GER VAN DEN OETELAAR SCHRIJFT BOEK OVER BOXTELSE KARTUIZERS
'Hoeve Goorestraat, fraai als een opgelapte broek'
MARC CLEUTJENS
Enkele maanden nadat Ger van den Oetelaar een lijvig boek publiceerde over de landgoederen Velder en Heerenbeek, rolt volgende maand een nieuwe publicatie van de drukpers. De Liempdenaar heeft zich andermaal verdiept in de geschiedenis van de kartuizer monniken in deze regio en ontrafelde de historie van enkele kartuizerhoeven in de buurtschap Kleinder Liempde in Boxtel. Ook beschrijft hij het leven en de roeping van drie in Boxtel geboren en getogen kartuizers: Toon Pijnenburg en de broers Jan en Kees Peijnenburg.
De kartuizers stichtten hun klooster Sinte Sophia van Constantinopel in 1466 in Olland en tot hun vertrek uit de Meierij in 1659 bewoonden de monniken meerdere plekken, ook in kasteel Stapelen in Boxtel en in een klooster te Esch. Daarnaast bezaten de kartuizers landerijen in plekken die nu bekend zijn als Kasteren en De Geelders en verpachtten ze boerderijen, ook in Boxtel. Het is juist die Boxtelse kartuizerhistorie die Van den Oetelaar gedetailleerd voor het voetlicht brengt in het boek dat 17 maart wordt gepresenteerd.
In zijn boek belicht de auteur de ontstaansgeschiedenis en de ontwikkeling van de kartuizerhoeven aan de Goorestraat in de buurtschap Kleinder Liempde. Deze hoeven werden in de 15e en 16e eeuw door rijke inwoners van de Meierij geschonken aan de kartuizers en fungeerden als pachtboerderij. ,,De pachters die er woonden moesten geld en goederen aan het klooster geven omdat de kartuizers zelf niet in hun levensonderhoud konden en wilden voorzien", vertelt Van den Oetelaar. ,,De kartuizerorde is voor de buitenwacht een hele strenge orde, maar de monniken zelf zien dat anders. Hun sobere levenswijze waarin gebed en studie centraal staan, brengt ze het dichtst bij God."
BOUWHISTORIE
Tot de kartuizers - na tal van gewelddadigheden en overvallen zoals de Beeldenstorm - in de 17e eeuw besloten om deze contreien te verlaten en zich te vestigen in Antwerpen, waren de Boxtelse kartuizerhoeven belangrijk om de monniken te voorzien van voedsel. Tal van gewassen werden naar het klooster gebracht, ook was sprake van veeteelt en werden schapen gehouden voor de wolproductie. Dankzij rijke archiefcollecties slaagde Van den Oetelaar erin het leven van de bewoners op deze boerderijen te reconstrueren, inclusief stamboom.
Uniek is de wijze waarop de auteur er met hulp van John van Lierop in geslaagd is de bouwhistorie van de grootste kartuizerhoeve aan de Goorestraat in beeld te brengen. Deze hoeve werd in 2013 door brand verwoest; inmiddels heeft de familie Peijnenburg die er woont een nieuwe boerderij op deze plek gebouwd. ,,Het onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat de hoeve door de eeuwen heen steeds is veranderd. Er is gesloopt, bijgebouwd, veranderd. En dat is mooi! Een boerderij is op z'n mooist als het een opgelapte broek is. En dat was hier het geval." De auteur achterhaalde dat de hoeve ergens na 1507 gesticht moet zijn.
TOEVAL
Opvallend is dat Van den Oetelaar tijdens zijn onderzoek stuitte op enkele Boxtelse kartuizers die in de 20e eeuw toetraden tot deze kloosterorde. ,,Wat heel toevallig is, is dat deze kartuizers allemaal nauw verbonden waren aan de kartuizerhoeven aan de Goorestraat. Puur toeval, maar wel héél opmerkelijk", lacht de Liempdenaar. In zijn boek beschrijft hij het leven van de broers Jan en Kees Peijnenburg, die beide geleefd hebben op de hoeve aan de Goorestraat 1 en waar nog steeds familie woont. Daarnaast vertelt Van den Oetelaar over het leven van Toon Pijnenburg, die eveneens toetrad tot de kartuizerorde en prior was van een klooster in Calabrië en daarmee dus leiding gaf aan deze kloostergemeenschap.
Curieus is dat de Boxtelse gemeenschap in de naoorlogse jaren nadrukkelijk betrokken is geweest bij plannen om in Nederland een kartuizerklooster te stichten. De Stichting Dionysius de Kartuizer was van 1944 tot 1978 actief en telde op het hoogtepunt ruim zeshonderd Boxtelse donateurs, die met hun bijdragen een duit in het zakje deden om een Nederlands kartuizerklooster te kunnen bouwen. De stichting kocht zelfs grond in Tubbergen, maar een klooster werd nooit gerealiseerd. In 1978 ging de stichting ter ziele. Een van de donateurs was stichting Brabants Centrum, destijds gehuisvest in de woning van de familie Van Amelsvoort aan de Molenstraat. En daar ligt een link met kartuizers: Toon Pijnenburg, later bekend als Dom Willibrord, was een zoon van bakker Pijnenburg die eveneens was gehuisvest aan de Molenstraat...
