Liempds hallenhuis onthult historie na ingrijpende verbouwing
'De geschiedenis van Eikendaal is weer leesbaar...'
Lonneke Hoondert
,,Een paar maanden nadat we deze boerderij kochten, werd het een gemeentelijk monument", vertelt eigenaar Rik de Greef. Eikendaal 1 verwierf die status in 2014 omdat de hoeve historisch gezien uniek is wat betreft ligging en plattegrond. ,,En dankzij de verbouwing is die geschiedenis weer leesbaar geworden", glundert Dick Zweers van de monumentencommissie.
De voormalige boerderij die in 1914 aan de Liempdse Eikendaal door de familie Van den Boer werd opgetrokken, is afgelopen jaar ingrijpend verbouwd. De hoeve werd omgetoverd tot een modern juweeltje, maar ademt nog altijd een authentieke sfeer. Enerzijds is dat te danken aan architect Sibo de Man, die ook het nieuwe bezoekerscentrum van het Groot Duijfhuis ontwierp, anderzijds is het succes van de verbouwing te danken aan het oog voor detail van eigenaar De Greef en zijn vrouw. Het terugbrengen van karakteristieke elementen, zoals het originele antieke blauw-witte schoorsteentegeltje dat in de moderne schouw is verwerkt, het lampengat in de haard en de originele eikenhouten balken die nu in de woonkeuken schitteren, zorgen ervoor dat de boerderij, die in de volksmond Eikendaal wordt genoemd, weer een stuk van haar geschiedenis onthult.
Historie
De historie van Eikendaal gaat verder terug dan het huidige gebouw. ,,Eikendaal ligt op een verhoging en we kunnen aannemen dat de grond reeds in 1600 al zo hoog was. Voor de huidige hoeve stond er al een boerderij en die was voor die tijd erg groot", vermoedt Zweers. Familie Van den Boer heeft bij de bouw de plattegrond gehandhaafd van het eerdere bouwsel.
Eikendaal is te kenschetsen als een 'overgangstype'. ,,Het woongedeelte, met de voordeur aan de kopse kant, heeft alle kenmerken van een hallenhuis, oftewel een woonstalhuis, maar de stallen en de schuur zijn gebouwd zoals een Brabantse langgevelboerderij", licht Zweers toe. En dat is bijzonder, want volgens de monumentencommissie is het de enige monumentale boerderij die zij kennen met een dergelijke plattegrond. ,,Maar we weten jammer genoeg niet waarom."
In de jaren zeventig onderging Eikendaal al een ingrijpende verbouwing. ,,De hoeve was in de voor die tijd kenmerkende bouwtrant gerenoveerd. Verhogingen op onlogische plekken bijvoorbeeld. Ook was de oorspronkelijke indeling omgegooid. Het deed afbreuk aan de originele stijl van het huis", zegt De Greef.
In samenspraak met de architect besloot familie De Greef de plattegrond van de voormalige boerderij als uitgangspunt te nemen. ,,Daarbij hebben we gewerkt vanuit de vroegere gedachte: 'hoe dichter het vertrek bij de voordeur ligt, hoe chiquer'." Voor het woongedeelte zijn houten vloeren en plafonds gebruikt. De voormalige stal is verbouwd tot een woonkeuken met gietvloer. ,,Het achterste gedeelte, de vroegere schuur, heeft een traditionele vloer van straatklinkers. Daar hebben we gekozen voor grover stucwerk", vertelt De Greef. Ook aan het kleurenschema ligt een diepere gedachte ten grondslag. ,,Ik vind het schilderij 'de brieflezende vrouw' van Johannes Vermeer prachtig. Op de ossenbloedrode opkamer na zijn alle kleuren in huis te herleiden tot dit doek."
Vooroordeel
Waar de meeste huiseigenaren op zien tegen het verbouwen van een pand met monumentenstatus, twijfelde De Greef geen moment. ,,Hiervoor bewoonden wij ook al een monument. Op een paar details na keurde de commissie onze bouwplannen bijna direct goed." Hoewel veel mensen denken dat je in een monument nog geen spijker in de muur mag slaan, is dat niet het geval, stelt Zweers. ,,Als commissie willen we een monument zo goed mogelijk doorgeven aan de volgende generatie. De geschiedenis van het bouwwerk moet tot recht komen en daar letten we op. Het helpt als de eigenaar affiniteit met historie heeft. Eikendaal is wat dat betreft een schoolvoorbeeld."
Zaterdag 10 september is het Open Monumentendag en wordt 's ochtends de Sluitsteen uitgereikt, de tweejaarlijkse Boxtelse monumentenprijs. 's Middags is het publiek in Boxtel welkom in de Heilig Hartkerk, Villa Nimrod aan de Clarissenstraat en boerderij De Halfgang op Onrooi. In Liempde zijn de boerderij aan Eikendaal 1 en het Groot Duijfhuis toegankelijk. In Lennisheuvel stelt de vroegere herberg Den Eijngel de deuren open. Brabants Centrum belicht de monumenten in een artikelenreeks.
FOTO'S BOVEN: Het interieur van de woonboerderij aan Eikendaal 1 werd afgelopen jaar van binnen ingrijpend verbouwd. De bouwplannen van Rik de Greef (links) werden destijds toegejuicht door de monumentencommissie met onder andere Dick Zweers (rechts). (Foto's: Albert Stolwijk (links) en Peter de Koning).
