AMATEUR-HISTORICUS ROEL MANDERS BUNDELT VERHALEN OVER MILITAIREN IN DE JAREN 1939-1940
'Eerbetoon aan Boxtelse soldaten in mobilisatietijd'
MARC CLEUTJENS
Tientallen inwoners van de gemeente Boxtel hebben de mobilisatietijd en de meidagen van 1940 beleefd als militair. Ze gingen 'onder de wapenen' toen Duitse agressie Europa steeds meer in de ban hield en de Nederlandse regering - in augustus 1939 - een algemene mobilisatie afkondigde. Boxtelaar Roel Manders reconstrueert het leven van de Boxtelse soldaten in deze periode met één doel: erkenning.
,,Het is echt mijn allergrootste wens dat de soldaten van toen de waardering krijgen die ze verdienen", steekt Manders van wal. De juridisch medewerker van de rechtbank in 's-Hertogenbosch verdiept zich in zijn vrije tijd in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en is een van de initiatiefnemers van de Kampina Airborne Memorial Group. Die houdt sinds enkele jaren evenementen in en om de Kampina en nam het initiatief voor de plaatsing van een monument ter nagedachtenis aan de bemanning van een neergestort geallieerd vliegtuig in Lennisheuvel.
Het levensverhaal van zijn opa Piet van der Velden bracht Manders op het idee om meer te weten te komen over de rol van Boxtelse soldaten in de mobilisatie en de meidagen van 1940. ,,Opa vervulde zijn militaire dienstplicht in 1936 en leerde schieten in Harskamp. Hij was 'wielrijder' en trok als ordonnans op de fiets door het land om verbindingen te leggen tussen verschillende legeronderdelen." In augustus 1939 werd ook Van der Velden opgeroepen en meldde hij zich bij de kazerne in Blerick.
Ten tijde van de Duitse inval op 10 mei 1940 was hij gelegerd aan de spoorbaan tussen Eindhoven en Weert. ,,Ik heb aan de hand van familieverhalen en een dagboek van mijn oma achterhaald dat hij betrokken was bij meerdere schietpartijen met de Duitsers", vertelt Manders. Uiteindelijk kwam de capitulatie en werd soldaat Van der Velden geïnterneerd in Hamont. Later werd hij overgebracht naar een gevangenkamp in Neubrandenburg en volgde in juni 1940 vrijlating. ,,Hitler zag de Nederlanders als een broedervolk en dus werden alle krijgsgevangen vrijgelaten." Manders ontdekte dat zijn opa in 1943 werd opgeroepen voor de Arbeitseinsatz en te werk werd gesteld aan de Bretonse kust waar de Atlantikwall werd aangelegd.
De Boxtelaar ziet het als een 'missie' om meer verhalen zoals die van zijn opa te reconstrueren. Hij gaat grondig te werk en maakt gebruik van zoveel mogelijk historische bronnen. ,,Het Ministerie van Defensie beschikt over een 'staat van dienst' van alle militairen. Op de dienstkaart van elke militair staan veel wetenswaardigheden over de carrière van elke soldaat. Verder richt ik me tot het Nederlands Instituut voor Militaire Historie en gebruik ik foto's en dagboeken."
LEVENSVERHALEN
Met deze werkwijze heeft Manders nu een handjevol levensverhalen kunnen schrijven over dappere Boxtelse soldaten in de mobilisatietijd. ,,En het is mijn doel om meer verhalen te schrijven om ze zo erkenning te geven", vult hij aan. ,,Het hoogste doel is om ze aan te melden voor het Mobilisatie Oorlogskruis, dat jaarlijks op 10 mei wordt uitgereikt. Dit jaar krijgen familieleden van meerdere Boxtelse soldaten postuum zo'n ereteken. Ik krijg dit jaar zelf een ereteken voor mijn oud-oom Henricus van Gennip."
Het Mobilisatie Oorlogskruis wordt dit jaar in elk geval uitgereikt aan familieleden van de soldaten Josephus van Meersbergen en Martinus Melis. Manders onderzocht hun mobilisatieverleden en achterhaalde dat ze in de meidagen met veel andere militairen werden teruggedrongen door oprukkende Duitse troepen. ,,Ze belandden aan de kust van Duinkerken en scheepten in op de SS Pavon, met tweeduizend andere soldaten", vertelt de Boxtelaar. ,,Dat schip werd getroffen door een Duitse bom die veel slachtoffers maakte. Van Meersbergen en Melis overleefden de klap en verlieten het gestrande schip. Ze gingen te voet naar huis..." Met de zonen van beide Boxtelse militairen bezocht Manders het strand van Duinkerken.
Manders heeft nu zo'n dertig namen achterhaald van Boxtelse soldaten die in de jaren 1939-1940 onder de wapenen waren. Hij komt graag in contact met familieleden van meer militairen. De Boxtelaar is bereikbaar via e-mail: roel1977@hotmail.com.
FOTO LINKS: Een groepsportret van Nederlandse militairen op het station van Roermond tijdens de mobilisatie. Op de foto staan ook de Boxtelse sergeanten Roel Dekker en Geertrudis van der Eerden. Beiden waren gelegerd in Buggenum. (Foto's: collectie Roel Manders).
FOTO RECHTS: 'Het laatste stuk' is op de foto geschreven. Op de prent uit 1938 staat onder meer de Boxtelse soldaat Geertrudis van der Eerden die destijds in militaire dienst was. Op de karren stonden mitrailleurs.
INZET: Piet van der Velden (linksonder), de opa van Roel Manders, poseert met drie andere militairen in mobilisatietijd.
