LEOPOLD MESSCHAERT EN THREES HARTMANNS NAAR ZAMBIA
'Graag iets doen voor arme medemens'
De vertrekdatum ligt ergens in januari van het volgend jaar, maar huisarts Leopold Messchaert en radiologisch laborant Threes Hartmanns uit Boxtel bereiden zich al intensief voor op een verblijf van twaalf maanden in Zambia. Het paar gaat op vrijwillige basis werken in het Saint-Francis Hospital in het afgelegen stadje Katete.
MARC CLEUTJENS
,,We gaan vast en zeker schrijnende dingen meemaken." Leopold (63) en Threes (62) kunnen zich nog geen goede voorstelling maken van de omstandigheden waarin ze na de jaarwisseling terecht zullen komen. Maar dat ze patiënten zullen aantreffen die in het rijke Nederland medisch prima te behandelen zijn en in de uithoeken van Zambia ernstig ziek worden of overlijden, staat vast. ,,Dat is een van de redenen waarom we deze stap met z'n tweeën zetten", licht Leopold toe. ,,Als we iets ergs meemaken, kunnen we dat ter plekke samen delen en bestaat er geen afstand."
OERWOUDEN
Leopold nam vorige week afscheid van de huisartsenpraktijk die hij 33 jaar geleden met studiegenoot, vakbroeder en vriend Joost van Liebergen opende in de vroegere villa van dokter Margry. Threes werkt momenteel nog als röntgenlaborant bij Diagnostiek voor U en legt haar werkzaamheden in december neer. ,,De wens om in een ontwikkelingsland te werken is er altijd geweest", vertelt Leopold, die tijdens zijn opleiding een co-schap doorliep in de jungle van Suriname. Hij vertelt graag over tochten door de oerwouden, waar nederzettingen alleen per boot bereikt konden worden en in dorpjes overnacht moest worden. ,,Ik was graag teruggegaan naar Suriname, maar de omstandigheden zijn er niet zo stabiel en het bleek lastig een geschikte plek te vinden."
Uitgezonden worden door Artsen zonder Grenzen was evenmin een optie omdat die organisatie geen 'koppeltjes' inzet in de brandhaarden van de wereld. ,,Als ik alleen had willen gaan, zou ik gekozen hebben voor een vluchtelingenkamp aan de Syrische grens of op Sicilië waar de bootvluchtelingen massaal aankomen. Maar we gaan heel bewust samen en kiezen dan wel graag voor een wat stabielere omgeving."
De keuze viel uiteindelijk op het Saint-Francis Hospital in Katete, een afgelegen stadje in het zuidoosten van Zambia. ,,Een ziekenhuis met zo'n 350 bedden dat een belangrijke functie heeft in een heel groot verzorgingsgebied", weet Leopold. ,,Verwacht hier geen kamers zoals in onze ziekenhuizen, maar zalen waar twintig of veertig patiënten op een zaal verblijven. Het schijnt dat zieke mensen soms dagen moeten lopen om het hospitaal te bereiken."
ONBEVOOROORDEELD
Zambia kwam in beeld dankzij columns van schrijfster Wieke Biesheuvel in tijdschrift Libelle. ,,Mijn zus wees me op die columns en zo zijn we op zoek gegaan naar meer achtergronden over het Saint-Francis Hospital", vertelt Threes. Nu de contacten zijn gelegd en de werkvergunningen worden geregeld, is het vertrek een stap dichterbij gekomen. ,,Ik verwacht er als radiologisch laborant aan de slag te kunnen gaan, al is nog niet duidelijk met welke apparatuur ik kan werken. Daarnaast ben ik ook beschikbaar voor ander vrijwilligerswerk."
Heel bewust hebben Leopold en Threes besloten om niet vooraf al een bezoek te brengen aan het ziekenhuis waar ze een jaar gestationeerd zullen worden. ,,In een tijdsbestek van pakweg twee weken kun je je toch geen goed beeld vormen van de situatie", denkt de voormalig huisarts. ,,Bovendien voelt het niet goed om vanuit het rijke westen op en neer te vliegen naar Zambia en even te gaan kijken hoe het daar is. We stappen er graag goed voorbereid maar ook onbevooroordeeld in."
Waar Threes als laborant aan het werk wil gaan, verwacht Leopold de eerste zes tot acht weken aan de slag te gaan als zaalarts. ,,In die omstandigheden leer ik de mensen kennen en maak ik kennis met de lokale taal. Nadien zal ik vaker in de polikliniek te vinden zijn." Daar krijgt de Boxtelaar te maken met ziekten die hij niet of nauwelijks meemaakte in zijn praktijk met Joost van Liebergen. ,,Ziekten die in dat deel van Zambia het meest voorkomen, zijn aids, malaria en tbc. Ik geloof dat ik ooit eenmaal iemand in de praktijk heb gehad die malaria had. Het laatste tbc-geval dateert van heel lang geleden..."
Leopold wil goed beslagen ten ijs komen en zal zich ondanks zijn kennis de komende maanden verder scholen op het gebied van tropische ziekten. ,,Voordeel is dat we in onze praktijk tien jaar lang een tropencentrum hadden waar reizigers ook vaccinaties konden halen. Ook al word ik geen tropenarts en ben ik als huisarts ook in Zambia vooral betrokken bij de eerste opvang en behandeling van patiënten, het is belangrijk om te willen blijven leren."
MISSIE?
Leopold en Threes krijgen veel positieve berichten nu duidelijk wordt dat ze zich een jaar lang gaan inzetten voor Afrika. Dat bleek tijdens de afscheidsreceptie die Leopold laatst hield, maar ook gewoon op straat. ,,Mensen vinden het een moedige stap, maar het is natuurlijk ook een uitdagend avontuur dat we graag zelf aangaan", glimlacht Threes. ,,We zien het niet zozeer als een missie", vult Leopold aan. ,,Wel vinden we het belangrijk dat we iets terug kunnen doen voor arme medemensen die niet zulke kansen hebben gekregen als wij. Want het is duidelijk dat je leven er vaak heel anders uitziet als je op het zuidelijk halfrond wordt geboren."
Dat de keuze nu is gemaakt, heeft te maken met de leeftijd die beiden hebben bereikt. ,,Deze stap kun je het beste aan het einde van je carrière maken, als je je nog gezond voelt", meent de oud-huisarts. En daar raakt hij een tedere snaar. Juist Joost van Liebergen, met wie Leopold 33 jaar een huisartsenpraktijk deelde in hartje Boxtel, werd twee jaar geleden ernstig ziek. De diagnose: ALS. ,,De ziekte van Joost doet ons beseffen dat we de kans moeten grijpen nu dat nog kan."
Met Threes is Leopold begaan met Joost. ,,Vorig jaar hebben we in de spiegeltent bij kasteel Stapelen een sponsordiner gehouden en hebben we met Joost een fietstocht gemaakt om geld in te zamelen voor de bestrijding van ALS. We zijn trots dat ons team samen met Joost de Mont Ventoux heeft kunnen beklimmen."
GEVANGENIS
Totdat het Boxtelse stel het vliegtuig pakt naar Zambia, blijft het in de regio werkzaam in de medische sector. Threes blijft nog even laborant, Leopold heeft zijn taak als huisarts neergelegd maar blijft als arts verbonden aan de penitentiaire inrichting in Vught. ,,Daar houd ik regelmatig spreekuur voor gedetineerden", vertelt hij. Die taak houdt op als de fraaie dorpswoning in de schaduw van de Sint-Petrustoren in hartje Boxtel tijdelijk verruild wordt voor een hutje vlakbij het Saint-Francis Hospital in Katete.
FOTO BOVEN: Leopold Messchaert en Threes Hartmanns vertrekken in januari voor een jaar naar Katete. Beide medici gaan als vrijwilliger werken in een ziekenhuis in het afgelegen Zambiaanse stadje. (Foto: Albert Stolwijk).