goed naar een bok. Omdat een bok nooit lang op dezelfde plaats blijft staan, lijkt de beuk iets waarschijnlijker", vertelde heemkundevoorzitter Dik Bol gistermiddag.
Hij was een van de sprekers tijdens de bijeenkomst 'Bomen over bomen' op het terras van De Rechter. Boxtel ontstond bij een voorde, een doorwaadbare plaats in de Dommel. ,,Het zou goed kunnen zijn dat de voorde van ons dorp gemarkeerd was met een grote alleenstaande boom die vanuit de verte al te herkennen was. We hebben in de archieven nergens iets over die boom in Boxtel kunnen vinden, maar als er een alleenstaande boom gestaan heeft, was dat waarschijnlijk een beuk die Boxtel haar naam gaf. Of de beuk rood was of groenig is ook onzeker, maar alleen van een rode kun je op afstand al zien dat het geen eik of andere boomsoort betreft. Daarom heeft Heemkunde Boxtel erop aangedrongen dat bij de Zwaanse Brug een grote solitaire rode beuk zou komen", verduidelijkte Bol.
VERTROETELEN
Zowel burgemeester Mark Buijs als wethouder Herman van Wanrooij prezen de wijze waarop restauranthouder Van de Langenberg de afgelopen jaren gezorgd heeft voor de oude kastanje en spraken daarbij de hoop uit dat hij op dezelfde manier de nieuwe beuk gaat 'vertroetelen'. ,,In vergelijking met de reus die hier stond, oogt de beuk misschien wat iel. Maar als John de boom net zo verzorgt als de kastanje, komt het beslist goed", sprak Van Wanrooij.
Hij overhandigde de horecaondernemer twee ingelijste fotocollages die waren samengesteld door Piet van Oers. De gepensioneerde directeur van Brabants Centrum was een van de velen die de werkzaamheden aan de Rechterstraat voor het nageslacht vastlegden.
Van de Langenberg gaf aan dat hij nooit gevreesd heeft dat de zieke kastanje volledig om zou vallen. ,,Wel was ik bang dat er takken uit zouden breken. En die takken waren bomen op zich. Je zou kunnen zeggen dat hier een boom vol bomen stond. Maar toen ik maandag de omgezaagde stam vanbinnen kon bekijken, schrok ik toch wel. De toestand was echt veel erger dan ik verwacht had."
