GROTE DELEGATIE UIT HOOGSTRATEN TE GAST IN BOXTEL
Vlaamse vendeliers in bloedprocessie
HENK VAN WEERT
Al enkele jaren proberen de organisatoren van de jaarlijkse Heilig Bloedprocessie het programma te verbreden. Rondom de historische ommegang worden activiteiten gehouden om het publiek te verleiden langer in Boxtel te blijven op de zondag na Pinksteren. Deze keer zijn de zogeheten Gelmelzwaaiers uit Hoogstraten te gast. Zij lopen niet alleen mee in de kleurrijke stoet, maar verzorgen na afloop ook een demonstratie op de Markt.
De Gelmelzwaaiers hebben wereldwijd een reputatie opgebouwd in het synchroon vendelen. Hun deelname is niet de enige inbreng vanuit Hoogstraten aan de Boxtelse processie. Er komt een afvaardiging van elf personen uit de Vlaamse stad onder aanvoering van burgemeester Tinne Rombouts; die delegatie loopt net als de vendelzwaaiers mee in de stoet. Rombouts opent samen met haar Boxtelse ambtsgenoot Mark Buijs aan het einde van de middag een expositie met werken van de Vlaamse schilder Alfred Ost (1884-1945), die veel taferelen van de bloedprocessie in Hoogstraten vastlegde. Hij maakte veelal met waterverf ingekleurde pentekeningen.
De tentoonstelling is tot 10 juli te zien op de eerste verdieping van MuBo: op de afdeling waar ook de devotionalia uit het voormalige collectie van Ben van der Ven is te zien. Bovendien wordt daar het uit 1880 daterende processievaandel geëxposeerd dat is gerestaureerd door Irene Pineda en Erna Verstraete en voor het eerst sinds drie jaar weer meegedragen wordt in de stoet.
PEROSI-MIS
Net als andere jaren start de Heilig Bloedviering om 10.30 uur met een hoogmis in de Sint-Petrusbasiliek. Daar treedt niet alleen het Sint-Petruskoor op, maar ook een vocale projectgroep die onder leiding van Kees Doevendans de driestemmige mis van Perosi uitvoert. In 2014 klonk die ook al: toen werd herdacht dat negentig jaar eerder één van de twee bloeddoeken vanuit Hoogstraten naar Boxtel werd teruggebracht. Het middeleeuwse altaarlinnen uit de Boxtelse Sint-Petrus werd in de Vlaamse stad bewaard na de Vrede van Münster (1648) waarbij het katholieke geloof in deze streken in de ban werd gedaan. Het leidde ertoe dat tot op heden ook in Hoogstraten het Boxtelse bloedwonder wordt vereerd; daar trekt zelfs tweemaal een processie door de straten.
De twee doeken bevatten minuscule rode vlekken: restanten van de witte wijn die priester Eligius van den Aker ergens vóór 1380 morste. Voor gelovige katholieken eeuwenlang een teken dat de miswijn tijdens de consecratie daadwerkelijk verandert in het bloed van Christus. Een pauselijke afgezant gaf in 1380 schriftelijk toestemming om de relieken eenmaal per jaar aan het gelovige volk te tonen. Eeuwenlang trokken pelgrims om Drievuldigheidszondag naar Boxtel om het Heilig Bloedwonder te herdenken. De bedevaarten legden de Boxtelse gemeenschap geen windeieren: de imposante basiliek is er tot op heden het tastbare resultaat van.
VEGETARISCHE NONNEN
Vanaf 15.00 uur trekt de Heilig Bloedprocessie zondag 22 mei door de Boxtelse straten. Mits het weer geen roet in het eten gooit, zoals vorig jaar het geval was. Toen werd de ommegang vlak voor vertrek ontbonden omdat de kostbare historische kleding niet wordt blootgesteld aan de regen. De ruim vijfhonderd deelnemers die zich in de Sint-Petrusschool hadden verkleed en laten grimeren, konden zich weer in hun dagelijkse kleding hijsen.
Nu hoopt het bestuur van de Heilig Bloedstichting op betere weersomstandigheden, meldden de bestuursleden Christ van Eekelen en Hans van Liempt deze week. In het verleden brachten ze nog wel eens een worst naar het klooster van de zusters clarissen in Megen. Een beproefde methode om goed weer af te smeken. ,,Maar een worst offeren, helpt niet meer", grinnikt Van Liempt. ,,De nonnen zijn vegetarisch geworden en accepteren alleen nog kaas en fruit..."
SLOTPLECHTIGHEID
Na afloop van de processie, die wordt begeleid door de Gildenbondsharmonie en het gilde Sint-Barbara & Sint-Joris, vindt rond 16.15 uur in de Sint-Petrusbasiliek de slotplechtigheid plaats. Die wordt opgeluisterd met orgelspel door Tommy van Doorn en seniorenorkest Buchestelle.
Mocht de processie vanwege slecht weer worden afgelast, is de plechtigheid in de kerk om 15.30 uur. Om 16.45 uur is de vendeldemonstratie door de Gelmelzwaaiers uit Hoogstraten op de Markt. Om 17.30 uur wordt de expositie met werken van Alfred Ost geopend in museum MuBo aan de Baroniestraat.
FOTO BOVEN: Het synchroon vendelen door de Gelmelzwaaiers uit Hoogstraten is wereldberoemd. Zondag 22 mei doen zijn mee aan de Heilig Bloedprocessie in Boxtel. (Foto: Jos van de Kieboom).
PATER HANS DE VISSER HOUDT LEZING OVER HEREN VAN MERHEIM
Boxtelse Cantorij zingt op Bloedmirakelse Avond
In aanloop naar de Heilig Bloedprocessie op de zondag na Pinksteren vindt woensdagavond 18 mei opnieuw een zogeheten Bloedmirakelse Avond plaats. Pater Hans de Visser, ook actief als amateur-historicus, houdt een lezing en neemt zijn luisteraars mee terug in de tijd. Naar de jaren dat de adellijke familie Van Meerheim kasteel Stapelen bewoonde, de tijd dat het Heilig Bloedwonder zou hebben plaatsgevonden. De Boxtelse Cantorij zorgt voor de muzikale omlijsting in het protestantse kerkje aan de Clarissenstraat.
Pater De Visser is onder meer auteur van het enkele jaren geleden verschenen boek 'Boxtel, een heerlijkheid tussen twee heren'. Daarin beschrijft hij de Boxtelse geschiedenis tussen circa 1100 en 1652. Tijdens zijn lezing stelt De Visser drie leden uit de familie Van Meerheim aan het publiek voor. Diederick I van Meerheim voorkomt dat Boxtel wordt meegesleurd in een strijd rond de erfopvolging in het hertogdom Brabant door als leenman hulde te bewijzen aan de Roomse keizer in Praag. Hierdoor verwerft de heerlijkheid zich een status aparte in het hertogdom.
Diedericks zoon Willem (1351-1420) schrijft naar paus Urbanus VI om het bloedwonder te erkennen en reist in juni 1380 naar de gezant van de kerkvorst in Frankfurt waar hij een oorkonde ontvangt waarin is vastgelegd dat de bloeddoeken jaarlijks aan het gelovige volk mogen worden getoond. Vanaf dat moment vaart Boxtel wel bij de jaarlijkse Heilig Bloedprocessie die veel geld in het laatje brengt. De zoon van Willem, Diederick II (overleden in 1435), groeit uit tot een invloedrijk man in Brabant en ontvangt voor zijn diensten het leengoed Liempde.
BLOEDJAAR HOOGSTRATEN
De Bloedmirakelse Avond wordt naast de lezing van pater De Visser ingevuld met veelal middeleeuwse muziek die wordt uitgevoerd door de Boxtelse Cantorij onder leiding van Wil Barten. Het koor was afgelopen zondag te gast in het Vlaamse Hoogstraten, de plek waar de twee Boxtelse bloeddoeken eeuwenlang werden bewaard na de reformatie en waar nog altijd een van de relikwieën wordt vereerd. De zanggroep gaf een concert in de plaatselijke Sint-Katharinakerk bij de afsluiting van het Bloedjaar en het afscheid van Johan Ooms die zich dertig jaar inzette voor de Heilig Bloedstichting in Hoogstraten.
STAANDE OVATIE
,,We vertolkten een programma met motetten uit de Engelse renaissance die toepasselijk zijn voor de periode rond Hemelvaartsdag en Pinksteren. Ook klonken werken die betrekking hebben op het Boxtelse bloedwonder. Om de band tussen Boxtel en Hoogstraten te versterken zongen we ook de litanie van Sint-Katharina, die ik speciaal voor deze gelegenheid componeerde. Het koor zong zuiver en geïnspireerd, mede dankzij de mooie ruime akoestiek van de kerk in Hoogstraten en de orgelbegeleiding door Gerard Habraken", blikte Barten deze week terug. Het optreden oogstte een staande ovatie. Tijdens het optreden komende woensdag in Boxtel klinken zestien muziekstukken.
De Bloedmirakelse Avond in de protestantse kerk aan de Clarissenstraat begint woensdag 18 mei om 20.15 uur. Toegangskaarten kosten 8,50 euro.
FOTO RECHTS: De Boxtelse Cantorij poseerde na afloop van het optreden in de Sint-Katharinakerk van Hoogstraten voor een groepsportret. Het koor staat onder leiding van de in Deurne woonachtige Boxtelaar Wil Barten. Hans van Liempt en Jos Vervoort zingen mee in het gezelschap dat woensdag 18 mei is te beluisteren tijdens de Bloedmirakelse Avond. (Foto: Boxtelse Cantorij).
