HEEMKUNDE BOXTEL 75 JAAR (2)
Palmzondag werd in Boxtel al in 1600 gevierd
Heemkunde Boxtel exposeert ter gelegenheid van haar 75-jarig bestaansjubileum in museum MuBo. Onder de titel Markante Boxtelaren is de expositie tot en met 10 april elke zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur te bezoeken. In een artikelenserie besteedt Heemkunde Boxtel in samenwerking met Brabants Centrum de komende weken aandacht aan een reeks onderwerpen die aansluit bij de tentoonstelling. Deze week deel 2: de geschiedenis van de Palmpaasoptocht.
MARIANNE DE MAN
De historie van Palmpasen gaat ver terug. Uit archiefstukken van de Sint-Petruskerk blijkt dat al rond 1600 kinderen op Palmzondag met palmtakken door de kerk liepen. Zij zongen daarbij de Latijnse lofzang Gloria Laus en kregen in ruil daarvoor een traktatie. De optocht uit die tijd was symbolisch voor de intocht van Jezus in Jeruzalem; toen hij gezeten op een ezel door de menigte werd toegejuicht. Een puur katholieke achtergrond dus.
Geleidelijk ontstond een vermenging met het folkloristische feest rond de meiboom, waarmee de lente werd begroet. De palmtak veranderde in een met bonte slingers en lekkernijen versierde stok met zijtakken. Volgens goed gebruik werd een klein palmtakje onder het broodhaantje gestoken.
PALMESTOK
Al tijdens de eerste bijeenkomst van de heemkundeleden, in maart 1941, wisselde men van gedachten over het inmiddels in Boxtel verdwenen palmpaasgebruik. Meteen na de heroprichting, begin 1945, hield voorzitter Piet Dorenbosch een lezing over oude volksgebruiken, waarbij ter illustratie een 'Boxtelse palmestok' werd getoond.
Men bekeek of en in welke vorm de palmpaasstok als volksgebruik in ere kon worden hersteld, waarbij het plan werd opgevat om de palmpaasstok in de etalages van de plaatselijke bakkers tentoon te stellen.
Wellicht is de naoorlogse distributie en voedselschaarste voor de Heemkundekring aanleiding geweest om zich in 1946 te verdiepen in de 'Brabantse eetgewoonten' waarbij het onderzoek zich uiteraard toespitst op Boxtel en omgeving. Daarbij stelt men vast dat de Boxtelse koningsringen, die eertijds de palmpaasstok sierden, grote gesuikerde krakelingen waren die omstreeks de eeuwwisseling voor 60 cent per pond werden verkocht.
EERSTE OPTOCHT
In 1948 zijn het enkele jeugdverenigingen, waaronder de welpen, die, daartoe gestimuleerd door de Heemkundekring, een bescheiden palmpaasviering houden. Maar tot een openbare optocht komt het vooralsnog niet. Dat gebeurt pas in 1960, als de Heemkundige Studiekring voor Boxtel en omgeving van gemeentewege officieel toestemming krijgt tot het organiseren van een openbare Palmpaasoptocht.
Op 10 april van dat jaar trekt voor het eerst een kleurrijke stoet door Boxtel, waarin kinderen meelopen met een feestelijk versierde palmpaasstok, getooid met koningsringen en een haantjepik. Daarmee is een oude traditie op initiatief van de Heemkundige studiekring in ere hersteld en is dit stukje volkscultuur tot op de dag van vandaag een van de hoogtepunten op de plaatselijke activiteitenkalender.
FOTO ONDER: Piet Dorenbosch stond aan de wieg van de Palmpaasoptocht. De eerste ideeën werden in 1941 uitgewerkt, maar de eerste optocht was in 1960. Op de ongedateerde foto is Dorenbosch te zien te midden van een groot aantal deelnemers. (Archieffoto Brabants Centrum).