Voor Floris van den Berg gloort het zonlicht pas in augustus weer aan de horizon
100 dagen duisternis in ijzige Antarctische poolnacht
Lonneke Hoondert
Al twee maanden zit hij volledig in het donker. Op 2 mei genoten Floris van den Berg en zijn elf expeditiecollega's voor het laatst van de zon op Antarctica en pas in augustus zal het zonlicht zich weer boven de horizon laten zien. De poolnacht duurt liefst honderd dagen en dat valt de oud-Boxtelaar af en toe best zwaar. Daarnaast vriest het 80 graden. Een schril contrast met de zomerse avonden en warme temperaturen in Nederland.
Hoewel rond het middaguur bij helder weer de lucht aan de horizon al iets lichter en rood begint te worden, is het nog steeds pikkedonker op het Frans-Italiaanse onderzoekscentrum Concordia op de Zuidpool. Van den Berg doet daar een jaar lang onderzoek naar de effecten van het langdurige gebrek aan zuurstof en daglicht op het menselijk lichaam en de geest.
Nu de bemanning van de basis al twee maanden van daglicht verstoken is, merkt de expeditiearts dat dit in psychologisch opzicht toch zijn tol begint de eisen. ,,Mensen beginnen zich wat terug te trekken. Omdat iedereen voornamelijk binnen zit, worden kleine dingen aangegrepen om over te klagen", vertelt Van den Berg. ,,Dat negatieve, daar ben ik wel klaar mee."
Hoewel de onderzoeker geniet van zijn avontuur op Antarctica heeft ook hij het af en toe moeilijk met de maandenlange isolatie en duisternis. ,,Ik heb wel een dipje gehad hoor", biecht hij op. ,,Je zit lang opgesloten en er is weinig verandering. Ik merk dat ik toch wat meer prikkels nodig heb."
Inmiddels heeft Van den Berg weer wat meer energie en richt hij zich op zijn persoonlijke ontwikkeling. ,,Sinds een week ben ik Russisch aan het leren. Een mooie taal, maar ook een hele moeilijke." Daarnaast besloot de expeditiearts een boek te schrijven. ,,Het is nog maar een begin en of het ooit afkomt weet ik niet. Maar het is fijn om iets positiefs te doen en je ideeën van je af te schrijven. Het gaat over het begrip tijd en de beleving daarvan."
Isolatie
Het ontbeert Van den Berg op dit moment niet alleen aan zonnestralen op de Zuidpool. Al sinds februari, toen de laatste grote groep onderzoekers vertrok en er nog slechts twaalf mensen achterbleven, leeft de arts geïsoleerd op Concordia. Door de barre weersomstandigheden, zaterdag vroor het tachtig graden en was de gevoelstemperatuur -90, en de afgelegen ligging van het onderzoekscentrum is de basis negen maanden per jaar afgesloten van de buitenwereld. Ook in geval van nood zullen de twaalf expeditieleden het zelf op moeten zien te lossen.
Recent ging het op een andere onderzoeksbasis, het Admunsen-Scott researchstation, op Antarctica fout, toen twee bemanningsleden ernstig ziek werden. Hoewel het eigenlijk onverantwoord is grote afstanden te vliegen in de extreme weersomstandigheden op de Zuidpool, werd er toch overgegaan tot de gevaarlijke reddingsmissie. ,,Dat was heftig nieuws. Het is nu de derde keer dat ze op dat station een reddingsactie hebben moeten uitvoeren en dat is heel uitzonderlijk", zegt Van den Berg.
Bij Concordia hebben reddingswerkers nog nooit een poging tot repatriëring gedaan. ,,Maar dat komt ook omdat ons onderzoekscentrum nog onhandiger ligt qua locatie en ook nog eens veel hoger. Door de lage temperaturen en de duisternis zouden we hier ook geen landingsbaan kunnen maken." De expeditiearts maakt zich echter geen zorgen. ,,Dat heeft toch geen zin. We zijn met een klein clubje, dus dan is de kans op pech ook kleiner." Mocht er toch iets mis gaan, dan zal de basis pas in november weer bereikbaar zijn. ,,Maar misschien, als het mooi weer is, kan er bij echte nood wel een paar weken eerder een vliegtuig landen."
Ruimtereizen
Van den Berg werd door de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) geselecteerd om de studie naar het gebrek aan daglicht en zuurstof uit te voeren. Dat instituut is dan ook bijzonder geïnteresseerd in de resultaten van het onderzoek in het kader van bijvoorbeeld ruimtereizen naar Mars. Naast dat het op Concordia ijzig koud is, ligt het onderzoekscentrum op 4.000 meter hoogte. Daarom is het de enige plek ter wereld die gelijkenis vertoont met een ruimtereis naar Mars, waar astronauten ook maanden op zichzelf zijn aangewezen. Dat maakt het onderzoek levensecht. De avonturen van Floris van den Berg online volgen? Kijk op: www.wanderlustdoc.com.
FOTO BOVEN: Floris van den Berg doet onderzoek op Antarctica naar het effect van het gebrek aan zuurstof en daglicht op het menselijk lichaam. De ideale plek, want onderzoekscentrum Concordia ligt op 4.000 meter hoogte én kent een poolnacht van honderd dagen. Elke maand maakt hij scans van zijn been om de botdichtheid en het spiervolume te meten. (Foto links: Luciano Milano, foto rechts: Floris van den Berg).
