OP WEG NAAR MONUMENTENDAG - DEEL 2: EEN KIJKJE IN DE HEILIG HARTKERK
'Laatste kans op uniek kijkje in neogotische kerk'
MARIËLLE WIJFFELAARS
Een gezellige 'ons-kent-ons'-kerk. Zo omschrijft bestuurslid Frans van de Berk van de Heilig Hartparochie in Boxtel de voormalige Heilig Hartkerk. De neogotische kerk middenin de wijk Breukelen werd anderhalf jaar geleden aan de eredienst onttrokken, maar is nog volledig ingericht en intact. Tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 10 september kunnen belangstellenden een kijkje nemen in het rijksmonument dat diverse prachtige objecten herbergt. En misschien is het wel de laatste keer dat de Heilig Hartkerk in volle glorie te bewonderen is...
Het zou Sanne de Koning - lid van de Monumentencommissie - niet verbazen als de Heilig Hartkerk tijdens deze Open Monumentendag voor het laatst te zien is. Nu de kerk uit 1900 aan de eredienst is onttrokken, wordt langzaamaan interesse getoond voor de inventaris. Verschillende parochies hebben belangstelling geuit voor de beelden en het altaar. De Koning: ,,Als het kerkgebouw een nieuwe eigenaar krijgt, moeten sowieso de religieuze uitingen verdwijnen. Dat is een eis die het bisdom 's-Hertogenbosch stelt. Ze overleggen hierover met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en maken een inventarisatie van alle rijksmonumentale spullen uit de kerk. Want die mogen uiteraard niet verloren gaan."
PERSOONLIJK TINTJE
De Heilig Hartkerk is een rijksmonument evenals de naastgelegen pastorie. Voorts zijn er enkele graven die een aparte monumentale status hebben en ook delen van de inventaris maken dat de Heilig Hartkerk een hoge historische waarde heeft. ,,Een aantal kerkbanken is nog origineel, net als het hoofdaltaar", licht Van de Berk toe. De Koning vult aan: ,,Maar ook de kruiswegstatie en de prachtige glas-in-loodramen maken van de kerk een rijksmonument."
Die glas-in-loodramen en de kruiswegstatie van de Heilig Hartkerk zijn uniek. In de afbeeldingen zijn namelijk bouwpastoor Frans Eras en zijn familie te zien. ,,Het geeft de kerk een heel persoonlijk tintje", vindt Van de Berk. De eerste steen voor de Heilig Hartkerk in de wijk Breukelen werd in 1900 gelegd na een jarenlange wens voor een tweede kerk in Boxtel. In de laatste jaren van de negentiende eeuw werd Boxtel een groter knooppunt, onder meer door de spoorverbindingen
met omliggende steden waardoor ook ondernemingen zich in Boxtel vestigden. Dat zorgde voor meer inwoners in de wijk Breukelen. Ook de boerengemeenschap rond Boxtel maakte zich al langer hard voor een tweede kerk. Van de Berk: ,,Het duurde lang voor het bisdom gehoor gaf aan deze wens, want men was bang dat er concurrentie zou ontstaan met de huidige Sint-Petrusbasiliek. Maar de twee parochies hebben altijd in goede harmonie naast elkaar kunnen bestaan."
NOOIT KLAAR
Als bouwpastoor werd Frans Eras aangesteld, die zelf verantwoordelijk was voor het kapitaal dat nodig was om de Heilig Hartkerk te realiseren. De grond werd geschonken door een van de parochianen en in 1900 kon de bouw van start gaan. Voor het ontwerp van het gebouw werd Casper Fransen aangetrokken, een leerling van de bekende architect Pierre Cuypers. Zijn typerende neogotische stijl maakt dat de kerk een hoge monumentale waarde heeft. ,,De Heilig Hartkerk is nooit helemaal klaar geweest", licht De Koning toe. ,,Er waren plannen voor een grote toren, maar deze is nooit gebouwd."
Hoewel de Heilig Hartkerk uit de eredienst is onttrokken, is er van achterstallig onderhoud geen sprake. Nog altijd zorgen vele vrijwilligers ervoor dat zowel het kerkgebouw als de inventaris er nog goed uitzien. De Koning: ,,Mensen hebben echt hart voor deze kerk en dat is typerend voor de sfeer die er altijd heeft gehangen. Je zou er bij wijze van spreke morgen een eucharistieviering kunnen houden, alles is nog intact." Van de Berk vult aan: ,,Dat is vooral ook te danken aan de pastoors die zich altijd hebben ingezet voor deze kerk. Zoals wijlen pastoor De Jong altijd zei: 'eerst de kerk, dan de pastorie'. En zo hoort het ook."
FLUISTEREN
Tijdens de Open Monumentendag kunnen belangstellenden een kijkje nemen in de Heilig Hartkerk. De Koning en Van de Berk raden bezoekers aan de beelden, kruiswegstatie en glas-in-loodramen zeker niet over te slaan. ,,Maar ook de banken zijn prachtig in al hun eenvoud", vindt het tweetal. De Koning: ,,Tijdens de opvoering van Jesus Christ in Concert in het kerkgebouw, viel me op dat er nog steeds veel respect is voor de kerk. Mensen gaan spontaan fluisteren als ze binnenkomen. Prachtig dat het gebouw nog steeds deze invloed heeft op bezoekers."
Of het de laatste keer zal zijn dat de Heilig Hartkerk in volle glorie te zien is? Van de Berk en De Koning denken van wel. ,,Welke functie het gebouw ook krijgt, de religieuze uitingen zullen verdwijnen. Hopelijk grijpen veel Boxtelaren de kans op een laatste blik in de kerk."
Zaterdag 10 september is het Open Monumentendag en wordt 's ochtends de Sluitsteen uitgereikt, de tweejaarlijkse Boxtelse monumentenprijs. 's Middags kan het publiek zes monumenten bezoeken; Brabants Centrum belicht ze in een tweewekelijkse artikelenreeks. Sanne de Koning van de monumentencommissie ontvangt belangstellenden in de Heilig Hartkerk. Daarnaast is publiek in Boxtel welkom in Villa Nimrod aan de Clarissenstraat en boerderij De Halfgang op Onrooi. In Liempde zijn de boerderij aan Eikendaal 1 en het Groot Duijfhuis toegankelijk. In Lennisheuvel stelt de voormalige herberg Den Eijngel de deuren open.
