HEEMKUNDE BOXTEL VIERT JUBILEUM MET BOEK, EXPOSITIE ÉN VERNIEUWINGSDRANG
'Altijd geëngageerd, nooit politiek gekleurd'
MARC CLEUTJENS
De barricaden heeft Heemkunde Boxtel nooit beklommen. Maar de kring die komend voorjaar het 75-jarig bestaansjubileum viert, heeft zich altijd bekommerd om het behoud van historisch erfgoed in Boxtel. En blijft dat ook de komende jaren doen, naast de bestudering van de lokale geschiedenis die met zoveel mogelijk inwoners gedeeld zal worden. ,,Als je prachtige informatie weet bloot te leggen over de Slag om Boxtel, moet je die delen met de hele gemeenschap", betoogt voorzitter Dik Bol.
Nieuwe dingen bedenken. Zo zou de missie van Heemkunde Boxtel anno 2016 het beste omschreven kunnen worden. Natuurlijk wordt uitgebreid stilgestaan bij het eigen verleden, maar meer nog wil de in 1941 door Piet Dorenbosch opgerichte 'Heemkundige Studiekring voor Boxtel en Omgeving' op innovatieve wijze bijdragen aan onderzoek naar en verspreiding van historische wetenswaardigheden over Boxtel. Om de vernieuwingsdrang te onderstrepen, is de aloude naam uitgekleed. ,,Eerder namen we al afscheid van het woord 'studie', nu hebben we ook het woord 'kring' geschrapt", vertelt Bol. ,,Met Heemkunde Boxtel hebben we een pakkende naam die bovendien makkelijker is in het online verkeer."
LEDENWERVING
Heemkunde Boxtel is de oudste heemkundevereniging van Noord-Brabant en telt ongeveer 130 leden. Het jubileumjaar wordt gebruikt om dat ledenaantal te vergroten. Onder meer door nieuwkomers te trakteren op een nieuwe uitgave waarin wordt teruggeblikt op driekwart eeuw lokale geschiedvorsing, maar ook op een stamboom van de heren van Boxtel. Het aantal activiteiten blijft onverminderd groot. Naast maandelijkse lezingen in zaal De Adelaar - al vele jaren het thuishonk - worden excursies gehouden en zijn werkgroepen actief, onder meer op het gebied van fotografie en archeologie.
Terugkijken naar 75 jaar Heemkunde Boxtel constateert de voorzitter dat zijn vereniging een duidelijke plek in het maatschappelijk speelveld heeft gevonden. De leden vormen een doorsnee van de bevolking en behoren niet louter tot de notabelen, zoals dat vroeger het geval was. ,,Op zich wijken onze huidige doelstellingen niet af van de oorspronkelijke missie", vult bestuurslid Christ van Eekelen aan. ,,De kring werd in 1941 opgericht als antwoord op maatregelen van de bezetter, die tradities en gebruiken naar Duits model wilde kneden. Na een oproep werden in tal van Brabantse dorpen heemkundekringen opgericht om het erfgoed te koesteren."
VRAAGBAAK
Waar Heemkunde Boxtel vroeger vooral voor de eigen leden actief was, is de kring nu een vraagbaak voor iedereen. ,,We doen aan publieksvoorlichting, dragen een steentje bij aan het toerisme en praten mee met tal van organisaties over behoud en versterking van ons erfgoed", zegt voorzitter Bol. ,,Vooral de laatste jaren hebben we de accenten nadrukkelijk verlegd en zijn de panelen verschoven." Hanneke van der Eerden, al 25 jaar actief als secretaris, stelt dat steeds meer inwoners van Boxtel zich dankzij het werk van de kring bewust realiseren hoe jammer het is als historische zaken verdwijnen.
Kloostercomplex Duinendaal en het vroegere NS-station zijn goede voorbeelden, al is Heemkunde Boxtel er niet in geslaagd deze monumenten te behouden. ,,Besef dat wij geen grote invloed kunnen uitoefenen als de economische belangen heel groot zijn of er landelijke partijen meepraten, zoals NS of ProRail", stelt Bol. De dialoog staat altijd centraal. ,,Zie ons niet als een politieke partij of een actiegroep. We zijn altijd heel erg geëngageerd als het om Boxtel gaat, maar we zijn niet politiek gekleurd." De leden klommen dus niet op de barricaden toen monumenten moesten wijken, hoewel eenmaal werd overwogen een rechtszaak aan te spannen. ,,Dat was toen de gemeente Boxtel het complex Duinendaal wilde slopen", weet secretaris Van der Eerden. ,,Maar dat lag binnen de kring erg gevoelig omdat de meningen erg verdeeld waren."
Het bestuur van Heemkunde Boxtel buigt zich dit jaar nadrukkelijk over de verdere vernieuwing. Meepraten met gemeentelijke plannen hoort daarbij, bijvoorbeeld als het gevelbeleid in de Rechterstraat en de Stationsstraat op de agenda staat. Maar ook modernisering van de website, die een groot aantal foto's, documenten en andere wetenswaardigheden bevat die wereldwijd worden geraadpleegd. ,,Het is de grootste heemkundewebsite van Noord-Brabant die net zoveel woorden bevat als twee jaargangen van Brabants Centrum", zo heeft voorzitter Bol becijferd. Het archiefonderzoek is door de jaren heen verder uitgebreid, zeker nu een aantal leden oud schrift kan ontcijferen. ,,En ook de niet geschreven bronnen hebben onze aandacht. Heemkunde gaat verder dan de geschiedenis die je jezelf herinnert, maar voert terug tot onze verste voorouders waarvan we alleen nog maar sporen kunnen vinden in de bodem."