PODIUM BOXTEL TWEEMAAL VOL VOOR 'TALENT OP DE VLUCHT'
Zout water, metafoor voor de dood...
Waar zijn we nu?
Wanneer zijn we er?
Honger...
Dorst...
MARC CLEUTJENS
Zachtjes wiegen de acteurs van Fada Theatre op en neer, van links naar rechts, Ze verbeelden hun tocht over de Middellandse Zee, in gammele bootjes, zonder eten, zonder water. Een voor een vertellen ze een verhaal over een belevenis in Syrië. Hun eigen verhaal soms, aangrijpend en heftig. ,,De wereld ziet wat er gebeurt, maar niemand doet iets. Iedereen heeft katoen in de oren, het wordt tijd dat die proppen verwijderd worden."
Ahmad al-Herafi (kleine foto) en Ramez Basheer staan aan de wieg van Fada Theatre, de groep acteurs die bestaat uit gevluchte Syrische mannen die elkaar ontmoetten in een asielzoekerscentrum in Alphen aan den Rijn en het verhaal over hun land en hun vlucht, met alle gevolgen van dien, willen vertellen. Politiek bedrijven willen ze niet. ,,We zijn kunstenaars, geen politici", vertelt Ahmad na afloop. ,,Wij begrijpen de politiek niet, politici zijn in feite geen mensen."
Met 'Talent op de Vlucht' laten Ahmad en Ramez, die in Syrië sinds 2008 theatervoorstellingen verzorgden en vorig jaar vluchtten voor de oorlog, zien welke verschrikkingen hun moederland is overkomen. De voorstelling begint met schokkende beelden die in eerste instantie laten zien hoe mooi en rijk Syrië is, maar hoe het land inmiddels door oorlogsgeweld wordt verscheurd. ,,En verwoest", zegt Ramez. ,,Zeven miljoen mensen zijn gevlucht, een half miljoen mensen is dood." Filmfragmenten tonen beelden van Homs, gemaakt met een drone. De stad ligt in puin.
ECHT GEBEURD
Honger en vooral dorst zijn de rode draad van de voorstelling waarin de acteurs laten zien hoe ze tijdens de gevaarlijke overtocht naar het veilige Europa een gebrek bestond aan voedsel en vooral drinkwater. ,,Iedereen weet dat je geen zout zeewater moet drinken omdat je dan dood gaat", legt Achmad uit. ,,We gebruiken zout water als een metafoor om de dood in Syrië te verbeelden." Als aan het slot een van de vluchtelingen zout water drinkt en ter aarde stort, is dat een beeld dat blijft hangen.
Tijdens 'Talent op de Vlucht' vertellen alle acteurs hun levensverhaal. Het zijn verhalen die ze hebben opgetekend in het asielzoekerscentrum in Alphen aan den Rijn waar de mannen uit Damascus, Homs, Aleppo en al die ander steden verbleven. ,,Maar sommige verhalen zijn ook echt gebeurd en hebben we zelf meegemaakt", vertelt Ahmad.
Hij vervolgt: ,,Die tandarts die zijn eigen kindje moest begraven, doet mee in ons theatergezelschap. Een ander is getrouwd met een christelijke vrouw en heeft haar al lang niet meer gezien. Een van ons weet al jaren niet meer waar zijn broer is en of hij nog leeft."
GEMARTELD
Hoewel in het Arabisch en slechts ondersteund door enkele tekstregels op een beeldscherm, maken de verhalen diepe indruk. Over de voetballer die een droom uiteen ziet spatten, over een student die zijn toekomst in duigen ziet vallen als de oorlog uitbreekt, over de dove man die wordt gemarteld. En anderen die gevangen worden genomen door IS en worden gemarteld. ,,Jullie kunnen genieten van de schilderijen van Vincent van Gogh. Als wij alleen maar denken aan boeken van een schrijver, worden we al opgepakt", zegt een van de acteurs.
Na de voorstelling mag het publiek vragen stellen aan Ahmad, Ramez en al die andere mannen. Het is ontwapenend om te zien dat ze na zo'n heftige voorstelling een brede lach op hun gezicht kunnen laten zien. ,,Weet hoe dat komt", vertelt een van hen later in de foyer. ,,Dat komt omdat we hier gelukkig zijn en ons veilig voelen. We hebben nu vijftien dagen een verblijfsstatus en mogen in elk geval vijf jaar in Nederland blijven. Dan kun je toch alleen maar lachen."
ONTWAPENEND
Samen vertellen de acteurs van Fada Theatre het verhaal van Syrië, ooit een rijk land, nu een speelbal in een conflict dat geen winnaars kent. In Nederland grijpen ze hun kansen en willen ze ambitieus aan de slag, iets maken van hun jonge leven. Zo beklemmend als de voorstelling soms was, zo ontwapenend was het voorstelrondje na afloop waar de acteurs zich allemaal - in het Nederlands - voorstelden en vertelden welke beroepen ze hebben of dromen ze najagen: ict'er, bedrijfskundige, civiel technicus, advocaat, kapper, acteur, regisseur, geluidstechnicus. De zaal - nog met een brok in de keel - barst in lachen uit als de tandarts in het gezelschap zich introduceert: ,,Ik ben tandarts." Zingend: ,,Het is altijd lente in de ogen van... "
Maar de oorlog is dichtbij, de arm van het regime reikt ver. Om veiligheidsredenen mag het publiek geen films, foto's of geluidsopnamen maken om het leven van familieleden van de Syrische acteurs niet in gevaar te brengen. Dat brengt iedereen terug naar de bittere realiteit... De foto's bij dit artikel zijn tijdens de voorstelling gemaakt, maar vooraf gescreend. Daarmee wordt voorkomen dat de spelers of hun familieleden in Syrië gevaar lopen.
FOTO BOVEN: Beeld van de voorstelling 'Talent op de vlucht'. (Foto's: Daisy Renders).
