'Boerderijbrand heeft ons verleden geactiveerd'
Tweeënhalve maand nadat een brand een groot deel van hun monumentale boerderij aan de Boomstraat in Gemonde verwoestte, maken Egbert en Mariëlle van der Hoek plannen om de woonstee te restaureren. Op zondag 11 oktober, even na twee uur 's middags ontdekte Egbert een kleine rookpluim in de rieten kap en belde Mariëlle 112. Ze ging ook naar de buren en die zorgden ervoor dat het merendeel van de inboedel kon worden gered. ,,We wonen in een superbuurt."
De houten vloer in de woonkamer is helemaal losgekomen. De badkamer is een ravage, net als de hal waar regendruppels gestaag door de open zoldering op de tegelvloer druppelen. Het dak van de slaapkamer op zolder is verdwenen, wie hier komt heeft uitzicht op de landerijen rond de eeuwenoude boerderij. Op de vloer resten van beddengoed, kleding en een stapeltje doorweekte boeken. Veel Martin Bril; één bundel ligt opengeslagen op 'Het Huis'. ,,Toevallig", knikt Egbert, die de bladzijde eruit scheurt en meeneemt.
De Gemondenaar ontdekte een rookpluim in de nok van het dak en had de tegenwoordigheid van geest om zijn echtgenote Mariëlle meteen 112 te laten bellen en door te laten geven dat de rieten kap in brand stond. ,,In onze ogen is de brandweer meteen met groot materieel uitgerukt en heeft dat ertoe bijgedragen dat onze boerderij grotendeels overeind is blijven staan", zegt Mariëlle. ,,Natuurlijk is de schade heel groot, maar het gebint is overeind gebleven zodat restauratie zeker mogelijk is", vult Egbert aan.
Spaghetti
Onderzoek heeft inmiddels uitgewezen dat het vuur is ontstaan door kortsluiting. ,,Isolatiematerieel en gipsplaten onder het riet hebben ervoor gezorgd dat er weinig zuurstof bij de brandhaard kon komen", weet Egbert. ,,Daardoor is het vooral blijven smeulen en was er tijd genoeg om heel veel spullen uit ons huis te halen. Het is ongelofelijk wat al die buren voor ons hebben gedaan. Minstens 80 procent van de inboedel is gered: fotoboeken, dia's, albums, de computer."
De 'superbuurt' stond ook na de brand klaar voor het getroffen echtpaar, dat al sinds 1983 aan de Boomstraat woont. ,,We wonen nu tijdelijk in het kabouterhuisje aan de overkant, dat al een tijdje leegstond", vertelt Egbert. Tegen de gevel staat een kabouter, heel toepasselijk. Mariëlle: ,,'s Avonds heeft een buurvrouw een pan spaghetti voor ons gekookt, iemand anders vulde de koelkast. Ook werd snel een bed in elkaar gezet en werden zelfs tandenborstels voor ons gekocht. Aan alles werd gedacht…"
Eigentijds
De eerste twee weken na de brand stonden vooral in het teken van het regelwerk. Verzekeringsagenten reden af en aan, het opnieuw aansluiten van telefonie en internet in hun tijdelijke woning was een monsterklus. ,,Als je onverwacht internet aanvraagt, blijkt dat heel lastig en moet je tien dagen wachten", zegt Egbert. ,,Omdat we nogal wat te regelen hadden, konden we verderop in het dorp gebruik maken van de wifi-verbinding van vrienden", vult Mariëlle aan. ,,Als die niet thuis waren, zaten we urenlang in onze auto op hun oprit. Konden we toch internetten…"
Met de feestdagen voor de deur worden plannen gemaakt om de boerderij op te knappen. Als het aan Egbert en Mariëllle ligt, wordt snel na de jaarwisseling een begin gemaakt met het opruimen van de troep en start de sloop van sommige onderdelen van het gemeentelijk monument. ,,In de tussentijd laten we bouwhistorisch onderzoek doen, zodat we straks een plan kunnen maken om de boerderij in de oorspronkelijke staat te herbouwen", vertelt Egbert. ,,De boerderij zal er nog authentieker uit gaan zien, maar wordt natuurlijk wel van alle eigentijdse gemakken voorzien."
In de loop van 2016 moet de klus, als alles meezit, geklaard zijn. ,,En dan gaan wíj er weer wonen, in plaats van dat roodborstje en al die schimmels die er nu verblijven", grinnikt Mariëlle. Bij de reconstructie wordt onder meer gebruik gemaakt van historische foto's die via buurtgenoten en voormalige bewoners zijn opgedoken. Egbert: ,,Zo hebben we plaatjes uit de jaren zestig toen de bewoners van toen een zilveren bruiloft vierden die allerlei oude details laten zien."
Emotioneel
Waar het stel nu opgeruimd vertelt over de gebeurtenissen in oktober, beleefden ze destijds emotionele momenten. Waar ze tijdens de bluswerkzaamheden nog appjes stuurden naar de kinderen – 'de boel staat in de fik, je hoeft niet te komen want je kunt toch niks doen'- kwam de klap later. ,,Op maandag zijn we in Boxtel en Sint-Michielsgestel kleren gaan kopen. We hadden immers niet meer dan een T-shirt en een broek. Werkelijk iedereen wist van de brand en leefde mee en dat was best emotioneel", vertelt Mariëlle.
De eerste begroeting met de kinderen – die natuurlijk toch naar Gemonde kwamen – was dat ook, net als het zoeken en selecteren van al die spullen die door de buurtbewoners gered waren. ,,Elke week besteden we één dag aan het selecteren en opruimen van spullen. En daarmee wordt ons verleden telkens weer geactiveerd omdat je spulletjes ziet die je al heel lang niet meer onder ogen hebt gehad. Zoals de rapporten van de kinderen. Verborgen emoties worden zo weer opgerakeld, maar het helpt vast bij het archiveren van al die herinneringen."
Pluim...
Mariëlle lacht. ,,Vrienden hebben al eens gekscherend gezegd dat we al zo lang van plan waren de zolder op te ruimen. Welnu, dat moment is gekomen, ook al is een brand een wel heel drastische methode." Ook Egbert kan de brand nu aardig relativeren. ,,Voor de restauratie hebben we ons laten informeren door Stichting de Brabantse Boerderij. Iemand zei gekscherend dat we niet hoefden te rekenen op de Boerderijpluim die door die stichting wel eens wordt uitgereikt na fraaie restauraties. Die pluim hebben we namelijk al gehad. Een rookpluim…"