Avontuurlijke zoektocht naar verkeerstorens
In Groot Brittannië verrezen in de Tweede Wereldoorlog tientallen vliegvelden, voor de Royal Air Force (RAF) die op missie ging in Europa. Bijna al die vliegvelden zijn verdwenen, maar veel verkeerstorens bestaan nog. De broers Frans en Theo Barten documenteren ze. ,,We willen de geschiedenis aanraken zolang het nog kan."
Frans (67) is fotograaf en woont in Boxtel, Hij gaf jaren les op SintLucas en is ook bekend als vakauteur op het gebied van fotografie en fotobewerkingssoftware. Theo (68) is illustrator en woont al een hele tijd in 's-Hertogenbosch. Hun ouderlijk huis stond aan de Baroniestraat in Boxtel, in de schaduw van de Heilig Hartkerk. Daar lag al de kiem voor de boeken die ze ruim een halve eeuw later samen hebben gemaakt. ,,Als kind waren we al weg van rollend materieel en allerlei vormen van transport", vertelt Theo. ,,Vrachtwagens, vliegtuigen, stoomtreinen. We vinden het allemaal prachtig. Ook dingen die met transport te maken hebben, zoals Britse verkeerstorens. Kijk je er vluchtig naar, dan zijn het lelijke blokken. Kijk je wat beter, dan zie je vaak een Rietveld-achtige schoonheid die bovendien alleen maar interessanter is geworden door de leeftijd van de gebouwen en de staat waarin ze nu verkeren."
Varkensstal
Sommige verkeerstorens in de boeken zien er nog perfect uit en doen nu dienst als woning of museum. Soms zijn ze ook in gebruik als loods, kantoor of zelfs varkensstal. En een deel van de torens is erg vervallen. Een enkel vliegveldje is nog in gebruik, de rest is verdwenen. Opgegaan in de natuur of veranderd in agrarisch gebied. Frans ligt toe: ,,Wij hebben altijd interesse gehad voor gebouwen die buiten het gewone esthetisch gewaardeerde stramien vallen. Functionele gebouwen die bij een eerste aanblik niet zo interessant lijken, maar steeds boeiender worden als je er langer en beter naar kijkt en als je meer over weet."
5.400 kilometer
Deel 1 van 'All along the Controltower' kwam uit in 2015 in een kleine oplage die bijna is uitverkocht. Hierin staan 53 verkeerstorens. Deel 2 met 66 verkeerstorens is zojuist verschenen. Daarvoor reisden de broers 5.400 kilometer in veertien dagen. Van Noord-Schotland tot Zuidwest-Engeland, zeg maar van Inverness tot Cornwall. Frans en Theo verkopen genoeg exemplaren om de kosten te kunnen dekken, maar rijk worden ze er vanzelfsprekend niet van. ,,Het is gewoon een prachtig avontuur om samen te ondernemen", vindt Theo. ,,Te leuk om niet te doen, ook al staan we soms letterlijk tot onze knieën in de drek ergens in the middle of nowhere." Frans vult aan: ,,Er komt waarschijnlijk een deel 3. Dat willen we zelf, maar dat willen ook onze lezers in Engeland. Ik denk dat we ongeveer honderd torens nog niet hebben gedocumenteerd, dus kunnen we in deel 3 ons karwei mooi afronden." Verreweg de meeste boeken verkopen de broers in Engeland. Vooral aan airfield-mensen met een enorme interesse voor Britse vliegvelden. Ook historici, oud-strijders, musea en handelaren van gespecialiseerde websites nemen de boeken af.
Mooiste foto
'Als je goed kijkt, ontdek je een Rietveld-achtige schoonheid'
De rolverdeling tussen de broers is kraakhelder. Theo doet vooraf al het opzoekwerk, regelt hotels en doet het grafische ontwerp van de boeken. Frans regelt de boottochten, neemt al het fotowerk voor zijn rekening en is chauffeur. Daar is nooit discussie over. Ook als we vragen naar de mooiste foto in de twee boeken, is de eensgezindheid groot. ,,Enstone", reageert Theo meteen. Frans knikt instemmend. ,,Met een donkere lucht, geel blinkend koolzaad op de achtergrond en zinken platen in deur en ramen. Gewoon een prachtig beeld."
Eén van de fijnste ontmoetingen hadden de broers in Swannington met een aimabele Brit die in de voormalige verkeerstoren zijn straalbedrijfje runt. ,,Tijdens zulke ontmoetingen merken we extra goed hoezeer de Britten het waarderen dat iemand dit stukje van hun historie documenteert", vertelt Frans. ,,Een bizar verhaal tekenden we op in Great Orton. De plek waar zo'n vijftien jaar geleden een half miljoen koeien werden begraven die waren bezweken aan mond- en klauwzeer. Een macabere plek die één van de zwartste bladzijden in de Britse agrarische geschiedenis markeert. Zo vertelt elke toren zijn eigen verhaal." Volgens Theo beleven ze de mooiste momenten telkens als ze een toren in het zicht krijgen. ,,Dat zijn fijne 'Ja dat izzum'-momenten. Ook is het heerlijk om na een vermoeiende en geslaagde dag een pint te bestellen in een primary, een goeie herberg. Het is gewoon een heel leuke en boeiende zoektocht."
Op www.controltowers.eu staat alle informatie over 'All along the Controltower' deel 1 en 2. Via deze site zijn de boeken ook te bestellen. De delen kosten 37,50 euro per stuk of 70 euro samen. Kijk ook op de uitgeverijsite www.narwal.eu voor meer bijzondere boeken waar Frans en Theo aan hebben meegewerkt.
FOTO BOVEN: Bij Enstone in het graafschap Oxfordshire (in het zuidoosten van Engeland) vonden Frans en Theo deze bijzondere verkeerstoren, die hermetisch was dichtgetimmerd met zinken platen. In combinatie met de donkere lucht, het koolzaad op de achtergrond en het strakke en blinkende zink leverde dit een bijzonder beeld op, vinden beide broers. (Foto: Frans Barten).
