BOXTEL KREEG IN 1923 DE BESCHIKKING OVER EEN HEUS CONCERTGEBOUW, DE LATERE NIEUWE BIOSCOOP
Muziekhuis brengt 'niemandsland' Passage Riche aan het licht
HENK VAN WEERT
Als Boxtel's Harmonie komende week het repetitieseizoen start, pakken de muzikanten hun instrumenten voor het eerst uit in het nieuwe Muziekhuis Boxtel. Bijna een eeuw geleden werd op het aangrenzende perceel, nu Passage Riche, óók al een onderkomen gebouwd waar deze vereniging - net als tal van andere - repeteerde en uitvoeringen hield. Een naamloze vennootschap richtte Boxtel's Concertgebouw op. En ook al bestaat de accommodatie al jaren niet meer, toch leidt de NV nog altijd een slapend bestaan. En bezit ook nog een klein stuk 'niemandsland'...
Bijna dertig jaar geleden, in 1987, werd achter Modecentrum Frans Theelen, een gebouw afgebroken dat destijds dienst deed als overdekte parkeergarage voor klanten van de winkel aan de Stationsstraat. Er werd een fietsdoorgang en een parkeerplaats ingericht met een doorsteek naar de Prins Hendrikstraat. Sinds een aantal jaren heet deze doorgang Passage Riche. Die naam verwijst naar hotel Riche, dat nog tot na de Tweede Wereldoorlog bestond. Later werden er repatrianten uit voormalig Nederlands-Indië opgevangen, vond de Boerenleenbank er tijdelijk onderdak en was er de woninginrichtingszaak van wijlen Jan Nouwens gevestigd. Sinds 1977 is het een filiaal van Frans Theelen, het modewarenhuis met ook vestigingen in Noord-Limburg.
In de zomer 1923 werd achter het toenmalige hotel Riche, dus op de plek van de huidige passage en deels op het parkeerterrein, een concertzaal gebouwd én in gebruik genomen. Eerder dat jaar hadden enkele doortastende Boxtelaren daartoe het initiatief genomen en zij richtten de NV Boxtel's Concertgebouw op. In april vond de aanbesteding van de bouw plaats; in augustus was de feestelijke opening. Een van die initiatiefnemers was Willem Prick (1879-1956). Hij had een limonadefabriekje op Duinendaal en verkocht rookwaren aan de Rechterstraat, op de plek waar nu sigarenmagazijn Voets is gevestigd. In zijn vrije tijd speelde Prick hoorn in Boxtel's Harmonie waarvan hij in 1908 niet alleen één van de initiatiefnemers was, maar sindsdien ook voorzitter. Net als destijds bij de oprichting van deze muziekvereniging, vond hij zijn zwager, aannemer Willem van de Laar, bereid om mee te doen in de realisering van het Concertgebouw. Samen met Frans Witteveen vormden zij jarenlang het driekoppige bestuur van de NV.
GEMEENTEGIDS 1925
Twee jaar na de opening van het Concertgebouw gaf de gemeente Boxtel een gids uit waarin bezoekers van buiten uitvoerig werden geïnformeerd wat er in deze gemeente zoal te doen was. Dat in datzelfde jaar (1925) stichting Boxtel Vooruit werd opgericht als toeristische VVV-organisatie lijkt geen toeval.
In die gemeentegids werd hoog opgegeven van het Concertgebouw. 'Het gebouw is ongeveer 33 meter lang en 11 meter breed. Langs een der zijwanden is eene open waranda aangebracht, die het mogelijk maakt ook te genieten van concerten in den tuin. De zaal is voorzien van een modern ingericht, mooi tooneel. De electrische verlichting van het tooneel bestaat uit ruim honderd lampen die in verschillende kleuren effect naar keuze teweeg brengen. Het Concertgebouw biedt beneden plaatsruimte voor 450 personen met de bijbehoornde tafeltjes, terwijl het balcon nog 50 à 80 personen kan herbergen'.
REPETITIE OP BALKON
De bouw van een concertzaal was al eerder geopperd. Reeds in 1911 belegde de al genoemde Prick een vergadering waarbij ook afgevaardigden van de Gildenbondsharmonie, Liedertafel Sint-Petrus én gymnastiekvereniging Neerlandia aanschoven. Op dat moment bleek het realiseren van een accommodatie voor optredens nog een stap te ver, maar twaalf jaar later lukte het dus wel.
Muziek-, zang- en toneelverenigingen waren tot 1923 aangewezen op kleine zaaltjes en cafés. Voor deze clubs moet het Concertgebouw een uitkomst zijn geweest. Er vonden dan ook tal van concerten, operettes, revues en balavonden plaats, maar ook vergaderingen en actiebijeenkomsten. Boxtel's Harmonie repeteerde er tot 1939 op het balkon, nadat eerder onder meer de gymzaal van de Sint-Franciscusschool (Ons Doelstraat) als oefenlokaal dienst deed.
In 1933 vierde de harmonie, die in de voorgaande jaren meerdere malen roem verwierf op nationale muziekconcoursen, er op grootse wijze het zilveren bestaansjubileum. Naast een receptie (waarbij de Boxtelse bevolking zes bazuinen en een concerthoorn aanbood), een feestavond en diverse concerten, werd ook een revue opgevoerd. Onder de titel 'Wè zegde me nou!' werden door leden van de harmonie, samen met tal van andere Boxtelaren, op komische wijze diverse voorvallen uit de clubhistorie voor het voetlicht gebracht. Het leidde tot meerdere uitverkochte voorstellingen, waarover nog lang werd nagesproken.
Toen in het Concertgebouw, dat sinds 1935 ook als bioscoop werd gebruikt, tijdens de mobilisatie in 1939 Nederlandse soldaten werden ingekwartierd verhuisde het muziekkorps naar de overkant van de straat. In het toenmalige café De Kom (nu Happy Tokyo) dronken de muzikanten na afloop van hun wekelijkse repetitie op dinsdag en vrijdag al hun pilsje of borreltje.
Kastelein Harrie van Kerkoerle van De Kom (zijn dochter en opvolgster Tonnie de Koning woont nog altijd in het naastgelegen pand) bood de harmonie onderdak in de timmerwerkplaats achter zijn herberg. In 'het zaaltje', dat de muzikanten met veel zelfwerkzaamheid tot tweemaal toe verbouwden en uitbreidden, repeteerde Boxtel's Harmonie tot december 2005. Door een brand in de woning boven het café, waarbij vier van de vijf leden van het kasteleinsgezin Heijmans om het leven kwamen, kon geen gebruik meer worden gemaakt van de nutsvoorzieningen in de in 1997 heropende harmoniezaal De Comsche Hoeve. En dus zag het muziekkorps zich genoodzaakt na bijna zeventig jaar haar clubhuis te verlaten.
Een jaar lang repeteerden de muzikanten in de Tijberzaal, het repetitielokaal van zustervereniging Gildenbondsharmonie, maar sinds mei 2007 vond de club een gastvrij onderkomen in personeelsrestaurant De Dishoek van orthopedagogisch instituut De La Salle. Een écht clubhuis werd dit echter nooit en de beperkte mogelijkheden om met name het uitgebreide slagwerkinstrumentarium op te bergen, maakte dat al enkele jaren werd uitgekeken naar een alternatief onderkomen. Een plan om samen met de Gildenbondsharmonie en Podium Boxtel de voormalige wasserij Blanca op de hoek van de Baroniestraat en de Spoorstraat te herbestemmen strandde.
NOTARIËLE AKTE
Maar vorig jaar wist Boxtel's Harmonie overeenstemming te bereiken met Roeland de Leijer van de gelijknamige Boxtelse drankenhandel. Die wilde het al jaren leegstaande snookercentrum aan Passage Riche wel aan de muziekvereniging verkopen. Bij een trouwe financiële steunpilaar klopte de harmonie met succes aan voor een hypothecaire lening en op 4 augustus 2015 werd gestart met het strippen van de zaal.
In voorbereiding op de juridische overdracht van het snookercentrum ontdekte Jack van Geel, voorzitter van de door de harmonie gevormde Stichting Muziekhuis Boxtel, dat de in 1923 opgerichte NV Concertgebouw feitelijk nog altijd bestaat. Navraag bij gemeente en kadaster leerde dat een smalle strook grond vóór de entree officieel nog altijd eigendom is van de vennootschap. Ook al was die vele decennia niet meer actief en zijn de personen, die het bestuur en de raad van commissarissen vormden, al lang overleden. En dus kun je spreken van een stukje niemandsland in Passage Riche.
Op zoek naar de rechtsopvolgers van de NV Concertgebouw kwam een notariële akte aan het licht. Daarin wordt beschreven dat in juni 1941 'koopman' Bernard Hendriks bij notaris Piet Mertens sr. verscheen. Voor 150 gulden verkocht hij een smalle strook grond van circa 15 vierkante meter aan de NV Concertgebouw, die werd vertegenwoordigd door de hierboven genoemde bestuursleden Prick, Van de Laar en Witteveen. Waarom dit gebeurde blijft onduidelijk.
Hendriks was eigenaar van het pand waar destijds kruideniersbedrijf Tafi was gevestigd en dat later bekend stond als café/restaurant Maison Van de Wetering en Central en nog later als bistro Le Marécage. Het horecapand, eigendom van drankenhandel De Leijer, is na enkele jaren leegstand afgelopen jaar volledig gerenoveerd. Onlangs startte er mediterraans restaurant Di Più. Na jaren klinkt er straks weer blaasmuziek aan Passage Riche. Nota bene op de plek waar in de jaren zeventig en tachtig de Gildenbondsharmonie repeteerde, krijgt Boxtel's Harmonie dankzij grote zelfwerkzaamheid van leden en financiële en materiële steun van velen, de beschikking over een fraaie accommodatie: Muziekhuis Boxtel.
