KIJK OP BOXTEL IN DE MIDDELEEUWEN
Veel juichmomentjes in expo De Groene Poort
MARC CLEUTJENS
Zelden zijn tijdens een historische tentoonstelling in Boxtel zoveel unieke voorwerpen samengebracht. Als wethouder Marusjka Lestrade zaterdag de officiële opening verricht van de expositie over Boxtel in de middeleeuwen, zal ze met alle bezoekers versteld zijn van de enorme historische rijkdom die de werkgroep archeologie van de Heemkundekring Boxtel en Kèk Liemt heeft samengebracht in oertijdmuseum De Groene Poort. Eindelijk krijgen de donkere middeleeuwen een herkenbaar gezicht...
Het idee dat de middeleeuwen slechts een magere overgangsperiode waren tussen de rijke jaren van het Romeinse rijk en de Renaissance en weinig voortbrachten, kan met de tentoonstelling moeiteloos worden ontkracht. Directeur René Fraaije van De Groene Poort is trots dat hij juist deze tentoonstelling onderdak mag bieden. ,,Ik heb nog nooit zo'n rijke expositie over de middeleeuwen gezien die juist de historie van een dorp zo helder verbeeldt."
De tentoonstelling telt heel veel bodemvondsten die de voorbije decennia door amateur-archeologen zijn gevonden in Boxtel en omgeving. Peter van Lierop en Carlo Spee zijn 'hofleveranciers' en hebben talloze unieke vondsten in bruikleen gegeven die een prachtig beeld geven van voorwerpen, munten en gebruiksartikelen die onze Boxtelse voorouders gebruikten. Van een natuurstenen vijzel die ergens bij de Sint-Petrustoren werd aangetroffen tot een aardewerk voorraadpot die in de wijk In Goede Aarde werd gevonden.
OUDE KAARTEN
De plekken waar Van Lierop en Spee regelmatig te vinden zijn, houden ze liever voor zichzelf; er zijn meer 'kapers' op de kust. Duidelijk is dat de alom bekende historische plekken in Boxtel, zoals de Sint-Petrusbasiliek en kasteel Stapelen, dankbare vindplaatsen zijn geweest. ,,Aan de hand van oude kaarten ga ik aan het werk", vertelt Van Lierop, die op het kerkhof van de Sint-Petrusbasiliek ooit een speld vond uit 900 na Christus. ,,Als je zo'n vondst doet, is dat een juichmomentje", glundert de Boxtelaar.
Spee maakt met onder meer voorzitter Dik Bol van de Heemkundekring Boxtel deel uit van de werkgroep archeologie, die tekent voor de tentoonstelling. ,,Talrijke vondsten hebben de belangstelling voor de middeleeuwen flink aangewakkerd", zegt Spee, die fier is op het feit dat ook in Boxtel een aardige collectie vergelijkingsmateriaal voor handen is. ,,Amateur-archeologen die op een scherf stuiten, kunnen bij ons terecht voor een eerste datering. Met name aardewerk leent zich uitstekend voor een nauwkeurige datering."
Dat geldt minder voor de soms piepkleine muntjes en metalen gebruiksvoorwerpen waarop hij en Van Lierop weleens gestuit zijn. ,,Munten en ringen zijn vaak zo klein, dat geen letters of cijfers meer te onderscheiden zijn", vertelt Van Lierop. Vondsten zijn sowieso schaars. ,,In de Romeinse tijd werden dikke munten gemaakt, er heerste rijkdom. De middeleeuwen waren minder florerend en dat zie je aan de kleine en flinterdunne muntjes."
TOPSTUKKEN
Een van de topstukken is een zilveren Denarius, een munt uit de periode 690-715 die door de jonge amateur-archeoloog Bas van Sambeek werd gevonden. Het muntje meet amper enkele millimeters, maar is uniek. dat geldt ook voor de mantelspeld die te zien is. ,,Ooit gevonden op het kerkhof van de Sint-Petrus en dus een teken van vroege bewoning op of rond de kerkheuvel", zegt heemkundevoorzitter Bol.
Voorwerpen die veel groter en robuuster zijn, laten een stukje middeleeuwse bouwgeschiedenis in Boxtel zien. Zo is er een houten constructie zien, die in de jaren zestig te voorschijn kwam bij de sloop van een woning aan de Rechterstraat. Mogelijk dateren de spanten uit de 15e eeuw en zaten ze eeuwenlang verstopt in het gebouw.
Uniek is een zogenaamd 'inhout' (onderdeel van een boot - red.) dat tien jaar geleden werd gevonden op het bouwterrein van De Croon aan de Markt. Bol: ,,Op de plek van het vroegere politiebureau stuitten archeologen op houten onderdelen van platbodems. Dat waren schuiten die over de Dommel voeren. Mogelijk lag hier een haventje, maar dat heeft nauwelijks een functie gehad. Met de komst van de molen aan de huidige Molenstraat, was doorgaande scheepvaart over de Dommel niet meer mogelijk."
LEENBRIEF
Pater Hans de Visser droeg eveneens bij aan de expositie in De Groene Poort. Hij stond aan de wieg van een film over de bekende leenbrief die Boxtel zo'n unieke status gaf in de middeleeuwen. Elders op deze pagina wordt hierover uitgebreid bericht. José Poort, ook actief binnen de werkgroep, richtte onder meer een kinderhoekje in waar kennis gemaakt kan worden met middeleeuwse spelletjes die kinderen speelden. ,,De meisjes speelden bikkelen, een soort knikkerspel. De jongens hadden een spel met runderbotjes die omgekegeld moesten worden."
De expositie 'Boxtel in de middeleeuwen' is na zaterdag 5 september te zien in oertijdmuseum De Groene Poort.