MO VAN HAL MAAKT 'BOXTELS' FOTOBOEK OVER KLUIZENAARS
'Niet inbreken in eenzame levens'
MARC CLEUTJENS
De levens van Henk en Peer zijn heel verschillend, maar vertonen één overeenkomst: ze leven als kluizenaar en hebben zich afgezonderd van de wereld om zich heen. De Boxtelse beeldend kunstenaar en fotograaf Mo van Hal heeft hun leven geportretteerd.
'Kluister - twee eenzame levens'. Dat is de titel van het 120 pagina's tellende boek dat Mo zondag 21 juni presenteert in de Verkadefabriek te 's-Hertogenbosch. In een beperkte oplage van vijfhonderd exemplaren is het daarna verkrijgbaar bij boekhandel Heinen in de Brabantse hoofdstad en in de museumwinkel van Boymans van Beuningen in Rotterdam. ,,Het leuke is dat het een echte Boxtelse productie is geworden", vertelt Mo.
,,De vormgeving is een eindexamenopdracht van SintLucas-studente Linda van Houtum. Binderij Hexspoor en drukkerij Tielen verzorgen de afwerking, terwijl er ook ondersteuning was van woonstichting Sint-Joseph." Linda presenteerde haar eindexamenopdracht deze week op SintLucas, Mo was daarbij aanwezig. ,,Ze heeft gekozen voor een prachtige sobere vormgeving die helemaal aansluit bij het thema dat ik belicht."
VERBORGEN LEVEN
Mo's boek schetst het eenzame en vooral voor de buitenwereld verborgen leven van twee kluizenaars in haar huidige woonplaats Rosmalen. Daar kwam ze enkele jaren geleden per toeval in aanraking met Henk, een man op leeftijd die na het overlijden van zijn echtgenote vereenzaamd was. ,,Hij liet de buitenwereld niet meer toe in zijn leven en werd door veel buurtbewoners gezien als een vervelende man", vertelde de kunstenares.
Nadat hij om gezondheidsredenen zijn huis had moeten verlaten en was opgenomen in een verpleeghuis, kreeg Mo de kans om de woning van binnen te bekijken. ,,Ik kwam terecht in een soort stilleven, een plaatjesboek van een leven dat ogenschijnlijk ergens gestopt was, met spulletjes van allemaal twintig jaar oud."
De foto's die Mo maakte, exposeerde ze later met toestemming in dezelfde woning. ,,De foto's werden onderdeel van het decor dat ik daar heb aangetroffen. Daarnaast koos ik ervoor om de performance 'Stilleven' te maken. Tijdens de expositie heb ik continu op een typemachine gewerkt aan een brief op vergeeld papier aan Henk. Verder draaide op zolder continu enkele symfonieën van Mozart omdat hij daar zo van hield."
BOERENZOON
De tentoonstelling in Rosmalen bracht Mo in contact met het levensverhaal van een andere kluizenaar in haar woonplaats: Peer. ,,Een heel ander mens, maar ook iemand die bewust gekozen heeft om zich af te zonderen van de buitenwereld. Een ongetrouwde boerenzoon die na het overlijden van zijn bejaarde ouders voor de koeien is blijven zorgen. En dat nog steeds doet, al is hij al 95 jaar..."
De kunstenares en fotograaf kreeg te horen dat het haar nooit zou lukken om bij Peer over de vloer te komen. ,,Maar juist dan ga ik erop af omdat het verhaal me intrigeert en ik belangstelling heb voor een levenswijze die me aanspreekt." Lachend: ,,Nee, ik leef zelf niet als een kluizenaar. Maar ik kan me wel goed identificeren met iemand die voor zo'n levenswijze kiest. Als beeldend kunstenaar ben ook ik erg op mezelf en heb ik een eenzaam beroep."
Wonderwel lukte het Mo om binnen te komen, mede doordat haar man Frank Verhallen uit Rosmalen komt en die achternaam een belletje deed rinkelen bij Peer. ,,Hij bleek een leuke verteller, zong soms een liedje en liet me op een hele prettige manier zijn leven op de boerderij zien. Dat ik een camera bij me had en foto's maakte, leek hem niet te verontrusten." Naast een fotoserie die het eenzame leven van Peer verbeeldt, schreef Mo een dagboek met een open einde dat ze bij de foto's voegt.
GEEN SENSATIEZUCHT
Met het samenstellen van een fotoboek met teksten over kluizenaars en het exposeren van de foto's, wil Mo bereiken dat mensen een beeld krijgen van de eenzame levens die mensen soms leiden. ,,En ook vooral wíllen leiden", zegt de kunstenares. ,,Met mijn foto's heb ik zeker niet willen inbreken in hun levenswijze, maar wil ik laten zien hoe kluizenaars als Henk en Peer leven in een tijd die heeft stilgestaan, zonder daar een oordeel over te vellen."
Ze vervolgt: ,,Te vaak zie je dat de samenleving een oordeel klaar heeft en mensen die anders leven wegzet als outcasts of mislukkelingen. Mijn foto's en teksten laten de schoonheid van deze levensstijl zien en maken het verborgene zichtbaar, zonder dat ik uit ben op sensatiezucht of goedkoop entertainment."
Mo voelde dan ook geen noodzaak om in te grijpen, ook al zijn de leefomstandigheden van beide kluizenaars primitief en soms zelfs onhygiënisch. ,,Henk en Peer zijn mannen die geen interventies van de samenleving accepteren. Als je ze uit hun omgeving zou weghalen, zouden ze heel ongelukkig worden... en misschien wel doodgaan."
HUMANITAS
Tijdens de boekpresentatie in de Verkadefabriek zal Mo met echtgenoot Frank ook op muzikale wijze stilstaan bij het leven van kluizenaars. ,,Ik zit alweer eventjes op zangles en Frank zal gitaar spelen", lacht de Boxtelse. Haar boek sluit aan bij het jaar van de eenzaamheid, waarin zowel in 's-Hertogenbosch als Boxtel dit jaar veel aandacht wordt besteed. Van ieder verkocht boek doneert Mo vijf euro aan Humanitas, dat projecten opzet voor eenzame mensen, zonder dat daarbij inbreuk gemaakt op de persoonlijke levenssfeer.
Nu de Boxtelse dit project heeft afgerond, wachten nieuwe creatieve uitdagingen. ,,Ik bereid een fotoproject voor waarin gedetineerden een rol gaan spelen. Daarnaast werk ik met een Belgisch duo aan een theaterperformance. Maar daarvan moeten alle losse eindjes nog aan elkaar geknoopt worden."
'Kluister - twee eenzame levens' is na 21 juni verkrijgbaar, ook via de website www.kluister.com. Het boek kost 25 euro.
FOTO BOVEN: Een van de markante foto's uit 'Kluister - twee eenzame levens' van Mo van Hal. (Foto's: Mo van Hal).
