BEELDEN VAN FOTOGRAAF TOON MICHIELS (1950-2015) LEVEN VOORT
Iconische foto's van Boxtels mènneke
Een zachtaardige man die open stond voor contact. Gemakkelijk benaderbaar. Zo omschrijven goede bekenden hem. Hij kon het eigenlijk niet geloven dat zijn foto's in Amsterdam werden tentoongesteld. Laat staan dat ze ook elders in de wereld te zien waren.
ZELDZAME MENSEN
Een mènneke. Dat was én bleef Toon Michiels, die in 1950 in Boxtel werd geboren en voor het eerst furore maakte toen hij als jonge fotograaf in contact kwam met Sjo van de Pol en Marinus de Bresser, een boerenechtpaar dat verborgen in De Mortelen, tussen Boxtel, Liempde en Oirschot, leefde alsof de 19e eeuw nog niet afgelopen was.
Michiels kwam vaak over de vloer bij Sjo en Marinus, om ze te helpen bij hun alledaagse beslommeringen in een tijd die nog niet de hunne was. Hij kwam er ook om foto's te maken. Hij won hun vertrouwen en portretteerde in zwart-wit een leven dat herinneringen opriep aan de tijd waarin de Dust Bowls over Amerika raasden. Sjo en Marinus als een Meierijse variant op Tom Joad, zo weggelopen uit een boek van John Steinbeck.
Michiels' foto's vonden een plek in 'Zeldzame mensen', een boek dat vorig jaar de vijfde herdruk beleefde, meestal is uitverkocht en daarom vooral in het circuit van antiquairs verkeert. Meer dan vijftienhonderd foto's had de Boxtelaar gemaakt toen de Limburgse drukkerij Rosbeek in 1974 een kleine selectie uitbracht in een fraai mapje voor relaties. Zeldzame Mensen was de al even mooie titel.
Na een heruitgave in eigen beheer werden 46 foto's gepubliceerd in het boek dat in 1986 een tentoonstelling begeleidde in het Van Gogh Museum. Directeur Ronald de Leeuw trok destijds een vergelijking tussen de tekeningen van Van Gogh en de foto's van Michiels. ,,Als mènneke uit Boxtel was ik daar natuurlijk fier op, en nòg", zei de fotograaf toen in Brabants Dagblad. De foto's werden overal getoond en zijn aangekocht door het Rijksmuseum.
SANTIAGO DE COMPOSTELA
Na Zeldzame Mensen sloeg Michiels zijn vleugels uit. Hij studeerde grafisch ontwerp aan de kunstacademie in 's-Hertogenbosch en gaf later les aan de kunstacademies Sint-Joost in Breda, de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in de Brabantse hoofdstad.
Als fotograaf maakte hij prachtige beelden van onverharde wegen in IJsland en trok hij regelmatig naar bedevaartsoord Santiago de Compostela in Spanje. 'Alleen het onderweg zijn telt' was de titel van een expositie in een museum in Venlo, waar beelden te zien waren van zijn elf al dan niet voltooide tochten naar de uithoek in Noordwest-Spanje.
Geïnspireerd door het boek 'De omweg naar Santiago' van Cees Nooteboom begon hij in 1996 aan zijn eerste reis. Deze reis zou Michiels daarna nog talloze keren herhalen, waarbij hij iedere keer weer foto's maakte van wat hij 'On the Road' tegenkwam. On The Road, een knipoog naar het gelijknamige boek van een van zijn helden, Jack Kerouac.
AMERICAN NEON SIGNS
In de jaren zeventig van de vorige eeuw trok Michiels voor het eerst naar de Verenigde Staten. Hij raakte er gefascineerd door neonreclames van motels en restaurants die hij zowel overdag als 's nachts in beeld bracht. Het resultaat was de publicatie en de expositie 'American Neon Signs By Day And Night', die afgelopen zomer nog te zien was in het Zuid-Franse Arles.
Vanaf januari 2016 zijn dezelfde foto's te zien in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam; ze vormen een postuum eerbetoon aan de fotograaf die enkele maanden geleden nog zijn 65e verjaardag vierde. Michiels leed regelmatig aan depressies. Die had hij vaker, maar zo lang en zo diep waren ze nog nooit, schreef Gerrit van den Hoven laatst in Brabants Dagblad. Hij koos ervoor om een einde aan zijn leven te maken.
Zo af en toe kwam Michiels nog eens in Boxtel. Een paar jaar geleden bijvoorbeeld, toen hij zich meldde aan de start van de Ronde van Boxtel. ,,Bij de laatste ronde die wij organiseerden, kwam Toon op zijn racefietsje in tenue ook opdagen", herinnert Ton Bastings zich. ,,Het was zijn vurige wens om ooit mee te rijden in de Ronde van Boxtel. Hoewel hij geen licentie had, hebben wij het toch voorgelegd aan de jury van de KNWU. En, Toon mócht starten. Eén minuut na het peloton bij de liefhebbers/veteranen. Zo heeft Toon toch een half uur zijn Ronde van Boxtel gereden. Hij was zielsgelukkig..."
