BOSWACHTER FRANS KAPTEIJNS VERLAAT NATUURMONUMENTEN
'Niet alleen preken in de groene kerk'
MARC CLEUTJENS
,,Kijk daar, een groene specht. En verdorie, nog eentje!" Op stap gaan met Frans Kapteijns (63) is een feestje. De boswachter neemt volgende week afscheid van Natuurmonumenten, de organisatie waarvoor hij 26 jaar werkzaam was. Reden om terug te gaan naar de plek waar de kiem werd gelegd voor nationaal landschap Het Groene Woud en Kapteijns' afscheidscadeau - een uitkijktoren - moet verrijzen: Banisveld.
Waarom verzamelen op Banisveld?
,,Hier is het voor mij begonnen. Toen ik in 2003 terugkeerde naar Brabant, stond de vorming van Het Groene Woud in de steigers. Uren heb ik met Ger van den Oetelaar door dit gebied gedwaald en alle kansen voor een groot natuurgebied verkend. Wat een weelde: 7.500 hectare kwam beschikbaar voor een aaneengesloten natuurgebied. Ik heb ontelbare lezingen en excursies mogen verzorgen om te vertellen dat het verbinden van al die versnipperde natuurgebieden tot een prachtig nationaal landschap zou leiden. Heel veel mensen in de Meierij genieten nu van Het Groene Woud en zien dat het steeds mooier wordt."
Banisveld was vroeger een vuilnisbelt...
,,Boxtel heeft hier door de jaren heen ontiegelijk veel afval gedumpt. Je kon hier echt alles kwijt, tot en met autobanden en koelkasten. Gelukkig is de vuilnisbelt nu afgedekt, maar blijft monitoren van bodemwater van belang. Wat ik mooi vind, is dat oorspronkelijke beplanting na pakweg honderd jaar boeren is teruggekeerd. Bij de start van Het Groene Woud realiseerden we ons dat het omvormen van vruchtbare agrarische gronden naar schrale zandgronden wel eens bijzondere effecten zouden kunnen hebben. En we hebben gelijk gekregen. Na het weghalen van de bodem, kwam een zaadbank te voorschijn waar je u tegen zegt. Plantjes die sinds de ontginning waren verdwenen, keerden terug."
Zoals?
,,Teer guichelheil. Het eerste plantje kreeg zelfs landelijke bekendheid, al struikelde iedereen over die gekke naam."
Wanneer is je liefde voor de natuur ontstaan?
,,Mijn opa leerde me de natuur rond Sint-Michielsgestel kennen, daar kom ik vandaan. Met mijn vader zwierf ik veel over de Kampina in Boxtel. Dan reden we met de auto naar het Belversven - dat kon toen nog - en gingen we de hei op. Later ben ik vooral de heide gaan bestuderen en heb ik ontdekt dat heide in de Brabantse genen zit. Eeuwenlang werd de heide afgeplagd om het potstalsysteem intact te houden. Ik denk dat Brabanders daarom nog steeds zo verknocht zijn aan de heide. Zodra de paarse bloemetjes bloeien, trekt iedereen er op uit."
Je bent zelf ook een grote liefhebber van de heide.
,,Ik houd van alles wat de natuur op de Brabantse zandgronden zo mooi maakt. Wat een ongelofelijke rijkdom om in de Meierij en het Hart van Brabant te beschikken over droge en natte heide, stuifzand, vennen, moerasbossen en schrale droge zandgronden. En hier op Banisveld komt eigenlijk alles samen en kun je vanaf deze plek in alle windrichtingen kijken."
Er moet wel een nieuwe uitkijktoren komen.
,,Aha, mijn afscheidscadeau. De uitkijktoren staat er nu zo'n vijftien jaar en is niet meer toegankelijk. Het onbewerkte hout is aangetast door schimmels en bedekt met paddenstoelen. De trap is stuk, zodat je er niet meer op kunt klimmen. Met Natuurmonumenten heb ik afgesproken om een crowdfundingsactie te starten en mijn afscheid op die manier een leuk tintje te geven. Het is een grote wens om hier straks een nieuwe uitkijktoren te kunnen bouwen, zodat het publiek weer kan genieten van deze plek."
Wat is de grootste bedreiging van de natuur om ons heen?
,,Twee dingen: stikstof en verdroging. Brabant zucht nog steeds onder een dikke stikstofwolk en daar moeten we met z'n allen nu eens echt werk van gaan maken. De verdroging is een ramp. En het gaat al fout in de gemeenten waarin we wonen. Alles wordt betegeld of geasfalteerd en dat begint al in de voortuin en de achtertuin. Ik vind dat gemeenten het goede voorbeeld moeten geven, maar ook inwoners op het hart moeten drukken dat er écht iets moet gebeuren."
Waar liggen kansen?
,,De komst van het edelhert zie ik als de kroon op Het Groene Woud. Toen ik in 2003 hier aan de slag ging, werd een natuurbrug over de A2 gelegd die ook voor het edelhert geschikt is. Het edelhert wordt ingezet voor de begrazing, die cruciaal is voor het natuurbeheer. Nu gebeurt dat met runderen, paarden en schapen. Maar een edelhert hoort hier pas echt thuis en kan een impuls zijn voor toerisme. Nu rijden mensen naar de Veluwe om burlende herten te zien. Dat kan straks om de hoek."
Het afscheid van Natuurmonumenten nadert. Wat ga je doen?
,,Boswachter Frans raakt niet uit beeld hoor, haha. Als twitterende boswachter heb ik heel veel volgers die ik zie als mijn ambassadeurs. Juist via Twitter en Facebook lukt het om mensen te bereiken die niet naar lezingen komen of meedoen aan excursies. Dat is toch een beetje preken in de groene kerk. Juist via Twitter bereik ik andere werelden, kan ik tips geven of vragen beantwoorden. Met toestemming van Natuurmonumenten blijft het twitteraccount @BoswachterFrans dus bestaan. Daarnaast blijf ik radiopraatjes maken voor Omroep Brabant en maak ik de serie 'Boxtel Natuurlijk' met Omroep Dommelland. O ja, en ik word vrijwilliger boswachter. Bij Natuurmonumenten natuurlijk!"
Genoeg te doen dus?
,,Jazeker, al neem ik eerst drie maanden helemaal vrij om de balans op te maken, keuzes te maken. En wil ik rustig terugkijken op mooie jaren waarin Het Groene Woud ontstond en de mooie vennen in Boxtel en Oisterwijk hersteld werden. Ik ben er trots op dat ik op de bodem van alle vennen heb gestaan. Neem dit van mij aan: een Brabant zonder vennen is als een mens zonder ogen."
Frans Kapteijns neemt vrijdag 30 september afscheid van Natuurmonumenten in Groot Speijck in Oisterwijk. Mensen die de bouw van een nieuwe uitkijktoren op Banisveld in Boxtel willen steunen, kunnen een bijdrage storten. Lees er alles over op crowdfundingvoornatuur.nl/uitkijktoren. (Foto's: Peter de Koning).
