WERKGROEP ARCHEOLOGIE RICHT VIZIER NU OP STAPELEN
'Geen kartuizerspoor in Goorestraat'
MARC CLEUTJENS
De werkgroep archeologie van de Heemkundekring Boxtel heeft het onderzoek bij de zogeheten kartuizerhoeve aan de Goorestraat afgerond. Eerder dan verwacht kwam er een einde aan het veldwerk omdat eigenaar Hennie Peijnenburg is gestart met de herbouw van zijn afgebrande boerderij. Belangwekkende sporen uit de periode dat er kartuizers leefden, zijn niet gevonden, wel kan de bouwhistorie van de hoeve grotendeels gereconstrueerd worden.
Voorzitter Dik Bol van de Heemkundekring Boxtel, die tevens leiding geeft aan de archeologiewerkgroep, vertelt dat het veldwerk uiteindelijk een bouwhistorische studie is geworden. ,,Door allerlei tegenslagen hebben we onvoldoende tijd gekregen om echt in de bodem te duiken, onder meer omdat het maandenlang te nat was en de grondwaterstand te hoog was." Graag had Bol met zijn team in de zomer verder onderzoek gedaan, maar eigenaar Peijnenburg heeft besloten de herbouw van de boerderij te starten nu alle vergunningen binnen zijn.
Bol betreurt dat, maar respecteert het besluit. ,,We waren tenslotte alleen maar te gast op zijn erf." De voorzitter blikt desondanks met een goed gevoel terug op de werkzaamheden, zeker omdat daaraan met liefst 26 enthousiaste vrijwilligers werd deelgenomen. ,,In het begin dachten we dat het een welhaast onmogelijke klus zou worden, maar door samen te werken met de Archeologische Vereniging Kempen Peelland hebben we bergen werk kunnen verzetten."
TWEE RAPPORTAGES
Met de Heemkundekring Boxtel kreeg deze vereniging van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed toestemming om archeologisch onderzoek te doen. ,,Bijzonder is dat we aan de slag mochten zonder dat een professioneel bureau in de arm werd genomen. Een belangrijke erkenning", aldus Bol. ,,Het heeft ertoe geleid dat we enkele weken op rij met veel passie op deze plek hebben kunnen werken en toch aardige resultaten hebben geboekt die zullen uitmonden in twee rapportages."
Teleurstellend is dat geen enkele aanwijzing is gevonden voor de veronderstelling dat op de plek van de afgebrande boerderij van de familie Peijnenburg in de 16e eeuw een kartuizerhoeve heeft gestaan. ,,Nu we niet verder kunnen, zijn we niet meer in staat om dieper te graven en sporen te vinden die er misschien op wijzen dat er ooit een oudere hoeve heeft gestaan. Op grond van onze huidige bevindingen lijkt het erop dat die kartuizerboerderij niet op deze plek stond."
Bol staaft die conclusie met uitspraken van andere deskundigen, die de kap van de afgebrande boerderij dateren omstreeks 1650. ,,De kartuizerhoeve moet ergens rond 1507 gesticht zijn en was dus ouder." Het veldwerk heeft duidelijk gemaakt dat de boerderij van de familie Peijnenburg sedert de Middeleeuwen ontelbare keren is verbouwd en uitgebreid. ,,We hebben op sommige plekken wel zes verschillende fundamenten gevonden waarbij telkens andere stenen, andere specie en andere metselverbanden te zien waren."
Een van de oudste vondsten op het erf was een munt, die dateert uit 1677.
MOTTEBURCHT
De werkgroep archeologie heeft na de afronding van het onderzoek aan de Goorestraat alweer plannen voor nieuwe studies. Met name in en rondom kasteel Stapelen wil voorzitter Bol aan de slag. ,,We hebben eerder al studies gedaan met een grondradar, maar die heeft onvoldoende resultaten laten zien. Op de binnenplaats liggen te veel buizen en leidingen, in het park is het een wirwar van boomwortels."
Met Adriaan van Abeelen, die in de jaren zestig archeologisch onderzoek deed bij Stapelen, bereidt de werkgroep een publicatie voor, waarin de onderzoeksresultaten van toen worden gecombineerd met actuele bevindingen. ,,Met name op de plek waar vroeger het buitentheater lag, zouden interessante vondsten gedaan kunnen worden", verwacht Bol. ,,Stapelen was vroeger een motteburcht en bestond uit twee omgrachte heuvels. Het huis Stapelen stond op de ene bult, de andere bult verwachten we ergens op de plek van het vroegere theater. Oude kaarten laten zien dat hier tot 1830 ook een omgracht stukje land lag. Mogelijk was dit de gevechtsburcht."
De werkgroep heeft verder plannen om in de omgeving van de in aanbouw zijnde wijk Zonnegolven opnieuw archeologisch onderzoek te doen. In dit gebied werden eerder veel sporen uit de Romeinse tijd gevonden.
FOTO BOVEN: De archeologische werkzaamheden aan de Goorestraat in Boxtel zijn beëindigd. Op het erf van de afgebrande boerderij is gestart met de wederopbouw, zodat verdere graafwerkzaamheden niet meer mogelijk zijn. (Foto: Albert Stolwijk).
NS EN PRORAIL PLAATSEN AFTELKLOK OP STATION BOXTEL
17 tellen tijdwinst in de Tongersestraat
Met het installeren van een aftelklok op de perrons van station Boxtel in 2016 hopen de NS en ProRail de vertragingen op het spoor terug te dringen. Bijkomend voordeel van de aftelklok is dat treinen gemiddeld zo'n zeventien seconden eerder vertrekken en daardoor ook de wachttijd bij nabijgelegen spoorwegovergangen met zeventien tellen vermindert. Een winstpuntje voor de dubbele overweg in de Tongeresestraat...
De dubbele overweg die al vele decennia onderwerp van studie en discussie is in Boxtel, is een van de grootste flessenhalzen in de verkeerscirculatie. Dat komt niet alleen doordat twee spoorwegovergangen dicht bij elkaar liggen en - door groeiend treinverkeer - steeds vaker dicht zijn. Een grote ergernis is dat de spoorbomen al sluiten als stoptreinen en sprinters nog stilstaan bij de perrons van station Boxtel.
Woensdag presenteerden de NS en ProRail het plan om meerdere stations in Boxtel aftelklokken op te hangen. Op stations waar deze klokken hangen, blijken treinen gemiddeld zeventien seconden sneller te vertrekken. De vertraging op het spoor kan daarmee dus enigszins aangepakt worden, zo blijkt uit een proef die werd gedaan op twee stations in Hilversum.
MEER GEDULD
ProRail constateert ook dat de wachttijd bij spoorwegovergangen in de buurt korter wordt als gebruik wordt gemaakt van aftelklokken. Dankzij de aftelklok groeit dus het geduld van automobilisten, fietsers en bromfietsers die voor gesloten spoorbomen staan te wachten, zo redeneert het spoorbedrijf. De verwachting is dat ook minder ongevallen plaatsvinden of incidenten gebeuren die ertoe leiden dat treinen onnodig moeten afremmen voor overstekende weggebruikers.
Boxtel en Vught zijn als eerste in beeld voor de aftelklok. Daarna volgen Den Helder en Amsterdam. Uiteindelijk krijgen alle ruim tweehonderd stations met spoorwegovergangen in de buurt zo'n klok.
OP DE FOTO: De dubbele overweg - in beeld voor de aanleg van een tunnel voor langzaam verkeer - kent lange wachttijden. Met het installeren van een aftelklok kan de wachttijd verkort worden. (Foto: Peter de Koning).
