ARCHEOLOGISCHE OPGRAVINGEN BIJ KARTUIZERHOEVE IN DOMMELDAL BOXTEL
Elk detail vertelt zijn eigen verhaal aan Goorestraat
MARC CLEUTJENS
De vondsten zijn nog niet spectaculair. Maar het enthousiasme waarmee een groep amateur-archeologen al enkele weken werkt aan de ontrafeling van de oudste geschiedenis van een middeleeuwse kartuizerhoeve aan de Goorestraat in de Boxtelse buurtschap Kleinderliempde is aanstekelijk. Wie de werkzaamheden bezoekt, krijgt spontaan zin om mee te doen en op zoek te gaan naar sporen die de vroegere bewoners hebben achtergelaten. ,,Elke verkleurde baksteen kan een aanwijzing zijn."
De archeologen die onder leiding van voorzitter Dik Bol van de Heemkundekring Boxtel aan de slag gaan op deze zonovergoten zondag nemen de tijd voor hun werkzaamheden. Na een minutieuze voorbereiding worden gaten geboord om bodemmonsters te bestuderen, worden stenen vloertjes langzaam los gebikt en verdwijnt laagje voor laagje van het fijne zand dat onder de vroegere stalvloer lag. Na vijf uur werken vallen de resultaten een beetje tegen. ,,Onder de vroegere woonkamer vonden we vijf gebroken kleipijpjes, dat was eigenlijk alles", zegt Bol, die leiding geeft aan de archeologiewerkgroep van de Heemkundekring.
Eind vorig jaar werd breeduit steun verleend aan het plan om archeologische opgravingen te doen op het terrein van de in 2013 afgebrande boerderij van de familie Peijnenburg. Begrijpelijk omdat de hoeve op de plek staat waar in de Middeleeuwen een kartuizerhoeve heeft gestaan die al in de 15e eeuw in oude documenten wordt vermeld. Niet alleen de Heemkundekring Boxtel deed een duit in het zakje, ook was er steun van de Stichting Kartuizerklooster Sinte Sophia van Constantinopel, de gemeente Boxtel, stichting De Brabantse Boerderij, Streekrekening Het Groene Woud en het Prins Bernhard Cultuurfonds.
GRONDWATER
Nadat in december een aantal meetpunten was uitgezet, zouden weldra de eerste opgravingen volgen. Aanhoudende regen en zelfs sneeuwval stonden een vlotte start in de weg. ,,En vandaag mag het dan heel erg zonnig zijn, de grondwaterstand is zo dicht bij de Dommel erg hoog", zegt Bol. ,,Ik verwacht dat we pas in juli of augustus wat dieper kunnen graven en de oudste geschiedenis misschien bloot kunnen leggen. Nu is het veel te nat."
Op basis van eerdere studies naar de levenswandel van de kartuizer monniken in deze regio - ze stichtten in 1465 het klooster Sinte Sophia aan de Dommel in Olland - werd duidelijk dat aan de huidige Goorestraat een kartuizerhoeve moet hebben gestaan. In een uitgebreide projectbeschrijving staat dat de boerderij van de familie Peijnenburg mogelijk een van de belangrijkste boerderijen was die tot de kloosterorde behoorde.
Volgens heemkundevoorzitter Bol werd de oogst die in de Middeleeuwen voortkwam uit de boerderij grotendeels afgestaan aan de kartuizers. ,,We kennen verhalen dat monniken die toetraden tot de kloosterorde vaak een boerderij meekregen. Op die manier zorgde de familie ervoor dat de nieuwe kartuizer niet hoefde te verhongeren."
OOM JAN EN OOM KEES
Tijdens het onderzoek wordt bijzonder aandacht besteed aan het feit dat de familie Peijnenburg in het verleden een aantal kartuizers in haar midden had. ,,Dat is voor mij de belangrijkste reden om vandaag mee te helpen bij de opgravingen", licht Marleen van Dijk uit Haaren toe. ,,Mijn oma is op deze boerderij geboren en hoewel ik hier nooit eerder ben geweest, voelt het speciaal om met deze opgravingen een steentje bij te dragen aan de ontrafeling van een stukje familiegeschiedenis."
Van Dijk vernam via publicaties op internet over de plannen van de Heemkundekring Boxtel om opgravingen te gaan doen bij de vroegere kartuizerhoeve. ,,Twee oud-ooms, Jan en Kees, zijn lid van de kartuizerorde en ik heb om die reden eens een bezoek gebracht aan een van hen in Italië. Nu meehelpen aan dit onderzoek zorgt voor een geweldige kick."
Hetzelfde enthousiasme legt Ton Bernards uit Uden aan de dag. Hij is met andere cursisten van de Heemkundekring Eindhoven present om zijn archeologie-ervaring verder uit te breiden. ,,Ik ben eigenlijk meer gespecialiseerd in neolithische grafvelden en begin te juichen als ik een Romeinse broche vind. Maar ook hier in Boxtel geldt vandaag dat elk detail dat je vindt een verhaal vertelt."
GEEN TIJDSDRUK
De komende maanden wordt het archeologisch onderzoek op en rond de afgebrande boerderij aan de Goorestraat voortgezet. Een groot voordeel is dat de werkzaamheden in ontspannen tempo plaats kunnen vinden. ,,De familie Peijnenburg wil graag een nieuw huis bouwen, maar doet dat iets verderop. Daardoor hebben we tijd om rustig en gedegen onderzoek te doen", zegt heemkundevoorzitter Bol.
FOTO'S BOVEN: Een dozijn archeologen verrichtte zondagmiddag archeologisch onderzoek op het terrein van de vroegere kartuizerhoeve aan de Goorestraat. (Foto's: Albert Stolwijk).
